تهران رتبه اول اعتیاد دانش‌آموزی در کشور

گروه جامعه: دروازه ورود به اعتیاد سیگار است. دکه‌های روزنامه‌فروشی و سوپرمارکتی‌هایی که در نزدیکی مدارس فعالیت می‌کنند و سیگار می‌فروشند، دروازه ورود دانش‌آموزان و دانشجویان به اعتیاد هستند. نتایج تحقیقاتی نشان داده، افرادی که در سنین پایین سیگار می‌کشند در آینده احتمال بیشتری برای سوءمصرف مواد مخدر دارند.قرار گرفتن در دوران تغییر، یکی از دلایل عمده گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف مواد ‌مخدر است. تغییر از مقطع ابتدایی به راهنمایی، راهنمایی به دبیرستان و از دبیرستان به دانشگاه مقاطعی از زندگی افراد است که در آن نوجوان و جوان با افکار و پدیده‌های تازه‌ای در زندگی و رفتارهای گروه همسالان خود آشنا شده و اینکه بخواهد با دیدن رفتارهای تازه، تجربه‌های جدیدی داشته باشد، احتمال تجربه مصرف مواد ‌مخدر را در او افزایش می‌دهد. در ایران نتایج مطالعات درباره شیوع مصرف سیگار و مواد ‌مخدر اغلب به‌صورت شفاف در دسترس عموم نیست، اما مطالعات دوره‌ای نسبتا منظمی در این ‌باره انجام می‌شود.یکی از مراکزی که در این ‌باره تحقیق می‌کند، ستاد مبارزه با مواد ‌مخدر است که در سال‌های اخیر اظهارنظرهای پراکنده‌ای درباره شیوع مصرف سیگار و مواد ‌مخدر در مدارس داشته و عمده آنچه را گفته به‌دلیل اهمیت موضوع، پرحاشیه و جنجال‌برانگیز شده است. 
مسئولان مختلف آمار شفاف و دقیقی درباره آمار ابتلای دانش‌آموزان به اعتیاد ارائه نمی‌کنند و آمارهای متضادی درباره نرخ شیوع این بیماری در جامعه دانش‌آموزی ۱۵تا ۱۹ساله ارائه می‌شود. 

سردار اسکندر مؤمنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، با تأیید بر اینکه قاچاقچیان مواد مخدر مدارس را کانون اصلی بازاریابی برای فروش مخدرهای نوظهور خود کرده‌اند، می‌گوید: مواد ‌مخدر یکی از چند تجارت بزرگ دنیاست و قاچاقچیان بین‌المللی با شیوه‌ها و شگردهای مختلفی به‌دنبال جذب مشتری هستند. یکی از گروه‌های هدف آنان، مدارس و دانش‌آموزان است که تلاش دارند تعداد مشتریان بیشتری را به سمت اعتیاد، جذب کنند. مومنی درباره نرخ شیوع اعتیاد در بین دانش‌آموزان می‌گوید: در ایران تنها ۱. ۲ درصد دانش‌آموزان کشور به اعتیاد مبتلا هستند درحالی‌که نرخ شیوع اعتیاد در میانگین جمعیت دانش‌آموزی جهان، ۲۰ درصد است. دبیرکل ستاد مبارزه با مواد ‌مخدر در ادامه با اذعان به اینکه آمار دانش‌آموزان معتاد در ۹استان کشور بالاتر از نرخ کشوری است، ادامه می‌دهد: نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه و هنرستان در استان‌های تهران، خراسان جنوبی، فارس، سمنان، البرز، خوزستان، کرمان، خراسان رضوی و کرمانشاه از میانگین کشوری بالاتر است و بین استان‌ها، تهران رتبه اول را دارد.

