گروه جامعه: ازدواج در هر جامعهای بسیار مهم است و دولتها برهمین اساس تلاش میکنند راههای دسترسی به ازدواج را برای افراد و بهویژه جوانان هموار کنند تا آنها را برای ازدواج ترغیب و به سمت آن هدایت کنند. تاخیر در ازدواج و علاقهنداشتن جوانان به آن معلول عوامل گوناگون است که شاید یکی از مهمترین آن مشکلات اقتصادی حاکم بر جامعه باشد. اما آیا بهراستی همین است؟ یعنی اگر جوانان درآمد، شغل مناسب و آینده مطمئن و مرفه داشته باشند همگی برای ازدواج اقدام میکنند؟
پیش از کرونا و در سال ۹۷ پیمایشی در کشور انجام شد که شاید بتوان آن را زنگ خطری در مورد مسئله ازدواج جوانان دانست. براساس نتایج این پژوهش نزدیک به ۴۰ درصد از جوانان کشور براین باورند که «لازم نیست حتما ازدواج کنند». این پژوهش نشان میدهد که شاید مسائل و مشکلات امروز تنها دلیل عدم ازدواج جوانان نباشد.
مسئولیتگریزی عاملی مهم در عدم تمایل جوانان به ازدواج
علی پژهان، جمعیتشناس در این زمینه میگوید: از دید من ازدواج را باید در دو سطح کلان و خرد ارزیابی کرد. در سطح کلان جوانان در کشور امنیت اقتصادی ندارند درواقع آنها شغل و درآمد کافی برای اداره زندگی ندارند و آنهایی هم که شغل دارند یا مشاغل فصلی دارند یا درآمدشان متناسب با هزینههای زندگی و تورم امروز نیست.
او ادامه میدهد: این مسائل سبب میشود جوانان برای ازدواجکردن انگیزه لازم را نداشته باشند. ازسوی دیگر در میان مردم و جوانان دنیا و ازجمله ایران فردگرایی رشد کرده است. امروز باتوجه به روابط آزاد میان دختر و پسر کمتر کسی است که برای ازدواج میل و اشتیاق داشته باشد.
این استاد دانشگاه میافزاید: جوانان امروز تاجای ممکن میخواهند زیربار مسئولیت نروند. امروز جوانان و بهویژه پسران در کشور از مسئولیتگریزانند زیرا مسئولیتپذیری را از خانواده و جامعه نیاموختهاند. شوربختانه امروز در کشور اصل بر مصرفگراییست و بچهها هم بدون مسئولیت و با همین شیوه و سبک رشد میکنند. با چنین نسلی چگونه میتوانیم به ساخت کشوری با آینده خوب و تماشایی دل ببندیم؟
پژهان در ادامه به سطح خرد عوامل تاثیرگذار بر ازدواج افراد و گستردهشدن اندیشه مادیگرایی در دنیا و از جمله ایران اشاره کرده و میگوید: امروز در دنیا اندیشه مادیگرایی و فردگرایی روزبهروز درحال گسترش است و ایران هم از قافله دنیا جدا نیست و قطعا تحتتاثیر آن قرار میگیرد. امروز مردم هر روز و هرچه بیشتر به درون تنهایی خود تبعید میشوند و قطعا تمایلی به گفتگو با دیگری در خود نمییابد، بنابراین افراد کمتر به سمت ازدواج میروند در واقع حوصلهای برای ازدواج در میان افراد وجود ندارد و بسیاری آن را عملی دستوپا گیر میدانند که آزادی فردیشان را تحتتاثیر قرار میدهد بنابراین تا جای ممکن از آن فرار میکنند.
این جمعیتشناس تصریح میکند: مدتهاست در دنیا با موضوع ازدواج سفید روبهرو هستیم سبکی از زندگی که در جامعه و به دست افراد بهوجود آمده و خود را پیدا کرده است. درواقع دخترها و پسرها در دنیا به دلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی دست به ایجاد نوعی سبک زندگی زدند. به باور من ما در کشور میتوانیم به آن بیندیشیم چراکه این مسئله در کشور ما وجود دارد و فرار و پنهانکاری دردی را درمان نخواهد کرد.
