وقتی شادی در جامعه کم رنگ می‌شود

دوره‌ی نوجوانی و چگونگی گذر از آن، امروز برای بسیاری از والدین نگرانی‌هایی ایجاد کرده و حساسیت‌هایی به وجود آورده است. نوجوانی، دوره‌ای از زندگی که زود از کفمان رفت، زودتر از آنچه می‌گفتند، سرکش بودیم و یک دنده، گوشمان کمتر به نصیحت می‌رفت، سرشار از شور و زندگی بودیم. بلند پروازی می‌کردیم و می‌خواستیم هرجور شده رؤیاهایمان را پر و بال دهیم، شوق پریدن داشتیم و آرزوی به فردا رسیدن، فردایی که قرار بود خودمان بسازیم.

نوجوان امروز هم کسی است که نمی‌خواهد لذت‌های این دوره از زندگی‌اش را از دست بدهد، وجودش از هیجان پر است و از انرژی سرشار. شور و نشاط و زندگی نیازش هست و این نیاز را پاسخی درخور خواهان است. پرسش اینجاست، این روزها زندگی‌اش را چگونه می‌گذراند؟ شور و انرژی‌اش در چه راهی و کجا مصرف می‌شود؟ از چه سرشار و به چه بدل می‌گردد؟ آیا او هم قرار است مثل ما، نوجوان‌های دیروز، فردایش را خودش بسازد؟

نمونه‌ای از این سخنان را شاید بسیار شنیده یا خوانده باشیم که پس از هجوم بی‌سابقه‌ی مخدرهای جدید و کنار گذاشته شدن مواد افیونی سنتی، اکنون تلاش توزیع‌کنندگان مواد مخدر بر آلوده کردن جوانان به خصوص قشر دانش‌آموز متمرکز شده است.

یکی از ساده‌ترین و در دسترس‌ترین تفریحات امروز، استفاده از مواد مخدر است که بتدریج سن مصرفش در حال کاهش است و به نوجوانان هم رسیده است. مواد مخدری که مثل قلیان اصلاً قبح هم ندارد و به یکی از ملزومات پیک‌نیک‌ها بدل شده. مخدرهایی مثل ناس و تنباک که تحفه‌ی مهمانان مهاجرمان است و خرید و فروشش به دانش‌آموزان مدرسه‌ها هم رسیده. سیگار هم که همیشه بوده و حالا دیگر نشان یک جور کلاس اجتماعی و جوهای هنری شده است.

برای ریشه‌یابی این موضوع و راهکارهای مقابله با آن، با یک جامعه‌شناس، یک پزشک و یک استاد علوم ارتباطات گفت‌وگو کرده و علت رواج برخی نمونه‌های مواد مخدر در میان نوجوانان را جویا شده که متن آن در ادامه می‌آید:

نبود فضای شادی در جامعه، علت رواج مواد مخدر بین نوجوانان
دکتر «بیژن خشنود»، استاد جامعه‌شناسی در بندرعباس در این‌باره یادآور شد: وقتی فضای شادی از جمله کف زدن، آواز خواندن، دور هم جمع شدن و ... از نوجوانان گرفته شود، طبیعی است که عاملی دیگر آنها را گرد هم می‌آورد. آن عامل می‌تواند ناس و تنباک باشد و پاسخ به همین سادگی است. وی در ادامه افزود: سال‌هاست که بسیاری از سازمان‌ها در حال آزمون و خطا کردن هستند و هرگز حاضر به پذیرفتن خطاهای گذشته و تغییر راهکارها نیستند و از این طریق بسیاری از سرمایه‌ها را هم به باد می‌دهند.

این جامعه‌شناس که فضاهای تفریحی و آموزشی دانش‌آموزان در هر دوره‌ای را یک پله عقب‌تر از فضای خانه‌ها توصیف کرد، گفت: بسیاری از مسائل بر ناخودآگاه روانی انسانها تأثیر می‌گذارد و نبود محیط‌های مناسب برای لذت بردن و احساس شادی کردن بچه‌ها، آنها را به انتخاب جایگزین‌های دیگری می‌کشاند.

سبک اوقات فراغت در جامعه باید عوض شود
دکتر «سیدرضا هاشمی»، استاد علوم ارتباطات دانشگاه آزاد بندرعباس، تصریح کرد: برخی مواد مثل ناس و تنباک را هنوز همه به‌عنوان مواد مخدر و ضرررسان نمی‌شناسند و برخی دیگر مثل قلیان هم با آنکه حالا دیگر همه می‌دانند که ضررش از سیگار هم بدتر است، اصلاً عیب نمی‌دانند و به‌عنوان تفریح به آن نگاه می‌کنند. وی در ادامه با بیان اینکه افزایش سطح آگاهی مردم باید از طریق رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی انجام شود، افزود: متأسفانه هیچ یک از ارگان‌های مسئول در جهت اطلاع‌رسانی و انتشار خطرات ناشی از مصرف این مواد آن گونه که باید، نمی‌کوشند. در بسیاری از موارد هم با مردم صادق نیستند که همه اینها موجب زیان جامعه می‌شود.

این مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد: هزینه‌های پر کردن اوقات فراغت این روزها آنقدر گران شده که هر کسی توان مالی‌اش را ندارد و نمی‌تواند از پس آن بر آید، این مواد هم نسبت به تفریحات دیگر ارزان‌تر و در دسترس‌ترند. سبک اوقات فراغت در جامعه باید عوض شود، نیاز به راهکارهای جدید است و شادی و تفریح باید به خیابان کشیده شود.

مسئولیت بر گردن همه نهادهاست
دکتر «مژده درست‌کار» مدیر یکی از کلینیک‌های پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد در بندرعباس، به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) گفت: یکی از علل اعتیاد همیشه این بوده که فرد با خودش صادق نیست و صرفاً برای تفریح به سراغش می‌رود با این تصور که هر زمان که بخواهد می‌تواند از آن دست بکشد. اما همیشه همین استفاده‌های تفریحی است که به اعتیادهای جدی بدل می‌شود.

وی که ناس، بی تی و تنباک را مثل هر ماده‌ی مخدری دانست که مصرف‌کننده‌، همیشه خودش را با آن گول می‌زند و صرفاً برای تفریحات گاه گاهی برمی‌گزیند، افزود: این مواد در بسته‌بندی های شکیل و خوش رنگ به فروش می‌رسند، ارزان و همیشه در دسترسند و این روزها در میان دانش‌آموزان مدارس راهنمایی رواج یافته‌اند.

درستکار هم‌چنین خاطرنشان کرد: بسیاری از فروشندگان این مواد برای جذب مشتری بیشتر به آن اندکی متادون می‌افزایند و از این طریق نشئگی حاصل از آن را افزایش می‌دهند تا شمار دفعات مراجعه مشتریان بیشتر و تعداد آنها نیز افزایش یابد.

وی که راهکارهای مبارزه با چنین مشکلاتی را فقط و فقط نیازمند کار فرهنگی می‌داند، اظهار کرد: این مسئولیت بر عهده‌ی ارگان و صنف خاصی نیست بلکه به کنترل وسیعی نیازمند است و هماهنگی و کمک دسته جمعی همه سازمان‌ها و خانواده‌ها را خواستار است.

معنا و تعریف درستی از تفریح نداریم
این پزشک با بیان اینکه ما در عمق خانواده‌هایمان معنا و تعریف درستی از تفریح نداریم، گفت: فرح و شادمانی همراه با تندرستی است، وقتی به کوهستان می‌رویم تا از سکوت و طبیعت و هوای سالم لذت ببریم، به همراه داشتن قلیان و این روزها انواع و اقسام بازی‌های کامپیوتری در تبلت‌ها کجا معنای تفریح می‌دهد؟! بچه‌های ما حتی از بازی‌های واقعی دور شده‌اند و این موضوع خود مشکلات بسیاری از جمله کم‌تحرکی، چاقی مفرط، دیابت و پوکی استخوان را به بار می‌آورد که در آخر به سلامت جامعه ضرر می‌زند.

تهیه مواد مخدری چون ناس و بی‌تی و تنباک این روزها بسیار آسان شده آنگونه که می‌شود از دستفروش‌ها، واکسی‌ها یا سوپری سرکوچه خرید. طرز استفاده‌ی آن هم راحت‌تر از خریدنش، در جلو دهان میان لب و دندان گذاشته می‌شود یا میان دستمال کاغذی و توی دهان. این ماده مخدر در بسته‌هایی سبز رنگ با طعم انواع میوه‌ها به مردم خصوصاً جوان‌ها عرضه می‌شود و مدتی است بین دانشجویان و حتی دانش‌آموزان مدارس هم رواج یافته است.

به راستی امروز چند درصد از خانواده‌های ایرانی توان فراهم کردن بهترین‌ها برای مهار که نه، به راه درست آوردن شور و استعداد فرزندانشان دارند؟ پر کردن فراغت و هزینه‌های لذت بردن از زندگی، این روزها مثل خیلی چیزهای دیگر گران شده است. شاید به جز عده‌ای محدود، باز هم بسیاری از نوجوانان مانده‌اند و دنیای رؤیاهایشان. با این تفاوت که دنیای اطرافشان به ناگهان تفاوت بسیاری از آنچه ما داشتیم کرده و احتمالاً رؤیاهای آنها دیگر به سادگی رؤیاهای ما نیست. نوع خواسته‌ها و لذت بردن‌هایشان با ما متفاوت است. اما آنچه اجتناب‌ناپذیر است اینکه به هرحال در هر دوره‌ای، ساده‌ترین‌ها و در دسترس‌ترین‌ها انتخاب می‌شوند.