ویدئوی خبرساز گشت ارشاد؛ آیا بس نیست؟

گروه جامعه: همزمان با هفته نیروی انتظامی که با شعار «پلیس مقتدر، قانونمدار و امین مردم» برگزار می‌شود، انتشار فیلمی از برخورد غیرحرفه‌ای یک فرد در نیرو‌های گشت ارشاد پلیس با یک دختر در تهران موجب واکنش‌های بسیاری شد.این اولین باری نیست که اینگونه فیلم‌ها از خشونت افرادی که نمی‌دانند هر حرکت‌شان در خیابان‌های شهر در تیررس دوربین‌های تلفن همراه قرار دارد، برای نیروی انتظامی حاشیه ساز می‌شود و راه را برای انتقاد هموار می‌سازد. طی سال‌های اخیر، تقریبا هر از چندگاهی انتشار یک فیلم از درگیری یک مامور گشت ارشاد با دختران و زنان، برای نیروی انتظامی که تلاش آن‌ها در حفظ آرامش و امنیت کشور تحسین برانگیز است، به چالش می‌کشاند.

به باور کارشناسان، اینگونه رفتار‌ها از افرادی که از لباس و نشان پلیس سوء استفاده می‌کنند و به خود اجازه می‌دهند هرگونه رفتاری را با شهروندان انجام دهند، فارغ از نادیده گرفتن حقوق شهروندی آنها، زحمات و خون شهدایی که برای دفاع در مرز‌های کشور و در نبرد با سوداگران مواد مخدر جانفشانی می‌کنند، را به حاشیه می‌برد.

در این میان و باردیگر انتشار یک فیلم از برخورد خشن و شدید نیرو‌های گشت ارشاد در یکی از خیابان‌های تهران آن هم در هفته نیروی انتظامی حاشیه ساز شد. انتشار ویدئو این برخورد خشن، سبب شد که سرهنگ پیام کاویانی، رئیس پلیس امنیت پایتخت اعلام کند، که «برخورد خارج از ضوابط را نمی‌پذیریم و در این مأموریت برخورد نامناسب و خارج از ضوابط مأموران قابل قبول نیست؛ با مأموران متخلف برخورد انضباطی شد.» در آبان ۹۷ نیز و در دانشگاه آزاد سوهانک برخورد گشت ارشاد با یک دختر در مقابل دانشگاه حاشیه ساز شد، اما رئیس پلیس پایتخت درباره آن اتفاق گفت: «یکی از وظایف نیروی انتظامی برخورد با کسانی است که امنیت اخلاقی جامعه را به مخاطره می‌اندازند.» در تیرماه سال ۹۸ نیز برخورد خشن پلیس با یک دختر جوان در یکی از پارک‌های شرق تهران نیز حاشیه سازی فراوانی ایجاد نمود که سردار حسین رحیمی فرمانده انتظامی پلیس تهران بزرگ، اعلام کرد که «دو مأمور این نهاد به دلیل برخورد نامناسب با بانوان در این پارک از مسئولیت خود عزل شدند.»

تقدیر به‌جای برخورد!
اما بدترین این اتفاقات در فروردین سال ۹۷ رخ داد که درگیری لفظی یک دختر با نیروی زن گشت ارشاد، سبب کتک‌کار و برخورد خشن وی با او شد. اتفاقی که آن‌قدر جنجال برانگیز بود که معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری و رحمانی فضلی، وزیر وقت کشور به آن واکنش نشان دادند و دفتر سخنگوی نیروی انتظامی درباره این موضوع ضمن ابراز تاسف از اتفاق صورت گرفته تاکید کرد که «پلیس به هیچ وجه چنین رفتار‌هایی را تایید نمی‌کند.»، اما چند روز بعد، فرمانده ناجا از آن مامور زن گشت ارشاد تقدیر کرد و همین امر موجب انتقاد یک عضــو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شد و علیرضا رحیمی در توتیتر نوشت: «سردار رحیمی رئیس پلیس تهران نیز با تکذیب خبر تعلیق مامور زن گشت ارشاد، گفت که بررسی‌های تکمیلی نشان داده این مامور هیچ قصوری نداشته است و با اقتدار از ماموران گشت ارشاد دفاع می‌کنند.» خشونت چیزی را درست نمی‌کند، اما بر کســی پوشیده نیست که گشت ارشاد برای موضوع برخورد با ناهنجاری‌های جامعه تاسیس شده، اما نادیده گرفتن حقوق شهروندی و حتی در صورت اثبات جرم یک فرد با برخورد خشن، هیچگاه مورد تایید نبوده است، آن هم در مقوله‌ای که به باور بسیاری از کارشناسان موضوع بدحجابی با برخورد‌های قهری و خشونت آمیز اصلاح نمی‌شود و نیاز به اقدامات پیشگیرانه فرهنگی دارد.


