در دوران کرونا چطور «نه»بگوییم؟

گروه جامعه: روزنامه شهروند نوشت: «بسیاری از دولت‌ها برای بازگشایی و بازگشت به روال عادی شیوه سخت‌گیرانه را در پیش گرفته‌اند و در برخی کشورها معکوس این روند را شاهد هستیم. در طول پاندمی کرونا ممکن است افراد زیادی آمادگی حضور در مجامع و رویدادها را نداشته باشند و تحت فشار قرار گیرند. به گفته کارشناسان نپذیرفتن دعوت‌ها و ایجاد مرزهای شخصی به‌ویژه برای افراد خوشحال‌کننده (راضی‌کننده) دیگران که همواره توانایی «نه» گفتن ندارند، می‌تواند امری ناخوشایند و فرسایشی باشد. اشتیاق ما برای شادکردن دیگران، امنیت ما را به مخاطره می‌اندازد و ما نباید اجازه دهیم این اتفاق بیفتد.شاید در حالی‌ که ترجیح می‌دهید در خانه بمانید، با ناراحتی مجبور به شرکت در جشن تولد یکی از اعضای خانواده شوید یا در حالی‌ که هنوز آمادگی رفتن به رستوران را ندارید، به اصرار یکی از دوستان‌تان به جلسه ملاقاتی در رستوران بروید. اگر در تولد حاضر نشوید، برادرتان دل‌شکسته می‌شود، در نتیجه احساس گناه می‌کنید. حضور شما روحیه برادرتان را بالا می‌برد و احساس خوشایندی به شما دست می‌دهد. کارشناسان می‌گویند در بعضی مواقع می‌توان از این سناریوها برای گول‌زدن افراد راضی‌کننده دیگران در جهت خاص یا قانع‌کردن آنها به توافق درباره موضوعی که با آن راحت نیستند، استفاده کرد.
ناتالی لو، نویسنده پادکست‌ساز و بنیانگذار وبلاگ خودیاری می‌گوید: «وقتی ما درباره دلیل رفتارمان صادقانه فکر می‌کنیم، مشخص می‌شود که چه میزان این رفتار ناسالم و مضر است.»
خانم لو که خود را یک فرد راضی‌کننده در حال بهبودی می‌خواند، می‌گوید: «دلیل رفتار ما ممکن است ریشه در موارد مختلفی از جمله تلاش ما برای کنترل نحوه نگرش دیگران به خودمان، امیدواری ما در به دست آوردن چیزی در قبال رفتارمان یا ترس، احساس گناه و قیدوبندهایمان داشته باشد.»
هیچ‌کس راضی‌کننده مردم به دنیا نمی‌آید و این ویژگی در گذر زمان شکل می‌گیرد. مورگان مک‌کین، روانشناس می‌گوید: «شاید این رفتار توسط افراد به‌عنوان استراتژی برای بقا اتخاذ شده باشد.» او معتقد است انسان گاهی با خود فکر می‌کند که با پیش‌بینی نیازهای دیگران می‌توانم از عصبانی‌شدن‌، ناراحت‌شدن‌ و ناامیدشدن دیگران از خودم ممانعت به عمل بیاورم. برای عده‌ای دیگر به این شکل است که تصور می‌کنند اگر خود را به اندازه کافی دوست‌داشتنی نشان دهند، توسط دیگران پذیرفته می‌شوند. «خوشحال‌کننده یا راضی‌کننده دیگران بودن ممکن است راهی برای جلوگیری از آسیب‌پذیری باشد.» دکتر مک‌کین معتقد است که اگر توجه خود را به نیازهای دیگران معطوف کنید، نیازی نیست که بیش‌ازحد خودتان را فاش کنید.
تورو ساتو، استاد روانشناسی دانشگاه شیپنسبورگ پنسیلوانیا می‌گوید: «هیچ ایرادی در مهربان‌بودن با دیگران وجود ندارد. مسأله اصلی این است که آیا ما این رفتارها را برای جبران کمبود عشق به خویشتن یا عزت‌ نفس انجام می‌دهیم یا صرفا از روی لطف و مهربانی است؟»
رفتارهای راضی‌کننده مردم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
در حالی که لاغر هستید و توانایی بدن شما کم است، به دیگران پیشنهاد کمک فیزیکی می‌دهید.