دانش‌آموزان در تله فضای مجازی
تغییر الگوهای آموزشی و وابسته‌تر شدن دانش‌آموزان و دانشجویان به بسترهای آنلاین برای دریافت آموزش‌های تحصیلی و دانشگاهی منجر به افزایش ارتباط این گروه سنی با فضای مجازی شده است. ارتباطی که فرصت مناسبی را برای سوءاستفاده قاچاقچیان مواد مخدر فراهم کرده است. آمارهای ارائه‌شده از سوی پلیس نشان می‌دهد فروشندگان مواد ‌مخدر از ارتباطات آنلاین بیش از گذشته برای فروش موادمخدر استفاده می‌کنند. آنطور که رئیس پلیس مبارزه با مواد ‌مخدر تهران به همشهری می‌گوید: فروشندگان مواد مخدر در فضای مجازی قدرت تأثیرگذاری بالاتری پیدا کرده‌اند و تبلیغات آنها مؤثرتر شده است: «‌متأسفانه شاهد این هستیم که مواد ‌مخدر نوظهوری در حال خرید و فروش در فضای مجازی است که برخی از آنها از مخرب‌ترین مواد ‌مخدر شناخته‌شده در بازار است.»حسنوند ادامه می‌دهد: «گرس، بنگ، ماری‌جوانا و گل از جمله مواد ‌مخدری هستند که اکنون در فضای مجازی بیشترین سهم را در خرید و فروش دارند. خریداران این مواد عمدتاً سنین پایینی دارند و اطلاعی از اثرات منفی مواد مخدر ندارند. فروشندگان نیز با سوءاستفاده از این ناآگاهی، تلاش می‌کنند تعداد بیشتری از نوجوانان و جوانان را در دام خود گرفتار کنند.» او اثرگذاری مواد ‌مخدر نوظهور را بر فیزیک مصرف‌کنندگان سنگین ارزیابی می‌کند و می‌گوید: تغییر فرم صورت، کاهش قدرت بینایی، از بین بردن بخشی از حافظه، ایجاد حفره در مغز و در نهایت رساندن مصرف‌کننده به تجاهر را در پی دارد. مصرف این مواد در نهایت می‌تواند به ناهنجاری‌های دیگری نیز منجر شود. 

به گفته او، ۴سرفصل و ۳۵اقدام عملی برای سازمان‌ها و نهادهای عضو ستاد مبارزه با مواد مخدر تعریف شده است که این سازمان‌ها باید براساس آن اقداماتی را برای جلوگیری از شیوع بیماری اعتیاد در بخش‌های مختلف جامعه خصوصا در بخش دانش‌آموزی در دستور کار قرار دهند. با این حال به‌ نظر می‌رسد ضعف در برخی قوانین و مجازات‌ها برای جلوگیری از شیوع اعتیادهای نوظهور به خلئی جدی در عرصه مبارزه با مواد مخدر تبدیل شده است. معرفی نشدن مواد ‌مخدری مانند گل به‌عنوان ماده‌ای مخرب از سوی قانون، باعث شده است تا مصرف این ماده که در شرایط کنونی بیش از ۴درصد است رو به افزایش باشد. علی دادپور، درمانگر اعتیاد درباره این موضوع به همشهری می‌گوید: مدت‌هاست ماده گل در گوشه و کنار خیابان و در فضای مجازی فروخته می‌شود. هر چند نیروی انتظامی برخوردهایی با فروشندگان این ماده مخدر داشته است، اما فروشندگان به‌دلیل ساده‌انگاری قانون و جرم‌انگاری اندک برای آن این ماده‌ مخدر را با تبلیغ گسترده و به شکل آزادانه در جامعه هدف خود که همان دانش‌آموزان هستند می‌فروشند و آنها را با این حربه قانع می‌کنند که گل بکشند. به گفته او، دانش‌آموز به‌دلیل اعتماد به تبلیغات، مصرف‌کننده این ماده شده و در آینده با مشکلات زیادی مواجه می‌شود: «سرطان‌زایی گل ۵ برابر سیگار است؛ یک نخ گل با درصد تی‌اچ‌سی معادل ۲۰ نخ سیگار جرم وارد ریه می‌کند. با هر بار استفاده از این ماده، حافظه کوتاه‌مدت فرد مصرف‌کننده با اختلال همراه می‌شود. نباید به اثر کوتاه‌مدت اکتفا کنیم و باید اثر بلندمدت آن را ببینیم. علاوه بر این گل، آستانه تحریک‌پذیری فرد را پایین آورده  و تعامل اجتماعی او را کم می‌کند.»

خبرهای خوب در جرم‌انگاری مخدرهای نوظهور
با این حال خبرهایی درباره اصلاح قوانین جرم‌انگارانه از سوی مسئولان به گوش می‌رسد. سرهنگ حسنوند، رئیس پلیس مبارزه با مواد ‌مخدر تهران، در این ‌باره می‌گوید که اقدامات لازم برای جرم‌انگاری شدیدتر برخی مخدرهای نوظهور به انجام رسیده و به‌زودی قوانین جدیدی در این زمینه به تصویب می‌رسد: «مکاتبه و رایزنی‌های خوبی با نمایندگان مجلس برای جرم‌انگاری مخدرهای جدید انجام شده است و در مجلس نیز بر این موضوع اتفاق‌نظر جدی وجود دارد. مصادره اموال قاچاقچیان موادمخدر نوظهور، اعمال حبس‌های سنگین برای این دسته از قاچاقچیان، عرضه‌کنندگان و خرده‌فروشان و سرباندها تعریف شده است. اعمال قوانین سخت‌گیرانه برای برخورد با این دسته از عرضه‌کنندگان مخدرها کف خواست نیروی انتظامی بوده است و امید است تا بتوانیم در آینده با ابلاغ قوانین جدید، بهتر از گذشته با قاچاقچیان برخورد کنیم.»