تاثیربحران اوکراین بر مذاكرات احیای برجام

گروه سیاسی: روزنامه شرق در یادداشتی به تحرکات پوتین در قبال اوکراین و همچنین تاثیراتش بر روند احیای برجام پرداخت و نوشت:روسیه با استقرار بیش از صد هزار نفر از نیروی نظامی پشت مرزهای اوکراین، غرب را به شایعه‌پراکنی درباره «حمله قریب‌الوقوع» و اشغال اوکراین متهم کرده و می‌گوید قصدی برای حمله به این کشور نداشته و فقط در صدد کاهش دغدغه‌های امنیتی خود است.
پیوستن اوکراین به پیمان ناتو خط قرمز روسیه در مناقشه با غرب به رهبری آمریکاست و بعید به نظر می‌رسد تا قبل از تعیین‌تکلیف این مهم، بحران اوکراین خاتمه یابد. پوتین برای تحقق این هدف و وادارکردن غرب به اتخاذ «تصمیم سخت» بازی هوشمندانه‌ای را با تلفیقی از قدرت نظامی و دیپلماسی آغاز کرده است. کارت‌های پوتین در مدیریت این بازی چیست؟ از نظر نظامی، پوتین به این اطمینان رسیده که بالاترین اقدام غرب در تهاجم احتمالی روسیه به اوکراین افزایش تحریم‌های اقتصادی است و در هیچ شرایطی غرب به رهبری آمریکا وارد جنگ با روسیه نخواهد شد. اشغال کریمه (۲۰۱۴) و انضمام آن به روسیه، اوج ناتوانی آمریکا در مقابل روسیه بود. پوتین با نظرداشت این تجربه و آگاهی از این مسئله که آمریکا در مقایسه با هشت سال قبل با بحران‌های بیشتری روبه‌روست، با اتکا به قدرت نظامی درصدد تحمیل دیدگاه خود به غرب است.
رئیس‌جمهور آمریکا چند روز قبل هرگونه «اقدام نظامی» در برابر حمله احتمالی روسیه را رد کرد. بایدن گفت گشودن آتش بین دو طرف به‌منزله جنگ جهانی است. در بعد دیپلماسی شرط‌بندی پوتین بر موضع اروپا و جداکردن صف قاره سبز از آمریکاست. اروپا در این بحران به مثابه ساندویچی میان آمریکا و روسیه است. پوتین با آگاهی و اشراف کامل به ضعف آمریکا (مسئله چین، هسته‌ای ایران و...) و همچنین شکاف فراآتلانتیکی، بازی هنرمندانه را آغاز کرده است. جنگ روانی هوشمند روسیه کاملا غرب را آچمز کرده است.
 اختلافات آمریکا و اروپا بر سر اوکراین بالا گرفته و رهبران فرانسه و آلمان دو قدرت اصلی سیاسی و اقتصادی درصدد پیداکردن راهکاری برای برون‌رفت از این بحران با توجه به نگرانی‌های اتحادیه اروپا هستند. رهبران این دو کشور به‌خوبی می‌دانند که در صورت تشدید بحران، قاره سبز بازنده اصلی آن خواهد بود. در‌حال‌حاضر ۴۰ درصد انرژی (گاز) اروپا از روسیه تأمین می‌شود.
اولین اثر جنگ احتمالی بسته‌شدن شیرهای گاز در زمستان سرد این قاره است. اقدامی که علاوه بر تأثیرات انسانی، وابستگی بیشتر قاره سبز به آمریکا برای تأمین انرژی را در پی خواهد داشت. نگرانی دیگر اروپا، مهاجران و پناهندگان اوکراین است که هیچ گزینه‌ای جز فرار به‌سوی این کشورها را ندارد. تجربه بحران‌های خاورمیانه، افغانستان و سیل پناهندگان به غرب در مقابل رهبران این کشورهاست.در‌حالی‌که هیچ ضرر و زیانی متوجه متحد آمریکایی این کشورها نخواهد شد. به نظر می‌رسد اروپا با آگاهی تأثیرات ویرانگر رویارویی آمریکا و روسیه در مناقشه اوکراین، ابتکار عبور از این‌ مناقشه را کلید زده است. رهبری این ابتکار را فرانسه و آلمان بر عهده گرفته‌اند و انگلیس نزدیک‌ترین متحد آمریکا در این قاره نیز با این اقدام همراهی می‌کند.
