تضمین در ازای باقی‌ماندن ایران در برجام

گروه سیاسی: یک هفته پس از آنکه ایران پاسخ خود را به طرح پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام ارائه داد، بالاخره واشنگتن هم نظرات خود را در خصوص جواب ایران اعلام کرد.
هرچند هنوز هیچ اظهار نظر رسمی در خصوص ابعاد و جزئیات پاسخ ایالات متحده منتشر نشده اما رسانه‌های مختلف در گزارش‌های خود گمانه‌زنی‌هایی را در خصوص نظرات آمریکا منتشر کرده‌اند. جزئیاتی که نشان می‌دهد احتمالا آمریکا یک پاسخ بینابینی میان بله و خیر ارائه داده که باز هم زمینه را برای انجام گفتگوهای بیشتر میان طرفین فراهم می‌سازد.
در همین زمینه وب‌سایت اسرائيلی والا نیوز در گزارشی به قلم باراک راوید، روزنامه‌نگار شناخته شده که روابط نزدیکی با دولت و همچنین دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور دارد، جزئياتی از پاسخ آمریکا را منتشر کرده است. این رسانه با اشاره به سفر ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل به واشنگتن نوشته که این مقام ارشد اسرائيلی در دیدار با مقام‌های آمریکایی اطمینان بیشتری در خصوص موضع آمریکا در قبال مذاکرات احیای برجام پیدا کرده است. راوید با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها در پاسخی که روز چهارشنبه برای ایران ارسال کردند، مواضع خود را نسبت به گذشته قدری سخت‌تر کردند افزوده است: «پیش از سفر هولاتا به آمریکا، مقام‌های اسرائيلی نگرانی‌های عمیقی داشتند که بایدن بخواهد امتیازات جدیدی به ایران ارائه بدهند و سفر این مقام ارشد اسرائیلی با همین هدف انجام شد که از آمریکا بخواهد چنین امتیازاتی را به ایران ندهد.»
در همین حال جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی در شورای امنیت ملی کاخ سفید  پرسش‌ها در خصوص جزئيات پاسخ آمریکا به ایران را بی‌پاسخ گذاشت و تاکید کرد که کاخ سفید قصد ندارد به صورت علنی در خصوص این موضوع گفتگو کند.
نگرانی اصلی اسرائيل، ترس این کشور از اعمال فشار احتمالی آمریکا بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پایان دادن به تحقیقات درباره برنامه هسته‌ای ایران و مختومه کردن مسائل پادمانی بوده است. این نگرانی البته پس از دیدارهای هولاتا با مقام‌های آمریکایی تا اندازه زیادی رفع شده است. یک منبع سیاسی در حاکمیت اسرائيل در این خصوص به والانیوز گفته است: «مقام‌های ارشد کاخ سفید به صراحت به اسرائيل گفته‌اند که بحث تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را رها نخواهند کرد و قرار هم نیست هیچ فشاری علیه رافائل گروسی برای مختومه کردن مسئله پادمانی ایران وارد شود.»
 کربی هم  تاکید کرد که واشنگتن از طریق کانال‌های خصوصی به ایران در خصوص نگرانی‌ها توضیح داده و تاکید کرده که تنها راه رفع این موضوع، پاسخ به پرسش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. این مقام ارشد آمریکایی همچنین اضافه کرد که تهران باید با بازرسی‌های آژانس موافقت کند.
موضوع مسائل پادمانی ایران در ماه‌های اخیر به یکی از موانع اصلی پیشرفت در مسیر گفتگوهای هسته‌ای تبدیل شده است. یافتن اثر اورانیوم در چندین مرکزی که تهران اعلام نکرده بوده که در آنجا غنی‌سازی اورانیوم انجام می‌دهد نگرانی‌ها در خصوص پیشینه برنامه هسته‌ای ایران را شدت بخشیده است. این موضوع باعث شده تا آژانس چندین بار در گزارش‌های خود گزارش دهد که ایران همکاری لازم را برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها و تردیدها انجام نمی‌دهد.
در مقابل اما مقام‌های ایرانی رافائل گروسی را به سیاسی کاری و پیروی از مواضع اسرائيل متهم می‌کنند. در اسفند سال گذشته و طی سفر گروسی به تهران حتی توافقی هم میان آژانس و ایران بر سر ارائه پاسخ به پرسش‌های گروسی به امضا رسید و قرار شد سازمان انرژی هسته‌ای ایران تحت یک ساز و کار جدید به موارد مد نظر آژانس پاسخ دهد. با وجود گذشت حدود ۶ ماه از آن زمان، همچنان آژانس از توضیحات ایران راضی نشده و معقتد است ایران به صورت واقعی تردیدهای موجود در خصوص پیشینه برنامه هسته‌ای خود را برطرف نمی‌کند.
ایران خواستار مختومه شدن مسئله پادمانی همزمان با برجام است تا به بیان تهران، در آینده دیگر فضای برای اعمال فشار علیه ایران و یا اعمال تحریم‌های تازه مسدود شود. این در حالیست که کشورهای غربی موضوع مسائل پادمانی و برجام را دو مسئله غیرمرتبط با یکدیگر می‌خوانند و از ایران خواسته‌اند بدون ارتباط دادن این مسئله به گفتگوهای احیای برجام به پرسش‌های آژانس پاسخ دهد.