در این بین، ۳۰۰ وظیفه ایجابی بر عهده ۲۶ دستگاه اجرایی گذاشته شده تا حجاب و عفاف را در جامعه تقویت کنند، اما در نهایت نیروی انتظامی با گشت ارشاد پای کار است که آن هم به دلیل استفاده از افرادی که آموزش‌های لازم را ندیده‌اند و جایگاه و اهمیت لباس مقدسی که بر تن دارند را هیچگاه درک نکرده‌اند، منجر به اینگونه اتفاقات می‌شود. یکی از راهکار‌های گسترش فرهنگ عفاف و حجاب، اجرایی کردن مصوبه ۴۲۸ است که در تاریخ ۱۳ دی ۱۳۸۴ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.

بر اساس این طرح ۲۶ وزارتخانه، از جمله سازمان صداوسیما با ۳۱ وظیفه برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف در رأس قرار دارد و سپس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و نیروی انتظامی هر کدام با ۲۱ وظیفه، سازمان تربیت‌بدنی، وزارت علوم و وزارت بهداشت، سازمان جوانان، وزارت بازرگانی، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت کشور، ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر و سازمان میراث فرهنگی، وزارت امور خارجه و شهرداری، وزارت مسکن و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت ارتباطات، وزارت راه و مجلس شورای اسلامی، نیروی مقاومت بسیج و مرکز زنان و خانواده سازمان بهزیستی، وزارت کار و قوه قضائیه را بر عهده دارند.

یک اتفاق در روزگار شیشه‌ای
طی سالیان اخیر و با توجه به بروز این اتفاقات، بسیاری از کارشناسان به اهمیت و جایگاه آموزش‌های اجتماعی در نهاد پلیس تاکید دارند. در این رابطه یک جامعه شناس و به بهانه انتشار این فیلم در فضای مجازی به ما می‌گوید: در شرایطی که جامعه شیشه‌ای شده و باید نیرو‌های پلیس حرفه‌ای‌تر عمل کنند، این‌گونه برخورد‌ها می‌تواند به اعتبار پلیس لطمه وارد نماید و بهانه را دست افرادی که قصد دارند، این نهاد‌ها را زیر سوال ببرند، بدهد. امروزه با این حجم از تکنولوژی باید همه سازمان‌ها و نیروهای‌شان حرفه‌ای عمل کنند و گرنه دچار مشکل می‌شوند.

بهرام بیات می‌افزاید: واقعیت این است که متولیان اگر احساس کنند که عملکردشان در کیفیت و آبروی سازمان تاثیرگذار است، قطعا دیگر نظیر این اتفاقات رخ نمی‌دهد و نکته مثبت شبکه‌های اجتماعی در عصرحاضر این است. آن‌ها وقتی می‌دانند که مردم ناظر بر رویداد‌ها و عملکردشان در رسانه‌ها و فضای مجازی هستند، نیرو‌ها و کارمندان‌شان را توجیه و آموزش می‌دهند و نتیجه رفتار آن‌ها در جامعه به‌شکل گسترده‌ای منعکس می‌شود. خود پلیس به‌دلیل نوع فعالیت اجتماعی‌اش بیش از هر سازمان دیگری، درگیر این موضوع است و خود این سازمان می‌داند که عملکرد اشتباهی نیروهایش به شدت به سرمایه اجتماعی پلیس ضربه وارد می‌کند. از آن طرف اگر عملکرد آن‌ها درست باشد باعث افزایش سرمایه اجتماعی آن‌ها خواهد شد.

وی معتقد است: شیشه‌ای شدن جامعه و زیر ذربین بودن سازمان‌ها و نهاد‌ها توسط مردم امر منفی نیست و اظهار می‌کند: البته این بحث نیز وجود دارد که برخی با قرض‌ورزی و خط گرفتن از رسانه‌های ضد انقلاب، اول و آخر فیلمی را می‌زنند و با انتشار آن در فضای مجازی به تشویش اذهان عمومی پرداخته و به اعتبار یک سازمان خدشه وارد کنند، آن زمان است که خود پلیس فتا می‌تواند با این افراد برخورد جدی کند. بنده بر این باورم که شیشه‌ای شدن دنیا باعث می‌شود که ادارات و سازمان‌ها عملکردشان را اصلاح کنند. البته ناگفته نماند که اگر این امر به یک رویه تبدیل شود، آن زمان پلیس نمی‌تواند در انجام وظیفه خود موفق و به نوعی دستش بسته می‌شود. اینگونه اتفاقات باعث می‌شود که پلیس به نوعی نتواند وظایف خود در جامعه به درستی انجام و با مجرمان برخورد کند. درحقیقت برخی از مجرمان با این روش برای خود سپر می‌سازند.