تبعات ورود هوش مصنوعی به موسیقی

به گزارش ایسنا، روی کار آمدن «هوش مصنوعی» با توجه به سرعت پیشروی تکنولوژی امری چندان دور از ذهن نبود؛ چه بسا که پیشرفت گسترده‌تر آن، چنانکه در فیلم‌های علمی تخیلی به تصویر کشده شده هم چندان دور از ذهن نیست.حال از زمانی که استفاده از هوش مصنوعی روی کار آمده و بازارش رونق گرفته (چنانچه اخیرا غول ادبی معروف چین و برنده نوبل هم فاش کرد که از هوش مصنوعی برای نوشتن متن یکی از سخنرانی های خود استفاده کرده است)، در کنار مزیت‌هایی که برای آن تعریف می‌شود اما سیلی از انتقادها هم روانه خود کرده است و عده‌ای بر این باور هستند که هوش ماشینی تهدیدی است برای نیروی کار و خلاقیت انسانی.

درحقیقت مخالفت‌ها با «هوش مصنوعی» تا جایی پیش رفته که جفری هینتون پدر هوش مصنوعی و از پیشکسوت‌های این حوزه پس از آن که متوجه شد احتمالا رایانه‌ها از انسان‌ها باهوش تر می‌شوند، از شرکت گوگل استعفا داد تا آزادانه درباره خطرات فناوری صحبت کند. 

همچنین سازمان بهداشت جهانی هم درباره استفاده از چت ربات‌های ایجاد شده توسط هوش مصنوعی هشدار داد و خواستار هوش مصنوعی ایمن و اخلاقی برای سلامتی شد.به هر جهت در حال حاضر هوش مصنوعی تا حدی پیش رفته که در فاصله‌ای نزدیک چندان دور از ذهن نیست که فضاهایی مشابه فیلم‌هایی مانند «HER» را خودمان هم تجربه کنیم.

اما یکی دیگر از مسائل قابل توجه درباره هوش مصنوعی، قابلیت استفاده از آن برای ساخت موسیقی است که یکی از نمونه‌های پر سر و صدای آن آهنگ Heart On My Sleeve است که یک کاربر فضای مجازی با استفاده از صدای Drake و The Weeknd آن را ساخت و توجه زیادی را به خود جلب کرد که البته پس از وایرال شدن در فضای مجازی، به خاطر قوانین کپی رایت حذف شد.

پس از آن نیز اسپاتیفای هزاران آهنگ تولیدشده با هوش مصنوعی را برای جلوگیری از گسترش آنها حذف کرد. درحقیقت برای تبدیل متن به موسیقی می‌توان از مدل MusicLM گوگل بهره گرفت.ولی گوگل پس از اینکه غول جستجوی اینترنت در ماه ژانویه، اولین جزئیات را درباره MusicLM به‌اشتراک گذاشت، اعلام کرد به‌دلیل نگرانی‌های اخلاقی مرتبط با محتوای دارای کپی‌رایت که هوش مصنوعی از آنها در تولید آهنگ‌ها بهره می‌برد، فعلاً هیچ برنامه‌ای برای ارائه‌ی دسترسی عمومی به MusicLM ندارد.

به همین جهت درحال حاضر نسخه‌ی عمومی MusicLM به کاربران اجازه نمی‌دهد موسیقی مورد نظرشان را با صدای خواننده‌های خاص ایجاد کنند و گوگل با اعمال این محدودیت می‌تواند از مشکلات کپی‌رایت جلوگیری کند.
اما با این وجود در همین فرصت اندکی که وجود داشت، نمونه‌های متعددی در فضای مجازی دست به دست شد، تا حدی که ویدیویی با صدای بیلی آیلیش که قطعه‌ای از محمدرضا شجریان را بازخوانی کرده بود، منتشر شد.

حال در شرایطی که فعلا استفاده از این بخش از امکانات هوش مصنوعی به علت قوانین کپی رایت ممنوع شده است، تصمیم گرفتیم با یکی از هنرمندان موسیقی در این زمینه صحبت کنیم. با در نظر گرفتن این پیش فرض که زمان نشان داده نمی‌توان تا حد زیادی مانع پیشروی تکنولوژی شد؛ به خصوص اینکه حتی اگر بتوان محدودیت‌هایی را به لحاظ کپی رایت لحاظ کرد ولی آیا می‌توان در ایران که در حالت عادی هم چندان تابع این قانون نیست، کاری کرد؟

سروش زالی ـ نوازنده پیانو ـ در ابتدای صحبت‌هایش درباره استفاده از هوش مصنوعی برای ساخت موسیقی می‌گوید: باید با این فناوری کنار بیاییم زیرا امری برگشت ناپذیر است و قرار است از این پس بخشی از تکنولوژی باشد که بشر از آن بهره می‌برد.

