از آتش تا پسماند، بلای جان نگین سبز تالاب‌ های ایران

گروه فیلم: تصاویر تکراری اما همچنان غم‌انگیزند؛ عکس‌ها و ویدئویی که تعداد زیادی ماهی تلف‌شده را در بستر هورالعظیم نشان می‌دهد. تالابی که سال‌هاست حقابه‌اش تامین نمی‌شود، به محلی برای تخیله پسماندهای صنعتی و کشاورزی تبدیل شده است و در فصل گرم هر سال هم باید در انتظار آتش باشد.


به گزارش تجارت‌نیوز، روز شنبه مسعود کنعانی، فعال محیط زیست خوزستانی، عکس‌ها و ویدئوی دردناکی را در حساب کاربری خود در شبکه ایکس (توییتر سابق) منتشر کرد؛ ماهی‌هایی که روی هم انباشته و تلف شده بودند. او در شرح تصاویر نوشته بود افزایش دما، تبخیر زیاد و کاهش عمق آب و در نتیجه کم شدن اکسیژن، «صد‌ها هزار قطعه ماهی» را تلف کرده است. دلیل همه اینها اما چیست؟ «عدم پرداخت حقابه هورالعظیم». عاملی که به گفته کنعانی هر سال باعث تکرار همین «فاجعه محیط‌زیستی» می‌شود. 

او در پست خود توضیح داده است که با وجود بهبود وضعیت ذخایر آبی در دو سال اخیر اما متاسفانه رعایت نکردن حقابه محیط‌زیستی تالاب‌ها، نخیلات و کشاورزی در پایین‌دست خوزستان تداوم دارد. همچنین هدایت پسماندها و فاضلاب‌های صنعتی و ذهاب‌های کشاورزی نیز، آلودگی تالاب‌ها را افزایش داده است.

پس از انتشار این تصاویر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست دشت آزادگان امروز در گفت‌وگو با شبکه خبر خوزستان از بررسی میدانی موضوع خبر داده و دلیل را نیز تامین نشدن حقابه هورالعظیم اعلام کرده است. او توضیح داده: «با توجه به تامین نشدن حقابه هورالعظیم و محصور شدن ماهی‌ها به دلیل کاهش سطح آب، تعداد زیادی از آنها تلف شدند.» 
به گفته او، افزایش دما، تامین نشدن آب مورد نیاز، کمبود اکسیژن و شوری آب از دلایل دیگر این حادثه بوده‌اند.
.....
آتش به جان هورالعظیم
در حالی این روزها پرداخت نشدن حقابه هورالعظیم و مرگ ماهی‌ها خبرساز شده که اخیراً بار دیگر آتش نیز به جان پوشش گیاهی این تالاب افتاده بود. روز پنجشنبه، بیست و پنجم تیر، آتش به 500 هکتار از پوشش گیاهی تالاب هورالعظیم خسارت زد؛ حریقی که به گفته مسئولان از بخش عراقی تالاب به ایران سرایت کرده بود.

مسئولان محیط زیست خوزستان اواسط خرداد در این باره هشدار داده بودند که با آغاز فصل گرما، احتمال وقوع آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم وجود دارد و آنها امیدوار بودند وزارت امور خارجه، هماهنگی‌های لازم را برای کاهش تبعات این موضوع و همکاری در اطفای حریق با طرف خارجی انجام دهد. با وجود این، زمانی که آتش به طرف ایرانی تالاب رسید، حدود دو هفته بود که از آغاز حریق در بخش عراقی می‌گذشت. 

چندی پیش میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، عامل آتش‌سوزی‌ها را گرما دانسته و توضیح داده بود که در سال 1402 حدود ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها در هورالعظیم در بخش عراقی تالاب بود و میزان کمی از آنها به بخش ایرانی سرایت کرد. 

در مقابل، اخیراً روزنامه آرمان ملی به نقل از محمد درویش، کارشناس و فعال محیط ‌زیست، به دلایل عمدی و اهمال‌کاری‌ها در این زمینه اشاره کرده و نوشته بود، از مهم‌ترین دلایل وقوع آتش‌سوزی‌ها در تالاب هورالعظیم «استخراج نفت» است. او توضیح داده بود: «در اصل هر چقدر تالاب هورالعظیم زودتر خشک شود، فرایند استخراج نفت از آن برای دولت‌ عراق راحت‌تر می‌شود. همچنین یکی دیگر از این دلایل اهمال‌کاری مسائل امنیتی و مرزی دو کشور است. زیرا با آتش‌سوزی و نابودی کامل نیزارها نگرانی نیروهای امنیتی هر دو مرز کمتر می‌شود. در نتیجه یک توافق نانوشته‌ای در خصوص مهار نکردن آتش‌سوزی در تالاب هورالعظیم وجود دارد؛ چراکه آنها بدشان نمی‌آید از دست نیزارهای انبوه و منطقه خیس هورالعظیم خلاص شوند. به همین دلیل هیچ‌گاه تالاب هورالعظیم به عنوان تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر ثبت نشد.»

حقابه هورالعظیم باید مستمر باشد
آنچه ظاهراً همگان بر سر آن متفق‌القول هستند اینکه رهاسازی آب و پرداخت حقابه هورالعظیم برای نجات این تالاب ضروری است. پیش از این، ایرنا به نقل از مدیران سازمان محیط زیست خوزستان تاکید کرده بود برای کاهش تاثیرات ناشی از تبخیر شدید آب در منطقه، رهاسازی آب به تالاب باید به صورت مستمر اتفاق بیفتد. 

این در حالی است که داوود میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، امروز به مرکز خبر استان گفته است: «پیگیری‌ها برای تامین حقابه هورالعظیم از سازمان آب و برق استان انجام شده است اما قوانین مدیریت منابع آب استان اجازه رهاسازی آب در برکه‌های اطراف تالاب را نمی‌دهد.»