گروه بینالملل: ایندیپندنت فارسی در گزارشی نوشت: شهر هرات در غرب افغانستان نخستین کلانشهری بود که به تصرف طالبان درآمد. با اینکه هم نیروهای امنیتی قدرتمند و هم نیروهای خیزش مردمی به تعداد کافی در هرات حضور داشتند، این شهر بدون جنگ به طالبان تسلیم شد. در روزهای اول سقوط این شهر، طالبان هنگام برخورد با مردم از در مدارا و مسالمتجویی درآمدند؛ زودتر از هر جایی در افغانستان، دانش آموزان هراتی از جمله دختران، درس خود را آغاز کردند، کسی در مورد ریش گذاشتن یا شنیدن موسیقی در ماشین تذکری نمیداد و حتی خبرنگاران زن نیز فعالیت خود را از سر گرفتند. اما این روند کوتاهمدت بود.
طالبان پس از اینکه حضور خود در هرات و به دنبال آن در سراسر افغانستان را تثبیت کرد، چهره واقعی خود را به نمایش گذاشت. نخستین برخوردهای طالبان در هرات و حتی شهرهای دیگر افغانستان در مورد نحوه پوشش مردم بود. نخستین بار یک جوان هراتی به دلیل نپوشیدن لباسی که به زعم این گروه لباس ملی و شرعی است (در افغانستان به آن پیراهن تنبان میگویند) شلاق خورد. به دنبال آن، طالبان در بخشهایی از شهر هرات مردم را مجبور کردند برای ادای نماز در مساجد حضور یابند. گفته میشود در بخشهای از هرات طالبان به مساجد رفته و فهرست افرادی را که به مسجد میآیند، درخواست کردهاند.
این مسئله کمکم مردم را نگران کرد؛ تا جایی که زمزمهها درباره سختگیری طالبان با مردم در شبکههای اجتماعی هم شنیده شد. در مرحله بعد، طالبان در سطح شهر هرات ایستهای بازرسی ایجاد کردند که کارشان بررسی خودروهای مردم بود. طالبان هر خودرویی که دستگاه پخش موسیقیاش روشن بود، متوقف میکرد و آن را میشکست. این مسئله در شبکههای اجتماعی نیز انعکاس یافت اما طالبان هیچ واکنشی نشان ندادند. هم ذبیحالله مجاهد و هم دیگر مقامهای طالبان در اظهاراتشان چنین نشان میدادند که گویا آنان طالبان ۲۰ سال پیش نیستند که مردم را فقط به دلیل قیچی کردن ریششان مجازات میکردند اما مسئله این است که آنچه مقامهای طالبان در سخنرانیهای خود مطرح میکنند با آنچه جنگجویانشان در سطح شهرها انجام میدهند، زمین تا آسمان فرق دارد.
چالش دیگر این است که طالبان در قاموس قضایی خود هیچ مجازات دیگری جز کشتن سراغ ندارند. همین دو روز پیش (شنبه) یک جنگجوی طالب به دلیل اینکه یک راننده خودرو شخصی به ایست او توجه نکرد، او را در مرکز شهر کابل به رگبار بست و هرچند این مسئله رسانهای شد، کسی قاتل را مواخذه نکرد. اینها شواهد محکمی بر تداوم خشونتورزی طالبان با مردماند.
امر به معروف در راه است
کابوس اصلی همزمان با قدرت گرفتن گروه طالبان در افغانستان، ایجاد نهاد «امر بالمعروف و نهی عن المنکر» است که در افغانستان به «امر به معروف» مشهور است. در دوره اول سلطه طالبان این نهاد مخوفترین نهاد برای نسل جوان بود. کارمندان امر به معروف حتی گاه به سلیقه خود جوانی را که ظاهرش کاملا با معیارهای طالبان منطبق بود، صرفا به دلیل پوشیدن لباس نو مواخذه میکردند. سادهترین نوع مواخذه زندانی کردن طرف برای یک هفته یا بیشتر بدون غذای کافی بود و تا شلاق زدن و با کابل برق زدن کتک زدن هم تداوم مییافت. این نهاد بار دیگر در حال شکلگیری است و به گفته طالبان، وظیفه آن شکلدهی جامعه بر اساس معیارهای شرعی است اما در واقعیت تنها کاری که این نهاد میکند، ایجاد رعب و وحشت را در میان نسل جوان است تا زمینه هرگونه واکنشی در قبال عملکرد طالبان را از آنان بگیرد.