برای مسائل کوچکی که تقصیر شما نیست، سریعا عذرخواهی می‌کنید.
در مورد احساسات دیگران احساس مسئولیت می‌کنید.
برای خوشایند دیگران خود را مجبور به خوردن غذاهایی می‌کنید که دوست ندارید.
هنگامی که نمی‌توانید به کسی کمک کنید، احساس گناه یا اضطراب بیش از اندازه می‌کنید.
از ترس عصبانی‌شدن دیگران از دست خودتان، از هرگونه درگیری و مشاجره دوری می‌کنید.
این نوع از ویژگی‌های شخصیتی جایی که فرد برای رضایت شخصی‌اش بیش‌ از حد به دیگران وابسته است، در روانشناسی اجتماعی، «سوشیوتروپی» یا «وابستگی بیمارگونه به افراد» نامیده‌ می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر افرادی که «سوشیوتروپی» از خود نشان می‌دهند، زنان هستند و این افراد بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند.
حتی اگر تنش و رنجش در درون افراد راضی‌کننده دیگران، زمانی‌ که خود را به ظاهر موافق با انجام کاری نشان می‌دهند، جوش و خروشی برپا کرده باشد، همچنان برای آنها وحشتناک است که بتوانند خود واقعی‌شان را آشکار کنند و این الگوهای شخصیتی را درهم‌ بشکنند اما ارزش امتحان‌کردن دارد. به چالش کشیدن این عادت‌های طولانی‌مدت به شما امکان می‌دهد تا وقت خود را دوباره پس بگیرید، از سلامتی خود محافظت و روابط مهم زندگی‌تان را تقویت کنید.
بدانید شما همیشه به اندازه کافی خوب هستید
نخستین کاری که افراد راضی‌کننده دیگران باید انجام دهند، بازنگری درباره خودشان است. دکتر ساتو می‌گوید: «شما دوست‌داشتنی هستید و ارزش این را دارید که دقیقا به همان شکلی که هستید دوست داشته شوید. لازم نیست کاری انجام دهید یا شخص دیگری باشید تا ارزش دوست داشته شدن داشته باشید.»آکیرا پیترکین، روان‌درمانگر برای اینکه به بیمارانش ارزش ذاتی‌شان را یادآوری کند، اغلب به آنها می‌گوید که همچون الماس هستند و هر کسی نمی‌تواند آنها را به دست بیاورد. او می‌گوید: «مردم باید به ارزش شما پی ببرند. بهتر است الماس خود را به هر مشتری که به مغازه شما می‌آید، نفروشید.»
اراده به داشتن شخصیتی قابل اعتمادتر
راضی‌کننده دیگران بودن نهایتا نوعی فریبکاری است. نه‌تنها افراد راضی‌کننده دیگران نیازها و احساسات‌شان را مخفی می‌کنند، بلکه دائما به دیگران و خودشان هم دروغ می‌گویند. این دروغ‌ها مثل موافقت با خوردن کیک تولد به همراه خانواده در زمانی که ترجیح می‌دهید در خانه بمانید، به روابط صمیمی شما آسیب می‌رساند.
خانم لو ما را تشویق می‌کند تا ترس خود را کنار بزنیم و شفاف‌باشیم. او می‌گوید: «از این طریق اضطراب و استرس را کاهش می‌دهیم و از افزایش اثرات خوب آن در زندگی‌مان لذت‌می‌بریم. همچنین می‌فهمیم که وقتی دوست داریم یا مجبور هستیم نه بگوییم، آسمان به زمین نمی‌آید.»