این هنرمند ادامه می‌دهد: اما اگر بخواهیم به تأثیر هوش مصنوعی بر موسیقی بپردازیم باید مشخص کنیم که درباره چه ژانری حرف می‌زنیم؛ زیرا مثلا اگر قرار باشد این اتفاق در ایران در حوزه موسیقی پاپ صورت بگیرد باید در نظر بگیریم که پتانسیل لازم را دارد. درحقیقت حتی می‌توان اینگونه برآورد کرد که باتوجه به شکل و شمایل ارائه امروزی موسیقی پاپ در ایران که می‌توان آن را شبه موسیقی نامید، تبدیل متن به موسیقی در حوزه پاپ با استفاده از هوش مصنوعی مشکلی ایجاد نشود.او تصریح می‌کند: حتی شاید برخی بگویند با توجه به اینکه در این حوزه به مفهوم هنری خلق موسیقی صورت نمی‌گیرد، اصلا چه بهتر که نیروی انسانی در این حوزه حذف شود.

موسیقی اصیل به سختی با هوش مصنوعی تهدید می شود
این نوازنده پیانو در عین حال بیان می‌کند که «خلق موسیقی با استفاده از هوش مصنوعی در ژانرهای کلاسیک یا موسیقی اصیل ایرانی متفاوت و پیچیده خواهد بود؛ البته نمی‌توان خیلی دقیق نظر داد ولی به گمانم در هنری که جدی‌تر است و ایده و تفکر پشت آن است، تهدید به شما آوردن هوش مصنوعی حداقل به زمان بیشتری نیاز دارد.»زالی ادامه می دهد، با توجه به نمونه اخیر که اسپاتیفای آهنگ منتشرشده را به خاطر کپی رایت حذف کرد، می‌توان این انتظار را داشت که تنش و ضررکرد مالی حداقل در کشورهایی که کپی رایت را رعایت می‌کنند، متوجه هنرمندان نشود.

معضل هوش مصنوعی در کشورهایی که کپی رایت ندارند شدیدتر است
اما به عقیده او در کشوری مانند ایران که کپی رایت رعایت نمی‌شود و محدودیت‌های سفت و سختی برای این امر نداریم، مسئله متفاوت خواهد بود و چه بسا که اگر قرار باشد هوش مصنوعی در دنیا موجب بحران در موسیقی شود، در ایران این مساله شدیدتر احساس خواهد شد.او ادامه می‌دهد: ای کاش اگر قرار است هوش مصنوعی در موسیقی خللی ایجاد کند، در ایران همانند دنیا ساز و کاری در نظر گرفته شود تا حداقل شرایط برابر باشد. در غیراین صورت همین مسئله می‌تواند به نازل‌تر شدن سلیقه موسیقایی مخاطبان منجر شود؛ سلیقه‌ای که البته همین حالا هم در شرایط مناسبی نیست.

مخاطبان ناراضی از ساخت اثر موسیقایی با هوش مصنوعی
زالی برخورد مخاطبان موسیقی با تبدیل متن به موسیقی توسط هوش مصنوعی را چنین برآورد می‌کند که می‌تواند موجب به راه افتادن موجی از واکنش‌های احساسی شود.او ادامه می‌دهد: طرفداران هنرمندان موسیقی به راحتی این مسئله را نخواهند پذیرفت؛ زیرا به هر حال با آن هنرمند و آثارش ارتباط احساسی برقرار کرده‌اند. همانطور که چند وقت پیش یک گروه موسیقی راک اوکراینی قطعه‌ای را منتشر کرد ولی بعدا اعلام کردند که این قطعه توسط هوش مصنوعی ساخته شده‌ است، و این اتفاق طرفداران آنها را بسیار ناراحت کرد.

کنسرت های هنرمند ایرانی در فرانسه
سروش زالی پیانیست و دانش آموخته آکادمی ملی موسیقی اوکراین همچنین در ادامه از برگزاری دور جدیدی از کنسرت‌هایش در کشور فرانسه و در شهرهای پاریس و بوردو خبر داد.او توضیح داد: این پروژه با عنوان «در جستجوی صدا» از سال ۲۰۱۶ به همراه جمعی از اساتید هنرستان موسیقی تهران و دانشگاه آزاد واحد مرکز با محوریت تعامل فرهنگی تعریف شد که در کشور لهستان در شهرها و ژانرهای مختلف موسیقی کنسرت برگزار کردیم، سپس به اوکراین رفتیم و الآن هم به کشور فرانسه.این کنسرت‌ها در پاریس ۲۷ ماه می و بوردو ۳۱ ماه می ۲۰۲۳ برگزار می‌شوند.کنسرت های کشور فرانسه به دعوت موسسه فرهنگی«Dolcïssimo» شهر بوردو و در قالب تکنوازی خواهد بود.