هرچند هیچکس از گروه طالبان شکلدهی یک نظام مردمی یا اسلامی به مفهوم مدرن آن را انتظار ندارد اما به نظر میرسد حتی همین روزهای نسبتا بیدغدغه زیر سلطه طالبان هم در حال تمام شدناند. دستوراتی مانند جداسازی دختران و پسران دانشجو از هم، خانهنشین کردن زنان کارمند دولت، شکستن دستگاه پخش خودروها و محاکمههای صحرایی، نمادهای بازگشت طالبان به اصل خود و آغاز روند به قهقرا بردن جامعه افغانستاناند.
طالبان چه تجهیزات نظامی و سلاحهایی به غنیمت گرفتهاند؟
یک عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا ارزش تسلیحات آمریکایی را که بهدست طالبان افتاده است، ۸۵میلیارد دلار اعلام کرد
با آغاز خروج نیروهای نظامی آمریکا و متحدانش و در جریان حملههای اخیر نیروهای طالبان به مناطق مختلف افغانستان و سقوط شهرها بهدست شبهنظامیان این گروه که درنهایت ۲۴ مردادماه (۱۵ اروت) به تسلط آنها بر پایتخت و کل کشور انجامید، تسلیحات و تجهیزات نظامی بسیاری بهدست افراد طالبان افتاده که اغلب آنها را از سربازان ارتش افغانستان و نیروهای ویژه و پلیس آن کشور به غنیمت گرفتهاند.
ایالات متحده در سالهای گذشته ارتش افغانستان را به هواپیماها، هلیکوپترها، خودروهای زرهی، سلاحهای سنگین و سبک و حتی عینکهای دید در شب مسلح کرده و تعدادی از جدیدترین انواع هلیکوپترهای تهاجمی بلکهاوک نیز در اختیارشان قرار داده بود.
براساس برخی گزارشها، نیروهای طالبان همزمان با تسلط بر کشور افغانستان، بیش از ۱۵۰ فروند هواپیما و هلیکوپتر، ۵۰هزار کامیون، وانت و خودروی شاسیبلند، بیش از ۲۳هزار خودروی زرهی نظامی و نزدیک به ۵۵۰هزار قبضه اسلحه را در اختیار گرفتهاند.
جیم بنکس، عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا، هفته گذشته ضمن انتقاد از عملکرد دولت بایدن، ارزش تسلیحات آمریکایی را که در جریان خروج شتابزده نیروهای آمریکایی از افغانستان بهدست طالبان افتاده است، ۸۵میلیارد دلار اعلام کرد. او در سخنان خود به ۲۰۰ فروند هواپیما و هلیکوپتر، چند صد هزار قبضه اسلحه سبک و چند دههزار خودروی زرهی اشاره کرد که اکنون در اختیار نیروهای طالبان قرار گرفتهاند. به گفته بنکس، تعداد هلیکوپترهای بلکهاوک آمریکایی که درحال حاضر در اختیار شبهنظامیان طالبان است، از تعداد این تجهیزات در ۸۵ درصد کشورهای جهان بیشتر است.
پیش از آن، ۲۵ سناتور جمهوریخواه نیز در نامهای به لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، خواستار پاسخگویی درباره رها کردن تجهیزات نظامی حساس آمریکایی ازجمله هلیکوپترهای بلکهاوک بهدست طالبان شدهاند. آنها در نامه خود به این نکته اشاره کردهاند که احتمالا نیروهای طالبان توانایی استفاده بسیاری از آن تجهیزات را ندارند و برای آموزش استفاده یا تهیه زیرساختهای مورد نیاز این کار و حفظ و نگهداری تجهیزاتی چون هلیکوپترها، بهدنبال همکاری با روسیه، پاکستان، ایران و یا چین بروند.
