مهمترین نکات در تغذیه دوران بارداری

گروه سلامت: مادر باردار و جنین او که در حال رشد است، نیازمند انواع مواد مغذی بوده و باید تحت یک برنامه غذایی مناسب قرار بگیرند.در دوران بارداری معمولاً اطرافیان یک خانم باردار سعی می‌کنند هر آن‌چه را که به اصطلاح، شخص باردار هوس می‌کند برای او فراهم کنند؛ در این شرایط معمولا اطرافیان فرد باردار از توصیه‌های همسایه و فامیل تا آنچه در سایت‌ها می‌خوانند و هرآنچه خود حدس می‌زنند خوب است را جدی گرفته و سعی می‌کنند به همه این موارد عمل کنند، اما آیا تاکنون فکر کرده‌اید آنچه زن باردار مصرف می‌کند و تبدیل به غذای جنین می‌شود، ممکن است چه ضرر‌هایی برای حیات آن‌ها به دنبال داشته باشد.

بهترین رژیم غذایی برای یک زن باردار
دکتر سما اکبری  درباره بهترین رژیم غذایی برای یک شخص باردار گفت: دوران رشد جنین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به طوری که تأثیر سوء‌تغذیه بر رشد جسمی و روانی، پس از سپری شدن این دوران قابل جبران نیست، بنابراین با توجه به نقش بسیار مهم تغذیه در تأمین سلامتی، باید بهترین و مناسب‌ترین شیوه تغذیه در این دوران که مربوط به حیات یک انسان است هم برای مادر و هم جنین، مورد توجه قرار گیرد. غذای او باید کافی باشد، اما از حد هم تجاوز نکند.

وی با بیان اینکه تغذیه زن باردار از اهمیت زیادی برخوردار است، گفت: اگر زن باردار برنامه غذایی مناسبی نداشته باشد، وضع تغذیه به هم خورده و عوارض به مرور ظاهر می‌شوند. برای مثال در رژیم غذایی هر روز علاوه بر مواد قندی، چربی و نشاسته‌ای که حرارت و انرژی تولید می‌کنند مواد دیگری از قبیل ویتامین‌ها و مواد معدنی وجود دارند که برای فعالیت سلول‌های بدن بسیار مفیدند و کمبود آن‌ها در بدن، ناراحتی ایجاد می‌کند. مادران باید توجه کنند که کلسیم از مهم‌ترین مواد معدنی است که با مواد پروتئینی برای تشکیل اسکلت جنین بسیار مهم است. این مواد معدنی و ویتامین‌ها به مقدار کافی در انواع سبزی و میوه وجود دارند و مادران باید به اندازه احتیاجات خود و جنین مصرف کنند.


مهم‌ترین مواد غذایی که در دوران بارداری باید مصرف شود
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه غذای موردنیاز زن باردار به چند دسته تقسیم می‌شود، گفت: شیر کامل‌ترین و سالم‌ترین غذا است که حاوی کلسیم و فسفر بوده و برای تشکیل استخوان‌ها و دندان نوزاد لازم است. شیر همچنین دارای پروتئین مورد نیاز برای ایجاد بافت‌های بدن است. این ماده غذایی ویتامین آ و ب هم دارد که برای رشد نیاز است بنابراین یک زن باردار باید هر روز ۲ پیمانه شیر بخورد.

اکبری در پاسخ به این سوال که آیا همه زنان باردار می‌توانند هر روز ۲ پیمانه شیر بخورند و اگر نتوانند آیا مشکلی متوجه آن‌ها خواهد شد یا اینکه جایگزین برای شیر برای آن‌ها وجود دارد، گفت: بله، برای نمونه بعضی از خانم‌ها به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند ما با شیر خوردن چاق می‌شویم یا اینکه اینقدر شیر خورده‌ایم که دیگر حال‌مان به هم می‌خورد. اما کلی عرض می‌کنم که چربی شیر چندان زیاد نیست و از طریق آن کالری لازم برای سوخت بدن تأمین می‌شود. در واقع چاقی مربوط به دیگر مواد نشاسته‌ای و قندی است که زن همراه شیر مصرف می‌کند. کسانی هم که نمی‌توانند شیر بخوردند، بهترین غذای جایگزین و توصیه ما، پنیر و ماست است. پنیر فقط مواد قندی ندارد که بهتر است با مواد قندی مصرف شود.

