تناقض عرف و قانون برای دستفروشان

گروه جامعه: درآمد و رزق آن‌ها از کف خیابان‌ها می‌آید و برای اینکه بتوانند درآمدی داشته باشند، گوشه‌ای از خیابان را برای خود انتخاب کرده‌اند. تقریبا می‌توان گفت در همه اصنافی که محصولات کوچکی در آن‌ها عرضه می‌شود، وارد شده‌اند. در بساط آن‌ها از کریستال و بلور گرفته تا کمربند و خشکبار دیده می‌شود. ساعت کاری‌شان هم مختلف است. بعضی‌ها از صبح می‌آیند، بعضی از ظهر و برخی هم از وقتی که مغازه‌ها تعطیل می‌شوند کار خود را شروع می‌کنند. حتی سن و سال هم ملاکی برای شروع این کار نیست.

این حکایت دستفروشانی است که بی شک همه ما آن‌ها را در خیابان‌ها مشاهده کرده‌ایم و حتی از آن‌ها هم خرید کرده‌ایم. این روزها دستفروشی  در شهرهای بزرگی مثل تهران که رفت و آمد عابران پیاده در آن‌ها زیاد انجام می‌شود، گزینه‌ای برای اشتغال برخی از افراد شده است.اما این یک روی سکه است. روی دیگر مشکلاتی است که برای نمای شهری و عبور و مرور راحت تر عابر پیاده به وجود می‌آید.این مشکلات در این هم خلاصه نمی شود، این وضع برای بسیاری از کسبه ای که برای خودشان مغازه ای خریده یا اجاره کردند هم مشکلاتی به وجود آورده است.

در یکی از خیابان‌های شلوغ و معروف تهران پای صحبت با دستفروشان نشستم، در بساطش مدل‌های مختلفی از کیف‌ها بود، طوری که تقریبا نصف پیاده رو از انواع و اقسام کیف‌ها پوشیده شده بود. فروشنده این کیف‌ها گفت: من ۱۵ ساله که کارم اینه، بساط می‌کنم، درآمدش بد نیست، بعضی روز‌ها اصلا مشتری نیست، اما بعضی روز‌ها خیلی سرم شلوغ میشه.

از او درباره اینکه آیا این کار انتخاب خودش بوده یا نه سوال کردم که این چنین گفت: چه کسی می خواهد از صبح تا شب جلوی آفتاب، سرما و گرما باشه، تولیدی داشتم اما ورشکست شدم و این کار قسمت من شده.
 همین که با نفر اول در حال صحبت بودم، دستفروش کناری هم که بدلیجات می‌فروخت شروع به دردِ دل کرد. دلش پر بود. از سختی کارش و فروش کم شروع کرد تا به ترس از دزدیده شدن اجناس و ترس از سر رسیدن ماموران رفع سد معبر رسید.

تقریبا با ده نفر از دستفروشان صحبت کردم بیشتر حرف هایشان تفاوت زیادی با هم نداشت. حتی قبول هم داشتند که کارشان باعث مزاحمت است اما آن را اجبار می دانستند و راهی دیگر برای کسب درآمد سراغ نداشتند.

به گفته این دستفروشان در مواقعی که ماموران سد معبر که زیر نظر شهرداری هستند به آن ها تذکر می دهند دو راه پیش رویشان وجود دارد، یا ماموران سد معبر اجناس را جمع کنند و بروند، یا دستفروشان به آن‌ها مبلغی پرداخت کنند. این مبلغ هم تعهدی برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند، ممکن است فردای همان روز دوباره اخطاری مبنی بر خودداری از دستفروشی دریافت کنند.

مبالغی که دستفروشان می‌گفتند پرداخت می‌کنند، مختلف است، در یک منطقه هفته‌ای یک بار حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند، در منطقه‌ای دیگر ممکن است این مبلغ هفتگی به ۴۰۰ هزار تومان هم برسد. همه این‌ها به نیرو‌های سد معبر شهرداری و منطقه فعالیت دستفروشان مربوط است.

