دختران مجرد باردار در بیمارستان‌ها پذیرش نمی‌شوند

گروه جامعه: قصه‌ "جودی ابوتی" که بی‌نام و نشان در کوچه‌های شهر گریه می‌کرد تا کسی صدایش را از دل سرمای زمستان و بی‌پناهی توأمان، نجات دهد فقط به کتاب‌ها ختم نمی‌شود. این پدیده نه تاریخ دارد نه آمار مشخصی از آن موجود است.پیدا کردن کودکی که توسط والدین خود رها شده خبر تازه‌ای نیست با این حال هربار خراشی بر وجدان جمعی می‌کشد؛ سال‌ها است که گوشه و کنار شهر کودکانی پیدا می‌شوند که از طرف والدین خود رها شده‌اند؛ نوزادانی که بعضا سلامتشان در وضعیت بحرانی است و سرنوشتشان تیتر یک دل مشغولی‌های یک کشور می‌شود.

در این خصوص عالیه شکربیگی جامعه شناس می‌گوید: «هیچ کشوری در دنیا آمار دقیقی از نوزادان رها شده خود ندارد. در ایران هم آمار دقیقی نداریم و بسیاری از این موارد به صورت پنهان و دور از چشم مسئولان و رسانه‌ها اتفاق می‌افتد.»این استاد دانشگاه معتقد است که از میان کودکان زیادی که رها می‌شوند، موارد معدودی از آن‌ها توسط رسانه‌ها یا سازمان‌های حمایتی کشف می‌شوند و نهایتا مورد تقاضای فرزندخواندگی قرار می‌گیرند.عالیه شکربیگی استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران و مدیر گروه علمی تخصصی خانواده انجمن جامعه شناسی ایران  گفت: وضعیت زنان جامعه و آسیب‌شناسی این حوزه ارتباط زیادی با رهاکردن کودکان دارد.  

وی ادامه داد: تحقیقی که با محوریت «زنانه شدن آسیب‌های اجتماعی» در سال 97 در شهر تهران انجام داده‌ بودم نشان می‌داد که آسیب‌های اجتماعی بیشتر جامعه زنان را در بر می‌گیرد. این زنان در چند گروه قابل دسته بندی هستند؛ برای مثال زنانی که تا به حال ازدواج نکرده و همچنان مجرد هستند، زنانی که طلاق گرفته‌اند، زنانی که سالمند هستند؛ مسئله تنهایی زنان در این دسته‌بندی‌ها نقش مهمی دارد. 

دختران مجرد باردار در بیمارستان‌ها پذیرش نمی‌شوند
این استاد دانشگاه ضمن تأکید بر این که «آگاهی سازی» زنان درباره این تنهایی بسیار کمک کننده خواهد بود، گفت: ما امروز با خانواده‌هایی روبه‌رو هستیم که از لحاظ اقتصادی شکننده هستند و توان برطرف کردن نیازهای اقتصادی خود را ندارند. امروزه افراد به دلایل مختلف اقتصادی و نگرشی به شکل‌های غیرمتعارف و خارج از چارچوب خانواده به این نیاز پاسخ می‌دهند. طبق تعریفی که جامعه و عرف دارد کودکانی که حاصل روابط خارج از بستر ازدواج هستند نامشروع خوانده می‌شوند. حتی اگر این کودکان در بستر خانواده متولد می‌شدند در صورتی که والدین او توانایی نگهداری از نوزاد را نداشتند در همان بیمارستان و بعد از زایمان به مراکزی همچون بهزیستی سپرده می‌شوند.

شکربیگی به دشواری‌های پذیرش دختران مجرد برای وضع حمل در بیمارستان‌ها اشاره کرد و گفت:این دختران تنها در وضعیت‌هایی مثل ارائه‌ ضمانت‌ از سازمان‌های حمایتی می‌توانند در بیمارستان وضع حمل کنند. ریشه نوزادان رها شده هم به بارداری‌های ناخواسته‌ای برمی‌گردد که در فضایی خارج از چهارچوب ازدواج رخ داده‌اند. نوزادانی که تعدادشان رو به افزایش است و هرچند وقت یک بار شاهد رهاشدگی آن‌ها هستیم اغلب از مناطق فقیر نشین شهرها ریشه‌ می‌گیرند.

