تابستان 1402؛ بدترین وضعیت شاخص محیط کسب‌و‌کار در پنج سال اخیر

گروه اقتصادی: مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، گزارش پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران مربوط به تابستان سال جاری را منتشر کرد. شاخص محیط کسب‌وکار با هدف سنجش و بهبود وضعیت محیط‌های کسب‌و‌کار در بخش‌های اقتصادی و استان‌های مختلف محاسبه می‌شود. به گزارش اکو ایران، مطابق این گزارش مقدار این شاخص برای کل کشور در تابستان 1402 افزایش یافته که حکایت از بدتر شدن وضعیت محیط کسب‌و‌کار در کشور دارد.

 تابستان 1402؛ بدترین وضعیت شاخص محیط کسب‌و‌کار در پنج سال اخیر
 محیط کسب‌و‌کار به معنای تمام عواملی است که بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی اثر دارند. این عوامل تقریبا از کنترل مدیران بنگاه‌ها خارج بوده و در مناطق مختلف و بخش‌های اقتصادی مختلف متفاوت هستند. بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی «شین» هر چه محیط کسب‌وکار شرایط بهتری داشته باشد، بهره‌برداری از فرصت‌های کارآفرینی بیشتر و عملکرد اقتصاد آن کشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه بیشتر خواهد بود.

مجلس شورای اسلامی در سال 1390 اتاق‌ها را موظف به تعریف شاخصی برای ارزیابی این محیط‌ها کرد و اتاق‌های بازرگانی کشور از زمستان سال 1395 اقدام به محاسبه‌ی این شاخص‌ها می‌کنند. این اتاق‌ها 70 شاخص را شامل 28 مولفه پیمایشی و 42 مولفه آماری در واحدهای فعال عضو اتاق‌های بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران، اصناف و تعاون با استفاده از نمونه‌گیری مورد ارزیابی قرار می‌دهند. 

 مولفه‌های پیمایشی با تکمیل پرسشنامه ازسوی فعالین اقتصادی به دست می‌آیند و شامل مواردی همچون دشواری تامین مالی از بانک‌ها، غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات و بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار هستند. این مولفه‌ها در محاسبه‌ی شاخص کل محیط کسب‌وکار 80 درصد وزن دارند.

مولفه‌های آماری نیز از منابع آماری رسمی کشور به دست می‌آیند و شامل شاخص‌هایی مثل محیط جغرافیایی، محیط علمی و آموزشی، محیط کلان، و محیط قانونی هستند که هر یک به موارد کوچک‌تری با شاخص‌های قابل اندازه‌گیری تقسیم می‌شوند. این مولفه‌ها در محاسبه‌ شاخص کل 20 درصد وزن دارند.

مطابق تعریف، این شاخص عددی بین صفر تا 10 است که هرچه مقدار آن بیشتر باشد، نشان‌دهنده نامساعدتر بودن وضعیت محیط کسب‌وکار است. گزارش اتاق ایران نشان می‌دهد مقدار شاخص محیط کسب‌وکار در تابستان سال 1402 برابر با 6.11 به ثبت رسیده که بدترین مقدار آن از تابستان 1398 یعنی در پنج سال اخیر است. 

 مقایسه‌ این شاخص در تابستان سال‌های 1396 به بعد نشان می‌دهد که بدترین میزان آن متعلق به تابستان 1397 با عدد 6.4 بوده و پس از آن تا سال 1401 روندی نزولی را طی کرده اما در سال اخیر مجددا رشد کرده است. مقدار این شاخص در تابستان 1401 برابر با 5.88 درصد بوده و بنابراین در این یک سال 4 درصد رشد کرده که حاکی از بدتر شدن وضعیت آن در این مدت است. در این میان بخش خدمات بیشترین مقدار شاخص محیط کسب‌وکار را در تابستان 1402 داشته است.

فعالیت‌های خدماتی؛ نامساعدترین محیط کسب‌و‌کار
وضعیت شاخص محیط کسب‌و‌کار در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که عدد این شاخص در بخش خدمات در تابستان 1402 برابر با 6.14 بوده است و این بخش نامساعدترین وضعیت محیط کسب‌و‌کار را در میان سه بخش عمده اقتصادی داشته است. پس از آن نیز بخش کشاورزی با مقدار 6.02 و بخش صنعت با عدد 5.92 قرار گرفته‌اند. بنابراین بخش صنعت نسبت به دو بخش دیگر وضعیت مساعدتری داشته است.

همچنین شاخص محیط کسب‌وکار در هر سه بخش نسبت به سال قبل افزایش داشته است. در بخش خدمات مقدار شاخص نسبت به تابستان 1401 به مقدار 6.2 درصد رشد کرده است. مقدار رشد در بخش کشاورزی نیز رشد 3.6 درصدی داشته است. و در انتها شاخص بخش صنعت نیز 2.8 درصد رشد کرده است. بنابر تعریف شاخص مشاهده می‌شود با رشد این متغیر، محیط کسب‌وکار در  هر سه بخش در سال گذشته نامساعدتر شده است.