هر از چند گاهی، خبری یا تصویری از درگیری ماموران سد معبر با دستفروشان منتشر می‌شود که دل خیلی‌ها را به درد می‌آورد. نمونه آخر آن هم فیلمی بود که هفته گذشته منتشر شد و چند مامور سد معبر در حال برخورد با یکی از افراد بودند. فرهاد افشار شهردار منطقه ۲۰ تهران گفت: ضمن پوزش از افکار عمومی و شهروندان محترم، بنده بار‌ها به همکاران تذکر دادم که در اجرای قانون ضمن حفظ اقتدار، از رفتار‌های سلبی و به دور از اخلاق خودداری شود، لذا آنچه رخ داده مورد تایید نیست و ضمن بررسی دقیق مسئله در اسرع وقت با عوامل خاطی و مقصر برخورد می‌شود.

افشار ادامه داد: از این رو، به زودی جلسه‌ای نیز تشکیل و ضمن بررسی دقیق ابعاد حادثه با متخلفین و آمرین و عاملین رفتار صورت گرفته با شهروند محترم برخورد قاطع و سریع صورت خواهد گرفت.
وی افزود: باید قبول کرد که دستفروشان بخشی از اکو سیستم شهری هستند که باید بر اساس ضوابطی امکان فعالیت در شهر را داشته باشند.

افشار گفت: همکاران شهربان و معبربان برای رفع سدمعبر که حقوق عمومی است،  به درخواست کسبه در این محل حضور داشتند. برای آنها به دلیل این رفتار خارج از عرفی هم که داشتند کمیته‌ای تشکیل شده و تمام افرادی که در این اتفاق تلخ حضور داشتند عملشان از طریق سیستم نظارتی شهرداری تهران درحال بررسی است.
پیروز حناچی شهردار تهران هم درباره برخورد فیزیکی ماموران شهرداری با دستفروشان گفت: کسی حق ندارد برخورد فیزیکی داشته باشد، اما درباره سدمعبر قانون وجود دارد و در شرایط سخت اقتصادی کنونی بخشنامه‌ای داده شده تا اگر جایی سخت گرفته شد این اقدام ضابطه‌مند شود و اگر این دستفروشان جمع آوری می‌شوند جایی دیگر بروند. در مورد اتفاق هفته گذشته بلافاصله برخورد صورت گرفت.

واکنش ها به این ماجرا که مشابه آن هم کم نبوده فقط به شهرداری‌ها ختم نمی‌شوند و دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ری هم اظهار کرد: پس از انجام بررسی‌های قضایی، سه نفر از ماموران سد معبر که اقدام به ضرب و شتم یک دستفروش کرده بودند، بازداشت شدند و تحقیقات در خصوص دستگیری نفر چهارم در حال انجام است.

وی ادامه داد :شاکی ضمن اعلام شکایت خواستار رسیدگی به موضوع ضرب و شتم و تخریب اموالش شد.
دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ری هم اظهار کرد: شاکی چند سال به صورت سیار در مقابل مغازه‌ای اقدام به عینک فروشی می‌کرده و متهمان به صورت هفتگی از افراد دستفروش مبلغی پول دریافت می‌کردند تا اجازه دهند که دستفروشان فعالیت کنند.

وی افزود: شاکی به دلیل اینکه چهار هفته اخیر فروشی نداشته، در نتیجه نتوانسته تا مبلغ مورد نظر ماموران سد معبر شهرداری را بپردازد، به همین دلیل مورد ضرب و شتم آن‌ها قرار گرفته است.نکته ای که دستفروشان آن را بیان می‌کردند و دادستان عمومی و انقلاب هم آن را تایید کرد. جای سوال دارد که چرا این افراد به خود اجازه می‌دهند تا از دستفروشان مبالغی را دریافت کنند، اگر این کار نباید انجام شود چرا برای همه به صورت یکسان انجام نمی‌شود و هر قسمت از شهر رفتاری مختص به خود در برابر مساله در نظر می‌گیرد؟