بهتازگی در رسانههای اجتماعی نیز ویديوهایی از دسترسی افراد طالبان به هلیکوپترهای بلکهاوک منتشر شده است که گواهی بر ناتوانی آنها در بهکارگیری درست تجهیزات و به پرواز درآوردن هلیکوپتر است. اما علاوهبر امکان یاری گرفتن طالبان از دیگر کشورها برای بهکارگیری این تجهیزات، روزنامه ساندیتایمز به امکان فروش این تجهیزات نظامی در بازار سیاه نیز اشاره کرده است.
رسانههای مختلف در روزهای گذشته از تعداد سلاحهایی که بهدست نیروهای طالبان افتاده است، ارزیابیهایی منتشر کردهاند. روزنامه بریتانیایی تایمز با استفاده از گزارشهای «دیوان محاسبات آمریکا» (U.S. Government Accountability Office/GAO)، نهاد وابسته به کنگره آمریکا، و «بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان» (Special Inspector General for Afghanistan Reconstruction/SIGAR) گزارشی از انواع تجهیزات و سلاحهایی که درحال حاضر در اختیار طالبان است، منتشر کرده است.
بنابر گزارشها تعدادی از هواپیماها و هلیکوپترهای نظامی ارتش افغانستان درپی بهقدرت رسیدن طالبان، به خارج از کشور منتقل شدهاند. به گزارش تایمز، تعداد هواپیماها و هلیکوپترهای بازمانده در اختیار طالبان براساس گزارشهای «بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان» به ترتیب ۶۵ و ۱۰۹ فروند است که البته تمام آنها آمریکایی نیستند و متعلق به ارتش افغانستان بودهاند که حالا بهدست شبهنظامیان حاکم بر آن کشور افتاده است. با بیش از ۱۵۰ هواپیما و هلیکوپتر، برخی معتقدند که حالا طالبان تنها گروه شبهنظامی افراطی است که میتواند نیروی هوایی داشته باشد.
هواپیماهای نظامی که بهدست طالبان افتاده، شامل ۲۳ فروند هواگرد تهاجمی امبرائر ئیامبی ۳۱۴ سوپر توکانو (ساخت برزیل)، ۲۸ فروند هواپیمای سسنا ۲۰۸ (آمریکایی)، ۱۰ فروند سسنا ایسی-۲۰۸ (آمریکایی) و ۴هواپیمای ترابری نظامی سی-۱۳۰(آمریکایی) است.
هلیکوپترها شامل ۳۳ فروند هلیکوپتر میل-۱۷ (روسی)، ۳۳ فروند بلکهاوک یواچ-۶۰ (آمریکایی) و ۴۳ فروند هلیکوپتر امدی۵۳۰ (آمریکایی) است.
روزنامه تایمز براساس گزارشهای «دیوان محاسبات آمریکا» نوشته است که نیروهای طالبان درحال حاضر ۴۲هزار وانت و خودروی شاسیبلند و ۸هزار کامیون در اختیار دارند و خودروهای زرهی و نظامی آنها از این قرار است: ۲۲هزار و ۱۷۴ خودروی نظامی «هاموی»(Humvee)، ۶۳۴ خودروی زرهپوش نظامی ام۱۱۱۷، همچنین ۱۵۵ خودروی زرهی مکسپرو (MaxxPro) محافظتشده در برابر راکت، مین و بمب کنار جادهای و ۱۶۹ نفربر زرهپوش ام۱۱۳. براساس این گزارش، تعداد سلاحهایی که در اختیار طالبان قرار گرفته است، نزدیک به ۵۵۰هزار قبضه اسلحه است، شامل ۶۴هزار و ۳۶۳ تیربار (مسلسل)، ۳۵۸هزار و ۵۳۰ تفنگ تهاجمی (Assault Rifle) و ۱۲۶هزار و ۲۹۵ سلاح دستی (Pistol). بهجز این موارد، شبهنظامیان طالبان ۱۷۶ دستگاه ادوات توپخانهای (Artillery) بهعلاوه ۱۶۲هزار و ۴۳ دستگاه تجهیزات ارتباط از راه دور رادیویی و ۱۶هزار و ۳۵ دوربین و ابزار دید در شب را نیز در اختیار خود گرفتهاند.