وی توصیه کرد: یک دسته دیگر غذا‌های مورد نیاز زنان باردار، انواع سبزی‌ها است، شامل اسفناج، کاهو، عدس و لوبیا، نخود فرنگی، فلفل سبز و قرمز، انواع کلم، هویج، کدو و سیب‌زمینی و .... سبزی‌ها سرشار از آهن و ویتامین‌های گروه آ و مواد معدنی هستند که می‎‌توانند به طور خام، در سالاد یا به صورت پخته مصرف شوند. در حالت پخته، ولی باید دقت کنید که زیاد پخته نشود تا ویتامین‌ها از بین نروند.اکبری با اشاره به اینکه در دوران بارداری، احتیاج بدن به ویتامین بیشتر است، اظهار کرد: خانم‌های باردار باید میوه و سبزی تازه و زیاد مصرف کنند. پرتقال، لیمو و گوجه فرنگی و کلم سرشار از ویتامین سی هستند.به گفته این پزشک متخصص منابع پروتئینی هم باید در برنامه غذایی زنان باردار به صورت دقیق گنجانده شود.

وی در این باره توضیح داد: گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و این‌ها، مواد پروتئینی زنان حامله و جنین را فراهم می‌کنند. تخم‌مرغ حاوی آهن و ویتامین و مواد تشکیل‌دهنده بافت‌های بدن است. در ماه‌های آخر بارداری مادران معمولا دچار کم‌خونی می‌شوند و به همین خاطر مصرف متعادل گوشت گاو، گوساله و گوسفند مفید خواهد بود، ماهی هم غذای خوبی است و جگر هم برای جلوگیری و درمان کم‌خونی بسیار مفید است.این متخصص تغذیه و رژیم درمانی اضافه کرد: یک گروه دیگر مواد غذایی لازم مربوط به نان و حبوبات است. باید علاوه بر نان سفید از نان‌های دیگر مانند نان جو، نان سیاه و حتی انواع بیسکویت‌های سبوس‌دار استفاده کرد. همچنین سیب‌زمینی و انواع کاهو، گُل کلم، ذرت، خیار، قارچ، پیاز، چغندر، بادمجان، کدو و انواع میوه فصل و ... به خاطر مواد قندی که دارند، ارزش غذایی زیادی داشته و ویتامین‌های گوناگون را به بدن منتقل می‌کنند.

زنان باردار چربی ها را با احتیاط مصرف کنند
اکبری با تاکید بر اینکه چربی‌ها در این دوران باید با احتیاط مصرف شوند، مصرف روغن‌ها و کره‎‌های گیاهی و حیوانی را هم به دلیل پرانرژی بودن و دارابودن ویتامین ضروری خواند و اضافه کرد: احتیاط در مصرف آن‌ها مهم است، چون اگر وزن از حد معمول تجاوز کند، دستگاه گوارش قادر به هضم و جذب نخواهد بود و این مواد به صورت چربی در بدن ذخیره می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه هر کدام از مواد مذکور باید به اندازه در برنامه غذایی گنجانده شود و از حد تجاوز نکنند،  گفت: زنان باردار باید از خوردن غذا‌های خیلی چرب و سنگین مانند غذا‌های سرخ‌کرده، شیرینی‌های خامه‌دار، ماهی‌های دودی و همچنین سبزی‌های فراوان خوداری کنند، چون فشار رحم اجازه نمی‌دهد این غذا‌ها به خوبی در معده و سایر بخش‌های بدن هضم شوند. غذا‌های شور هم نباید بخورند، دفع نمک در این دوران به راحتی قابل انجام نیست. آب را به خود می‌گیرند و باعث ورم می‌شوند.

غذاهای پرنمک، سمی برای زنان باردار
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی تصریح کرد: زنان باردار همچنین باید از خوردن غذا‌های پُرنمک مانند کالباس، سوسیس، ماهی دودی، کباب شور، خیارشور و آجیل خودداری کنند. البته می‌توان از نمک‌های طبی استفاده کرد. مصرف مایعات ضرری ندارد، ولی وقتی ورم دست و پا زیاد می‌شود و چاقی زیاد می‌شود، نباید در مصرف آّب و مایعات زیاده‌روی کنند. آب‌میوه، نوشیدنی‌های غیرالکلی و دوغ جزو مایعات مناسب هستند. مصرف چای و قهوه هم در حد معمول ضرری ندارد.

اکبری با بیان اینکه مصرف میوه‌ها برای زنان باردار مهم است، گفت: میوه‌هایی مانند پرتقال، گریپ‌فروت، نارنگی، لیمو و انگور حاوی ویتامین سی هستند. زنان باردار می‌توانند آب‌میوه یا میوه تازه را با صبحانه، میوه تازه یا خشک یا سالاد میوه را به همراه ناهار و کمپوت میوه را برای دسر و شام مصرف کنند.وی تصریح کرد: کلسیم ماده اصلی در تشکیل استخوان و دندان است. اگر جذب کلسیم مادر کافی نباشد، جنین از کلسیم استخوان‌های مادر استفاده می‌کند که این باعث می‌شود مادر دچار پوکی استخوان شود؛ بنابراین زن باردار باید روزانه دو پیمانه شیر بنوشد و اگر هم نتوانست یا از طعم آن ناراضی بود می‌تواند آن را با کاکائو و امثال آن قابل خوردن کند یا به هر طریق دیگری آن را مصرف کند.