 جنگ برای روسیه هم فاجعه‌بار است. اقتصاد روسیه در برابر بحران ناشی از جنگ در درازمدت آسیب‌پذیر است. علی‌الخصوص اینکه اصلی‌ترین واکنش غرب ‌ در مقابل لشکرکشی روسیه، افرایش تحریم‌ها خواهد بود. ضمن اینکه مهم‌ترین مزیت روسیه در وابستگی اروپا به تأمین انرژی (نوعا گاز) و پروژه عظیم نورد‌استریم ۲ در معرض مخاطره قرار خواهد گرفت که یقینا به نفع روسیه نیست.بنابراین باوجود تمهیدات نظامی، پوتین سودای ورود به جنگ را در سر ندارد و ترجیح او کسب پیروزی بدون توسل به جنگ است (انصراف غرب از پیوستن اوکراین به ناتو). هر‌چند به نظر نمی‌رسد سایه شورشیان شرق اوکراین همچنان بر روابط مسکو و کی‌یف باقی خواهد ماند.
 بهترین گزینه برون‌رفت از بحران انصراف داوطلبانه اوکراین از پیوستن به ناتوست. این کار ممکن است با درخواست تعویق عضویت‌ یا تعلیق کامل آن صورت گیرد. هر‌چند با توجه به بلند‌پروازی‌های سیری‌ناپذیر پوتین راه‌حلی موقتی و صرفا برای پرهیز از جنگ خواهد بود، سفیر اوکراین در انگلیس می‌گوید که اگر از وقوع جنگ جلوگیری شود، کی‌یف ممکن است از درخواست عضویت در ناتو صرف‌نظر کند. «وادیم پریستایکو» سفیر اوکراین در مصاحبه با رادیو بی‌بی‌سی تأکید کرده که در صورت جلوگیری از وقوع جنگ با روسیه کی‌یف ممکن است موافقت کند که به‌هیچ‌وجه به ناتو نخواهد پیوست. معاون وزیر دفاع انگلیس گفته اگر اوکراین تصمیم بگیرد از درخواست برای عضویت در ناتو انصراف دهد، لندن استقبال خواهد کرد.
 برخی تحلیلگران کندشدن مذاکرات احیای برجام در روزهای اخیر را به سخنان چند روز قبل لاوروف در ملاقات با همتای انگلیسی خود که گفته بود راهی طولانی تا دستیابی به توافق پیش‌رو داریم، پیوند زده و بر این باورند که روسیه تمایلی به توافق وین تا قبل از پایان بحران اوکراین ندارد. استدلال این گروه بر استفاده از کارت ایران در افزایش فشار به آمریکا و تأثیرگذاری بر این کشور در مدیریت هم‌زمان چند بحران است.
اگرچه نمی‌توان با قاطعیت در رد ارتباط بحران اوکراین و مذاکرات وین در نیات پوتین به گمانه‌زنی پرداخت، با این وجود با توجه به برخورداری از گزینه‌های متعدد برای فشار به غرب در بحران اوکراین، روسیه نیازی به استفاده از مذاکرات وین در پیشبرد اهدافش در اوکراین ندارد. ضمن اینکه روسیه راهبرد دو‌سویه مخالفت جدی با هسته‌ای‌شدن ایران و پرهیز (اگر نگوییم سنگ‌اندازی) از هر توافقی که گامی به جلو در رفع اختلافات ایران و آمریکا باشد را در رابطه با ایران با جدیت دنبال می‌کند.