هنوز آب را به عنوان کالای راهبردی و استراتژیک نمی دانیم

گروه اقتصادی:بارش هایی که در مقابل کم بارشی و عدم بارش در پاییز و زمستان توانست تاحدودی ذخایر سدهای استان را بهبود بخشد؛ اما این پربارشی به معنای پایان دوره های خشکسالی نیست و همچنان کمبود منابع آبی و به نوعی تنش آبی پابرجاست.به گزارش ایلنا،طبق آمار وزارت نیرو ۶ استان تهران، بوشهر، فارس، قزوین، سمنان و چهارمحال‌وبختیاری دارای کاهش بالای ۱۰ درصدی بارش نسبت به نرمال هستند.

این آمار نشان می دهد که بارش های نزدیک به نرمال بارندگی ها جوابگو مشکلات آبی استان ها نیست و به گفته سخنگوی صنعت آب با بهبود بارش‌ها در سال آبی جاری و پرشدگی ۶۷ درصدی سدهای کشور، اما با توجه به توقف بارش‌ها و کاهش رواناب رودخانه‌ها، روند ورود آب به مخازن سدها متوقف شده و باید آب در بخش‌های مختلف با حساسیت مصرف شود.

بارش های نزدیک به میانگین جبران کننده کمبود آب نیست
درحالی تقویت بارش ها فرضیه کاهش دوره های خشکسالی را در بین مردم تقویت می کند که دیدگاه  کارشناسان در این حوزه نشان دهنده ادامه داشتن شرایط کمبودهای آبی در بخش های مختلف است.
بررسی وضعیت ذخایر و منابع آبی، تاثیر دورهای پربارش بر کند شدن روند خشکسالی ها و بررسی شرایط کلی منابع آبی از جمله موضوعاتی است که  با رئیس مرکز پژوهش های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز به آن پرداخته شده است.

سیدمحمدجعفر ناظم السادات در مورد بارش ها و تاثیر آن بر منابع آبی می گوید: در حال حاضر ذخایر آبی از دست رفته است و آبی برای ذخیره نیست  و در این شرایط اگر در یک فصل مانند بهار امسال تا اندازه‌ای بارش‌ها در استان  نزدیک به نرمال باشد به این مفهوم نیست که این میزان کمبود را می‌تواند جبران کند.

وی با اشاره به اینکه  نزدیک شدن به میانگین بارش برای شرایطی است که جمعیت کشور بین 40 تا 50 میلیون نفر بود و حالا با جمعیت دو برابری این بارش ها حتی اگر در محدوده نرمال باشد جوابگو نیست، عنوان می‌کند: در واقع میزان برداشت از منابع آبی خیلی بیشتر از بارش ها و آورده است.
به گفته ناظم السادات تا زمانی که راهبرد کلی برای منابع آبی نداشته باشیم و آب را به عنوان کالای راهبردی و استراتژیک ندانیم، مشکلات در حوزه آبی پابرجا است.

پیوسته با تنش آبی روبرو هستیم
رئیس مرکز پژوهش های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز  با بیان اینکه  با بارندگی ها شرایط تسکین پیدا می کند و با کم بارشی شرایط حادتر می شود، تصریح می کند: اما به طور کلی شیب شرایط به این سمت است که با تنش آبی پیوسته روبرو هستیم.

ناظم السادات خاطرنشان می‌کند: مردم به هیچ عنوان تصور نکنند که مسائل آبی و مشکلات منابع آبی حل شده است همچنان با کمبود روبرو هستیم.وی با بیان اینکه امسال اگرچه با بارش ها تا حدودی به محدوده نرمال نزدیک شدیم اما میزان مصرف چه درحوزه آشامیدنی و چه کشاورزی و صنعت گسترده است و پاسخگو نیست، بیان می کند: در بسیاری از حوزه‌ها بویژه کشاورزی و شرب مدرن سازی و تکنولوژی نداریم و حتی آموزش کافی نیز در این زمینه نداریم و در نتیجه سالانه میزان برداشت آب بیشتر از مقدار بارندگی ها است،  و درهرجا که آبی در دسترس باشند برداشت می شود در صورتی که نیاز است در حوزه های آبخیز مدیریت کلان اعمال شود.

ناظم السادات می گوید: از طرفی مدیریت منابع آبی باید در اختیار ساختارهای مردم نهاد کشاورزی باشد و آب را به مقدار معین در اختیار کشاورزان بگذاریم و در مقابل انتظار تولید محصول داشته باشیم.
وی ادامه می دهد: شاهد هستیم آب به راحتی در حوزه کشاورزی مصرف می شود و بازخوردی صورت نمی‌گیرد.

به گفته این محقق در این حوزه کشاورز مقصر نیست بلکه  نبود راهبرد مصرف آب روجود ندارد و در سطح کلان هم برنامه ای نیست که مردم از آن تبعیت کنند و منافع آنها مورد توجه باشد به نوعی مردم و کشاورزان در سردرگمی هستند.

 شمار دوره های خشکسالی بیشتر از دوره ترسالی است
رئیس مرکز پژوهش های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز  با بیان اینکه در حوزه آبی محدودیتی نیست و مردم و کشاورزان به صورت تک تک با دولت روبرو هستند و سیستم مردم نهادی که مدیریت آب را داشته باشد، نداریم، عنوان می کند: براساس مدل ها  شمار دوره های خشکسالی بیشتر از دوره ترسالی است و در یک دوره ترسالی ممکن است دو برابر بارندگی شود و به نرمال برسد اما شمار دوره های خشکسالی خیلی بیشتر از ترسالی است.به گفته وی؛ در این شرایط نیازمند ساختار علمی در کشاورزی و توزیع منابع آبی هستیم اما این ساختار وجود ندارد.

فرونشست ها به معنای پایان ظرفیت آب پذیری خاک است
رئیس مرکز پژوهش های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز با اشاره به فرونشست هایی که در سطح استان داریم نیز می گوید: این نشست ها قبل از اینکه به سطح برسد در عمق بوده است.
ناظم السادات ادامه می‌دهد: زمانی که فرونشست به سطح زمین می رسد نشان دهنده این است که دیگر خاک ظرفیت آب پذیری را ندارد  و در خیلی از جاها مخازن ذخایر آب های زیرزمینی را از دست داده ایم و این برگشت پذیر نیست.


برداشت های بی رویه از منابع آبی، حفرچاه های کشاورزی، نبود الگو مناسب کشت و کشت های پرمصرف در دهه های گذشته منجر به کاهش و از دست رفتن منابع آبی شده است و تاثیرات آن با خشکسالی های متعدد در حوزه های مختلف نمایان شده است.