پژهان تاکید میکند: به باور من ما باید در جامعه ازدواج سفید را جدی بگیریم و از آن سخن بگوییم. من یک جمعیتشناس هستم و هر روز با آمار سروکار دارم بنابراین باید بگویم در حالت خوشبینانه ما هر سال با ۱۰۰ هزار کودک حاصل از ازدواج سفید روبهرو خواهیم بود. وضعیت کنونی جامعه ما به شکلیست که این بچهها را قانونی نمیداند بنابراین گرفتن شناسنامه برای آنها بسیار دشوار است و در بسیاری مواقع افراد در تلاش برای سقطهای غیرقانونی هستند که تمامی این مسائل برای افراد و جامعه هزینههای هنگفتی دارد و آمار خلاف و اعمال غیرقانونی در جامعه را بالا میبرد و اشخاص را بیشازپیش در معرض خطر قرار میدهد.
او تاکید میکند: همانگونهکه گفتم افزون بر وضعیت اقتصادی که گریبانگیر مردم و جوانان است اوضاع اجتماعی هم برای جوانان بهگونهای نیست که آنها را برای ازدواج تشویق کند. دولتهای گوناگون در کشور ما هرگز برای جوانان کاری نکردهاند. اینکه وامهای چند صد میلیونی به جوان دهیم هرگز سبب نمیشود جوانان به ازدواج میل پیدا کنند. جوان از خود میپرسد ازدواج کنم و زیر بار هزاران قرض و استرس بروم؟ موضوع مهم در این میان این است که با فرض اینکه جوان شغلی داشته باشد که بتواند از پس هزینههای وام و بازپرداخت آن برآید آیا میتواند با مبلغ وام خانه اجاره بگیرد؟ جهیزیه خریداری کند؟ با این تورم و گرانی این مبلغ وام به چه کار او میآید؟
وی اظهار میکند: مسئولان باید در ابتدا زمینههای ازدواج را برای جوانان فراهم و اوضاع را از هر لحاظ آماده کنند تا بتوانیم آمار بگیریم جوانان تا چه اندازه میل به ازدواج دارند و این کار را انجام میدهند. با وضعیت کنونی و وعده و وعید هیچ کسی فریب نمیخورد و خود را در دام این مشکلات نمیاندازد.
تاثیر رسانهها و خانواده بر ازدواج
این کارشناس بیان میکند: به باور من دلایل ازدواجنکردن جوانان چندعاملیست که نخستین عامل آن اقتصادی و پس از آن مربوط به نگرش و مسائل اجتماعیست. ازسوی دیگر در رسانهها مدام از آمار طلاق و جدایی میشنویم که شنیدن این اخبار هم افراد را هر چه بیشتر از ازدواج و انجام آن دور میکند اگرچه در ذهنشان بهدنبال فرد ایدهآل خود هم میگردند.
وی میگوید: من گمان میکنم اگر دولت زمینه را برای ازدواج آسان جوانان فراهم کند و خانوادهها به فرزندانشان قناعت و معیار درست برای ازدواج را بیاموزند شاید بتوان اندکی از این راه را هموار کرد. امروز جوانان باید بتوانند واقعگرا باشند و از هم خواستهای غیرمعقول نداشته باشند اینگونه میتوانند خواستهای یکدیگر را تعدیل کنند و بر هم تاثیر بگذارند و بهسوی ازدواج گام بردارند.
این استاد دانشگاه ادامه میدهد: ما نباید مسئله تفاوت نسلها را نادیده بگیریم. نوع اندیشه من که برای نسل گذشته هستم با نسل امروز بسیار متفاوت است شاید در زمان ما روابط دختر و پسر این اندازه آزاد نبود و این دختران بودند که معمولا مورد سوءاستفاده قرار میگرفتند، اما امروز اینگونه نیست دختر و پسر هر یک به کاری که میکنند آگاهند و اصلا اینگونه نیست که پسرها قصد سوءاستفاده داشته باشند و دخترها قربانی باشند یا اگر دختری با پسری دوست میشود هرگز به ازدواج منتهی نشود چیزی که در نسل ما معمولا رخ نمیداد.
پژهان میگوید: از دید من اگر اقتصاد سالم و پویا به جامعه برگردد بسیاری از رخدادها خودبهخود روی میدهد. خانوادهها آرامش خود را به دست میآورند. امروز بسیاری از خانوادهها در ایران درگیر تعارضاتند و کمتر میبینم زن و شوهری برای مسائل گوناگون که معمولا ریشه در اقتصاد دارند با هم اختلاف نداشته باشند؛ بنابراین اگر اوضاع اقتصادی کشور بهبود پیدا کند برخی رفتار در افراد ریشه میزند و رشد میکند بنابراین بیشتر شاهد حرکت بهسوی عقلانیت و انسانیت در جامعه خواهیم بود.