نفس‌های آخر فیلترینگ؟

یکی از مطالبات بحق مردم، اعم از کاربران عادی و کسب‌و‌کارها، برداشته شدن سد فیلترینگ است و اتفاقاً این مورد در شعارهای انتخاباتی، رئیس‌جمهور منتخب نقش پررنگی داشت و بارها پای آن به میان آمد. نکته‌ای که به‌دفعات در صحبت‌های کارشناسان و گزارش‌هایی که نهادهای صنفی چون انجمن تجارت الکترونیک تهران و نظام صنفی رایانه‌ای تکرار شده، شکست خوردن سیاست فیلترینگ در کشور است. این سیاست که تنها هزینه‌های اضافی بر دوش کاربران گذاشته و ارتباط‌شان را با دنیای آزاد اطلاعات با اختلال مواجه کرده، براساس داده‌های به‌دست‌آمده، درنهایت نتوانسته مانع از دستیابی آنها به پلتفرم‌ها و وب‌سایت‌های فیلترشده شود. به‌علاوه این مدل از فیلترینگ حتی به کسب‌و‌کارها نیز ضرر و زیان جبران‌ناپذیر وارد کرده و سطح امنیت اطلاعات را در کشور کاهش داده است. در مورد چگونگی این اتفاق، همین هفته گذشته گزارشی در صفحه فناوری روزنامه منتشر شد که به‌شکل فنی ابعاد این ماجرا را توصیف می‌کرد.

فارغ از اینکه جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی که یکی از ارکان اثرگذار در پیشبرد سیاست فیلترینگ بوده، چه نتایجی به دنبال خواهد داشت، می‌توان گفت که صرفاً برگزاری این جلسه با حضور رئیس‌جمهور، آن هم در روزهایی که دولت چهاردهم در عرصه سیاست خارجی با بحران‌های متعددی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، نشان می‌دهد که حداقل حاکمیت به این باور رسیده که اهمیت مسئله فیلترینگ و بحران‌های منتج، کمتر از سایر مقولات جاری نیست.

احتمالاً نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که در اثر همین یک جلسه، سیاست‌گذاری‌ها در این حوزه رنگ دیگری به خود بگیرد و از فردا شاهد دسترسی بی‌مزاحمت کاربران به فضای مجازی باشیم، اما به نظر می‌رسد روندی که درنهایت به این نقطه ختم می‌شود، شروع شده باشد.

این امیدواری و رویکرد مثبت دولت چهاردهم نسبت به رفع فیلترینگ، ماحصل شکل‌گیری مطالبه جمعی است و این نکته‌ای است که از نتایج به‌دست‌آمده از یکی، دو جلسه اهمیت بیشتری دارد. چنین روندی نشان می‌دهد که ابراز و اعلام نارضایتی از روند موجود، پیگیری‌های خستگی‌ناپذیر روزنامه‌نگاران حوزه فناوری و گزارش‌های متعددی که از وضعیت اینترنت و استفاده مردم از پلتفرم‌های فیلترشده، خصوصاً در دو سال اخیر منتشر شده است، توانسته نوعی آگاهی جمعی را ایجاد کند که همین آگاهی درنهایت به مطالبه جمعی منجر شده است.

مطالبه‌ای چنان قدرتمند و منطقی که اظهارات مدافعان اندک فیلترینگ پیش آنها رنگ می‌بازد و دولت‌ها را ناچار می‌کند در جهت این مطالبه دست به اقدام بزنند، حتی اگر ظاهراً مسائل مهم‌تری برای پیگیری وجود داشته باشد.

ناگفته پیداست که هر روز ادامه یافتن روند فیلترینگ ضرری برای اکوسیستم فناوری کشور است و وضعیتی که برای امنیت اطلاعات در کشور ایجاد کرده، غیرقابل قبول است و هرلحظه می‌تواند ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به کاربران و کشور وارد کند. اما باز شدن مسیر گفت‌و‌گو و پذیرفتن این مسئله به‌عنوان مطالبه جمعی، اتفاق مثبتی است که نباید از نظر دور داشت.