دلیل اختلاف قیمت دلار بازار آزاد و نیمایی

گروه اقتصادی: قیمت دلار آمریکا در روز چهارشنبه مرز ۲۷ هزار و ۲۰۰ تومان را از دست داد و در آخرین ساعات معاملات روی ۲۷ هزار و ۱۳۰ تومان قرار گرفت.صبح پنجشنبه حجم معاملات دلار محدود بود و تا حوالی ظهر نرخی به صورت فراگیر از دلار بیرون نیامده بود. قیمت دلار ظهر دیروز روی مرز حساس ۲۷ هزار و ۲۰۰ تومان قرار گرفت.
در شبکه‌های اطلاع‌رسانی مبادله ارز، موضع‌گیری وزیر امور خاجه جدید و شروطی که برای شروع دور جدید مذاکرات قرار داده، جلب توجه می‌کند. این در حالی است که طرف‌های مقابل معتقدند در صورتی که ایران برای بازگشت به مذاکرات تعجیل نکند شانس احیای برجام کاهش می‌یابد. سیاست دولت جدید برای شروع دور جدید مذاکرات از متغیرهای تعیین‌کننده قیمت دلار محسوب می‌شود و برای فعالان بازار مهم است.

قیمت درهم بالای مرز حساس قرار گرفت
قیمت درهم امارات روز چهارشنبه مرز ۷ هزار و ۴۰۰ تومان را از دست داد و روی ۷ هزار و ۳۷۵ تومان قرار داشت. تحلیل‌گران معتقد بودند اگر قیمت درهم زیر این مرز قرار گیرد دلار وارد فاز نزولی می‌شود. قیمت درهم امروز دوباره به بالای مرز ۷ هزار و ۴۰۰ تومان بازگشت و در ساعت ۱۲ و ۱۴ دقیقه عصر روی ۷ هزار و ۴۱۰ تومان قرار گرفت.
برای جمع‌بندی می‌توان گفت قیمت سکه امامی رشد کرد و روی مرز ۱۲ میلیون تومان قرار گرفت. حجم معاملات دلار دیروز محدود بود. قیمت دلار روی ۲۷ هزار و ۲۰۰ تومان قرار گرفت. قیمت درهم امارات به بالای مرز حساس بازگشت و اخبار مربوط به تعویق مذاکرات احیای برجام توجه فعالان بازار را به خود جلب کرده است.
اقتصادنیوز درباره بازار ارز نوشت: اختلاف نرخ در بازار آزاد و سامانه نیما
میانگین قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد از ابتدای سال تا پایان مرداد ماه حدود ۲۴ هزار و ۲۸۰ تومان برآورد شده است و میانگین قیمت در همین بازه زمانی در سامانه نیما ۲۱ هزار ۷۷۱ هزار تومان بوده است. به بیان دیگر قیمت دلار در پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۰ در بازار آزاد ۱۱٫۵ درصد بالاتر از قیمت دلار در سامانه نیما بوده است.

به طور کلی هرگونه اختلاف در نرخ یا اصطلاحا چند نرخی بودن، موجب بروز اختلال در اقتصاد می شود. از همین رو چند نرخی بودن نرخ دلار و فاصله زیاد بین نرخ دلار نیما و دلار در بازار آزاد می‌تواند به خلق رانت بینجامد.دلیل ایجاد شکاف بین نرخ ارز بازار و نرخ ارز نیمایی، عوامل زیر است:

نخست؛ تقاضاهای خارج از پوشش ارز نیمایی
قسمتی از تقاضای ارزی از کانال سامانه نیما صورت نمی‌گیرد که در چند دسته تعریف می شود. مورد اول کالا هایی است که واردات آن ها ممنوع است و نمی توان وارد کردن آن را از مجاری قانونی دنبال کرد که به طبع ارز آن هم نمی تواند از سامانه نیما تأمین شود، ارز این اقلام از بازار آزاد به تأمین می شود.مورد دوم اقلامی است که در میان اقلام تعریف شده و تحت پوشش در سامانه نیما نیست، ارز مورد نیاز برای این اقلام نیز از بازار آزاد تأمین می شود. قسمتی از تقاضا در بازار آزاد شکل می گیرد شامل مصارف خصوصی یا تقاضای مردم عادی است.

دوم: کنترل بازار آزاد از سوی بازارساز
شنیده‌ها حاکی از این موضوع است که سیاست‌گذار تلاش دارد از کانال قیمت ارز در سامانه نیما، قیمت ارز در بازار آزاد را کنترل کند ،از همین رو برای نرخ ارز در سامانه نیما سقف هدفی قرار داده شده که تا نرخ از آن بالاتر رود. این عمل به این علت انجام می شود که یقینا بالا رفتن نرخ در نیما، بر روی انتظارات جامعه و در بازار آزاد ارز اثر منفی می گذارد. لازم به ذکر است این فرض گمانه زنی بوده و از سوی مراجع رسمی اعلام نگشته است.

سوم: نیاز سریع به ریال
برخی از صادر کنندگان مانند پتروشیمی حجم بالایی از ارز را در بازار نیما عرضه می کنند. گاهی مواقع این صادرکنندگان نیاز بالایی به ریال یا پول داخلی دارند و از سویی حجم ارز عرضه شده بسیار بالاست و طبعا دیرتر متقاضی پیدا می کند. برای اینکه این ارز به سرعت تبدیل شود، صادرکننده مجبور می‌شود دلار را به نرخ پایین‌تر عرضه کند تا برای آن در مدت زمان کوتاه‌تری تقاضا ایجاد شود.