در هفته‌های اخیر گزارش‌هایی منتشر شده بود که طرفین پذیرفته‌اند از یک سو ایران تعهد دهد که به پرسش‌های آژانس پاسخ خواهد داد و در ادامه کشورهای غربی هم کمک خواهند کرد تا این پرونده در شورای حکام آژانس مختومه شود. پس از انتشار این گزارش‌ها بود که مقام‌های اسرائيلی از احتمال اعمال فشار آمریکا و اروپا بر آژانس برای بستن پرونده پادمانی ایران ابراز نگرانی کرده بودند.
اما حالا والانیوز گزارش داده که این پاسخ‌های مقام‌های آمریکایی که به نظر می‌رسد بیش از همه در جلسه میان جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی اسرائيل و هوالاتا مطرح شده، تا اندازه زیادی خیال اسرائیلی‌ها را راحت کرده است.
والانیوز همچنین ادامه داده که بحث احتمال کاهش تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های ایرانی که با سپاه پاسداران مرتبط هستند از دیگر نگرانی‌ مقام‌های اسرائيلی بوده که کاخ سفید به صراحت به طرف اسرائيلی اعلام کرده قرار نیست چنین اتفاقی بیفتد و ایالات متحده  خواسته‌های خود را در مورد فرآیندهای بررسی دقیق معاملات با شرکت‌های ایرانی تسهیل نخواهند کرد.
از دیگر موضوعات قابل توجه که از سوی مقام‌های ایرانی هم به عنوان یکی از خطوط قرمز خود در مذاکرات هسته‌ای یاد می‌شد، مسئله دریافت تضمین از طرف آمریکایی برای عدم تکرار تجربه خروج واشنگتن از برجام است. بنا بر اعلام علی باقری کنی در نشست غیر رسمی که با برخی از اهالی رسانه داشته، آمریکا تعهد داده که حتی در صورتی که دولت آتی این کشور تصمیم به خروج از برجام بگیرد، تا ۲ سال و نیم شرکت‌های اروپایی که به ایران می‌آیند یا با ایران مراوده تجاری و مالی دارند، تحت تحریم‌های آمریکا قرار نگیرند. والا نیوز گزارش داده این مسئله هم از جمله موارد نگران کننده برای طرف‌های اسرائيلی بوده و در سفر هولاتا به واشنگتن مورد بحث قرار گرفته است.
در عین حال باراک راوید به نقل از مقام‌های ارشد اسرائيلی نقل کرده که کاخ سفید با صراحت به اسرائيل گفته‌ حتی در صورتی که رئيس جمهوری بعدی آمریکا از برجام خارج شود، هرچند همچنان شرکت‌هایی که با ایران تجارت می‌کنند تا ۲ سال و نیم از تحریم‌ها معاف خواهند بود اما در مقابل ایران هم متعهد می‌شود که تا آن زمان به اجرای کامل تعهداتش در برجام ادامه دهد و حق خروج از توافق را نخواهد داشت.
با توجه به در پیش بودن انتخابات سراسری اسرائيل که قرار است روز اول نوامبر برگزار شود، دولت این کشور نگران است در صورتی که برجام تا پیش از آن احیا و امتیازاتی به ایران اعطا شود، بخت برای بازگشت بنیامین نتانیاهو به قدرت افزایش یابد و او بتواند با شکست ائتلاف یائیر لاپید، بار دیگر به عنوان نخست وزیر اسرائيل کار خود را از سر بگیرد. این در حالیست که با توجه به تجربه دوران حضور بنیامین نتانیاهو در دوران باراک اوباما و کارشکنی‌ها و اقداماتی که او برای جلوگیری از اجرایی شدن برجام انجام داد، احتمالا دولت جو بایدن هم ترجیح می‌دهد در تل آویو شخصیتی چون لاپید بر سر کار بماند تا اینکه مجبور شود بار دیگر وارد چالش‌های فراوان با بی‌بی شود.
در همین حال مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت:پاسخ ایالات متحده به ایران برای احیای توافق هسته‌ای «معقول» بوده است.
جوزپ بورل در حاشیه همایش دوره‌های تابستانی دانشگاه بین‌المللی منندز پلایو مادرید جملات کوتاهی را در خصوص آخرین تحولات مربوط به مذاکرات احیای برجام به زبان آورد. این دیپلمات اسپانیایی با اشاره به اینکه امیدوار است تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای به نتیجه برسد، افزود: «پاسخ آمریکا به ایران بسیار بسیار معقول و منطقی بوده است.»
 بورل پیشتر، پاسخ ایران به طرح اتحادیه اروپا را نیز معقول و منطقی خوانده بود.با این حال گزارش‌های غیررسمی حاکی از آن است که جواب آمریکا نه یک آری و نه یک خیر مطلق که چیزی بین این دو است که باعث می‌شود طرفین بار دیگر پای میز مذاکره حاضر شوند.