«زنان تنها» و اعتیاد
این استاد دانشگاه زنانی که به هردلیلی در یک رابطه نامشروع درگیر یک بارداری ناخواسته شدند را «زنان تنها» نامید و گفت: غالب این زنان درگیر اعتیاد به مواد مخدر هم هستند. در بیشتر کشورهای دنیا سازمان‌هایی هستند که از زنان تنها و تنهایی زنان حمایت می‌کنند. زنان تنها در ایران با یک مسئله جدی درگیر هستند و آن نگاه‌های سرزنشگرانه است. علاوه بر اعتیاد، بارداری ناخواسته همچون داغی بر پیشانی زنان تنها است
پژوهشگر اجتماعی دومین مسئله درباره مادران کودکان رها شده را اعتیاد این مادران دانست و به دیده بان ایران  گفت: این مادران باید قبل از بارداری تحت حمایت درمانی و مالی قرار می‌گرفتند. سازمان‌های حمایتی باید این زنان تنها را به مراکز خود ببرند، تحت درمان قرار بدهند و نوزادان هم درصورت ناتوانایی مادر به مراکزی همچون بهزیستی تحویل داده شوند. اما اتفاقی که معمولا می‌افتد این است که این زنان تنها، خودشان رها شده هستند. 

وی درباره سرنوشت این کودکان توضیح داد: در محله‌هایی که این بارداری اتفاقا می‌افتد معمولا فقر، حاشیه نشینی و اعتیاد یک مسئله جدی است. یعنی بستر اجتماعی که کودک در آن به دنیا می‌آید این کودکان را در چرخه آسیب‌زایی قرار خواهد داد.

جای خالی قوانین حمایتی
شکربیگی تصریح کرد: حمایت جامعه از آسیب‌های این زنان و مشکلات آنها می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در آسیب‌زدایی از این زنان و تبعا فرزندان آن‌ها داشته باشد. اما زمانی که مادر توانایی نگهداری از فرزند خود را ندارد او را رها می‌کند؛ درصورتی که این کودک از بستر یک خانواده به رهاشدگی برسد در خیابان‌ها یا نزدیکی سازمان‌های حمایتی گذاشته می‌شوند اما زمانی که این کودک حاصل یک رابطه نامشروع باشد معمولا در سطل زباله رها می‌شود. در مواردی هم این کودکان فروخته می‌شوند.

وی تأکید کرد: یک مادر به هیچ وجه نمی‌تواند کودکش را از خودش دور کند. مگر زمانی که شرایطش آنقدر بحرانی باشد که او را وادار کند فرزند خود را به این شکل رها کند و در پی آن مورد قضاوت جامعه قرار بگیرد. ما باید تحقیقاتی حول محور این کودکان رها شده و وضعیت زنان تنها انجام شود سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی باید از نتایج این تحقیقات استفاده کنند و با وضع قوانینی خاص شرایطی حمایتی برای این افراد ایجاد بکنند. باید سازوکارهایی هم برای فرزندانی که به این صورت به دنیای می‌آیند پیدا شود تا بتوانند در یک بستر فرهنگی و خانوادگی رشد پیدا کنند.

دست از سرزنش مادران برداریم
شکربیگی ضمن مهم برشمردن نقش وجدان جمعی برای وضعیت‌های این چنینی به دیده بان ایران گفت:جهان اجتماعی که زن را فراگرفته نقش مهمی در تصمیم‌گیری این زن درباره سرنوشت خودش و فرزندش دارد. باید دست از نگاه‌های سرزنشگرایانه که مادری را لکه ننگی برای زنان تنها می‌داند برداریم. به هر دلیل این بارداری اتفاقا افتاده اما باید از این نوزادان و مادران آنها حمایت و مراقبت بشود. در خانواده های ایرانی مشکلات مالی و فرهنگی زیادی وجود دارد؛ معلولینی هستند که خانواده آن‌ها توان نگهداری از آن‌ها را ندارند. این شرایط بحرانی هستند که باعث می‌شوند یک مادر فرزند خود را رها کند.

شکربیگی گفت: به نظر می‌رسد نوزادان رها شده در زباله از مادران جوانی هستند که نگاه اخلاق مدارانه‌ای برای انسان و جایگاهش قائل نیستند. این زنان توسط جامعه، آموزش و پرورش و نسلی پرورش یافته‌اند که اهمیت زیادی برای دستورات اخلاقی قائل بود؛ اما گویا این ارزش‌ها در این دختران نهادینه نشده‌اند. اخلاق یعنی انسانی که به دنیا آورده‌ای با ضایعه‌ای که در سطل زباله می‌اندازی زمین تا آسمان فرق دارند.