چرا دولت سیزدهم روی کلیدواژه «بانیان وضع موجود» اصرار می‌ورزد؟

گروه سیاسی: در ابتدای دولت سیزدهم این تصور وجود داشت که ابراهیم رییسی شاید کابینه‌ای ملی تشکیل دهد. اما بر خلاف انتظار‌ها کلیدواژه «بانیان وضع موجود» به مرور تبدیل به قسمتی از برنامه تبلیغاتی حامیان ابراهیم رییسی شد. مثلا بعد از ریاست‌جمهوری رییسی در خبرگزاری فارس چند پویش راه‌اندازی شد که از او می‌خواست بانیان وضع موجود را عزل و سریع‌تر نیرو‌های انقلابی را جایگزین آن‌ها کند. روزنامه جوان هم بهمن ماه در مطلبی انتقادی نوشت: «روند کند انتصابات در دولت سیزدهم طی هفته‌های اخیر انتقاداتی را متوجه دولت و شخص سیدابراهیم رییسی کرده است. از مدیرانی که از دولت‌های یازدهم و دوازدهم باقی مانده، خبر‌های خوبی به گوش نمی‌رسد؛ چه فرمانداری که به خبرنگار منتقد فحاشی می‌کند، چه سفیری که جشن سالگرد پیروزی انقلاب را خارج از شوون اسلامی برگزار می‌کند و چه مدیرانی دیگر که در پی تحقق وعده‌های دولت مردمی نیستند.»

 این مطلب در حالی بود که فعالان و ناظران سیاسی به خوبی می‌دانند تا چه اندازه وزارت خارجه ظریف، سعی داشت در انتخاب سفیران ایران در کشور‌های دیگر، با نهاد‌های مختلف حاکمیتی هماهنگ شود. فرمانداری که به یک خبرنگار اهانت کرده بود نیز چهره اصولگرایی بود که در دولت احمدی‌نژاد هم فرماندار همان شهر بود. با این وجود بسیاری از اصولگرایان اصرار داشتند که باید تغییرات زودتر انجام شود.

محمود نبویان از جمله این افراد بود که به صراحت گفته بود: «آقای رییسی قول داده بود بانیان وضع موجود، دیگر سمت نداشته باشند، ولی از بیش از ۳ هزار مدیر اصلی، ۵۰۰ نفر بیشتر عوض نشدند.» عوض شدن ۵۰۰ مدیر میانی در کمتر کشوری رخ می‌دهد با این حال ظاهرا همین مقدار هم برای آقای رییس‌جمهور کافی نیست و بار دیگر نسبت به حضور «بانیان وضع موجود» در بدنه دولت هشدار می‌دهد.

محتوای صحبت‌های رییس‌جمهور بستگی به مخاطبان او تنظیم می‌شود و جلسه دیدار با مداحان هم فرصتی بود که ابراهیم رییسی به صراحت از حذف مدیران میانی صحبت کند و بگوید: «دولت به همه احترام می‌گذارد، اما بی‌تردید کسانی که بانیان وضع موجود هستند نباید در عرصه‌های مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرند. داشتن روحیه انقلابی، جهادی و کارآمد بودن از محور‌های مورد تاکید دولت است.»

بعد از این صحبت‌ها، انتقادات تندی به ابراهیم رییسی مطرح شد. این انتقادات دو رویکرد متفاوت داشتند. برخی معتقد بودند این ادبیات باعث می‌شود عملکرد چهل ساله نظام در بخش‌های مختلف زیر سوال برود و برخی دیگر می‌گفتند رییسی قصد دارد فرار به جلو کند و مسوولیت عملکرد خود را بر عهده نگیرد.

روزنامه جمهوری اسلامی در مطلب روز یکشنبه خود با اشاره به مسوولیت‌های ابراهیم رییسی در قوه قضاییه، قبل از پذیرش مسوولیت ریاست‌جمهوری نوشت: استفاده از این ادبیات، عملکرد همه مسوولان گذشته نظام را زیر سوال می‌برد. این روزنامه نوشته است: «شورای محترم نگهبان در هنگام احصاء دلایل ردصلاحیت آقای علی لاریجانی برای انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کرد که ایشان یکی از بانیان وضعیت موجود است. آقای رییسی نیز در یک دیدار افطاری، با اشاره به همین موضوع گفت بانیان وضع موجود نباید در سطوح مدیریتی به کار گرفته شوند.»

عبدالناصر همتی رقیب انتخاباتی ابراهیم رییسی نیز به شدت از این جمله رییسی انتقاد کرده و گفته: «آن‌ها مطالباتی داشته‌اند و من وظیفه دارم مطالبات آن‌ها را پیگیری کنم و این حمله نیست. ۹ ماه از عملکرد دولت جدید گذشته است، توصیه می‌کنم به جای پرداختن به واژه بانیان وضع موجود بهتر است نظارت کنند بر عاملین وضع موجود. عاملین وضع موجود چرا به قول‌های خود عمل نمی‌کنند.»

علی قنبری از اقتصاددانان اصلاح‌طلب نیز در واکنش به صحبت‌های ابراهیم رییسی گفته: «بهترین کار این است که دولت به جای اینکه دولت‌های قبلی را متهم کند، خود را مسوول وضعیت موجود بداند و عملکرد وزرا و مسوولان اقتصادی را رصد کرده و افراد ناتوانی که در تشدید بحران دخیل بوده‌اند را از ادامه همراهی با دولت منع کند.»
مدیران باقی‌مانده؟

اما دولت روحانی، اساسا دولتی اصولگرا نبود. نه‌تن‌ها بسیاری از چهره‌های کاملا اصولگرا، مثل رحمانی‌فضلی وزیر کشور، در دولت روحانی حضور داشتند و اتفاقا مورد انتقاد شدید اصلاح‌طلبان بودند، بلکه بعضی چهره‌های اصلاح‌طلب مثل منصور غلامی وزیر علوم نیز ناچار شدند روی عقاید و رفتار‌های گذشته خود پا بگذارند تا امکان حضور در دولت برای آن‌ها فراهم شوند. با روی کار آمدن دولت رییسی، بسیاری از آنان به کار گرفته شدند با این حال بعید است اشاره ابراهیم رییسی، به حذف این افراد از مسوولیت‌های سابق باشد. از جمله علی شمخانی در شورای عالی امنیت ملی که در زمان حضور، با انتقاد لایه‌های مختلف جریان اصولگرا مواجه بود و حتی جریان عدالتخواه یکی از بستگان او را متهم به ساخت و ساز غیرمجاز در لواسان کرده بود. جز شمخانی، سورنا ستاری هم در مسوولیت خود باقی ماند که از چهره‌های نزدیک به حسن روحانی بود. اسلامی وزیر دولت روحانی به سازمان انرژی اتمی رفت و مدرس خیابانی هم استاندار سیستان و بلوچستان شد. چند استاندار دیگر وزارت کشور رحمانی‌فضلی هم یا محل خدمت‌شان تغییر کرد یا در مسوولیت قبلی ابقا شدند.

از سوی دیگر، انتقاد ابراهیم رییسی از دولت قبل در حالی است که در دیدار کارگزاران نظام با مقام معظم رهبری، بسیاری از مدیران دولت قبل حضور داشتند و افرادی مثل حسن روحانی در ردیف اول نشسته بودند. حضور افرادی مثل ظریف و جهانگیری که حالا مسوولیت دولتی ندارند و پیش‌تر از مقامات عالیرتبه دولت قبل بودند، نیز از دیگر نکات قابل توجه این جلسه بود.