به بدن‌تان گوش دهید
خانم پترکین پیشنهاد می‌کند هنگامی که یک دعوت‌نامه یا پیشنهاد دریافت می‌کنید، برای پاسخ دادن بدن‌تان را اسکن‌ کنید. اگر بدن شما می‌گوید: «من خیلی خسته‌ام» پس دعوت را رد و استراحت کنید. اگر ذهن‌تان می‌گوید: «من آماده نیستم» به خودتان زمان بیشتری بدهید: «اگر بدن، ذهن و روح شما می‌گوید «نه»، سرپیچی از نیازهای بدن‌تان خیلی خطرناک و آسیب‌زا خواهد بود.»خانم پترکین در ادامه می‌گوید: «سعی کنید دعوت‌های افراد را بر اساس عشق و احترام متقابل اولویت‌بندی کنید. اگر کسی فقط به شما یک دلار می‌دهد، چرا صد دلار به او  پس می‌دهید؟ آیا این یک رابطه برابر است؟ در عوض ما باید مشتاق به سرمایه‌گذاری روی کسانی باشیم که روی ما سرمایه‌گذاری کرده‌اند.»
بپذیرید که ممکن است دیگران را ناامید و ناراحت کنید
خانم لو می‌گوید: «در یک دنیای ایده‌آل مردم فقط می‌فهمند که چه چیزی کارآمد نیست و حتی نمی‌پرسند چرا، اما این زندگی واقعی نیست.» ممکن است وقتی خود واقعی‌تان را نشان دهید و دعوت‌ها را رد کنید، طرد شوید.»خانم لو ادامه می‌دهد: «این موضوع بسیار مهم است، زیرا هرگونه عکس‌العمل منفی که دریافت می‌کنید، مانند اخم‌کردن‌ها، رفتار ناخوشایند و بی‌محلی، حقیقت را در مورد برخی از روابط شما آشکار می‌کند. اگر وقتی «نه» گفتید، از دست شما عصبانی شدند، این عکس‌العمل نشان‌می‌دهد که «نه» گفتن شما اگر چه خیلی دیر ولی لازم بوده است.»دکتر مک‌کین نیز معتقد است: «راضی‌کننده دیگران باید بداند که ما نه‌تنها نمی‌توانیم احساسات دیگران را کنترل کنیم، بلکه مسئول احساسات دیگران نیز نیستیم. پذیرش این موضوع می‌تواند در آینده باعث کاهش رفتارهای راضی‌کننده دیگران شود.»
با احترام دعوت‌ها را رد کنید
دکتر لو پاسخ‌های پیشنهادی خود را برای رد کردن دعوت‌ها این‌گونه فهرست کرده است:
من نمی‌توانم در مهمانی شرکت کنم اما از دعوت شما بسیار سپاسگزارم.
از دعوت شما خیلی ممنونم، اما هنوز آمادگی حضور در جمع را ندارم. می‌توانیم در هفته‌های پیش‌ رو قرار بگذاریم؟
اگرچه دلم برای همه تنگ شده است و دوست دارم همه را ببینم ولی متاسفانه هنوز آماده نیستم.
من همیشه به دعوت‌های شما بله می‌گویم اما در حال حاضر نمی‌توانم بیایم.
من متوجه هستم که شما را ناراحت کردم ولی برای شرکت در مهمانی راحت نیستم.
اگر چه همه مشتاق بازگشت به روال عادی زندگی هستند اما من هنوز آمادگی لازم را ندارم و احساس‌می‌کنم برای این کار خیلی زود است.
اگر مضطرب هستید، از قبل پاسخ خود را آماده کنید و آن را با یکی از دوستان صمیمی‌تان انجام دهید، تا اعتمادبه‌نفس بیشتری بگیرید.
خودتان را در حال پیشرفت ببینید
اگرچه شما نمی‌توانید در عرض یک روز یا یک هفته و حتی یک ماه عادت‌های رفتاری «راضی‌کننده دیگران بودن» را ترک کنید اما به این معنا نیست که باید تسلیم شوید. به زندگی درست و واقعی خود ادامه دهید. اگر پیوسته در تلاش برای برطرف‌کردن نیازهای دیگران و راضی نگه داشتن آنها هستید، به روان‌درمانگر مراجعه کنید تا یاد بگیرید چگونه برای خودتان مرز تعیین کنید.
دکتر مک‌کین می‌گوید: «هرچه بیشتر «نه» گفتن را تمرین کنید، آسان‌تر می‌شود. در حین تمرین «نه» گفتن و ترک این عادات با خودتان مهربان باشید. در نهایت فواید آن را خواهید دید.»