درخواست برای نجات میراث تاریخی سوریه

گزارشی که شماری از گزارشگران سازمان ملل متحد تهیه کرده اند، تاکید دارد که جنگ سوریه اثرات مخربی بر میراث تاریخی سوریه برجای گذاشته و بسیاری از این آثار از بین رفته‌اند. مابقی میراث تاریخی بشریت که در سرزمین سوریه است، در معرض خطرات جدی است. این گزارش به دستکم« ۳۰۰مکان میراث تاریخی» در سوریه که در جنگ آن کشور تا کنون از بین رفته یا آسیب جدی دیده‌اند، اشاره دارد.

گزارشگران سازمان ملل متحد به تصاویر ماهواره‌ای استناد کرده‌اند که نشان می‌دهد، ۲۴محل که در شمار جایگاه‌های مهم تاریخی در سوریه بوده‌اند، به طور کامل منهدم شده و از بین رفته است. شش اثر نیز که پیشتر از سوی یونسکو، سازمان فرهنگی ملل متحد، به عنوان میراث فرهنگی جهانی در سوریه به ثبت رسیده بود، آسیب جدی دیده است. ۱۸۶ جایگاه و اثر فرهنگی دیگر نیز لطمه دیده و نزدیک به ۸۰ جایگاه تاریخی دیگر نیز در معرض خطر هستند.

گزارش سازمان ملل از جمله میراث فرهنگی بشریت که لطمه زیادی دیده اند، به قلعه تاریخی حلب و شهر کویری مشهور «تدمور» اشاره دارد. در این گزارش به انهدام یا ضربات جدی وارد شده به این اماکن نیز اشاره شده است: شهر تاریخی «رقه»، بخش باستانی «پالمیرا»، دژ ۹۰۰ ساله «کردان». گروه «دولت اسلامی» شهر «رقه» را مرکز حکومتی خود قرار داده است.

براساس تصاویر ماهواره‌ای که گزارشگران سازمان ملل به آن استناد کرده‌اند، حتی مقبره‌های باستانی بیابان «پالمیرا» غارت شده و معبدهای ایام روم شرقی باستان در شمال سوریه آسیب دیده‌اند. تهیه کنندگان گزارش تاکید دارند که همه طرف‌ها در جنگ سوریه در این جنایت فرهنگی نقش دارند. گزارشگران یادآور شده‌اند که تمامی عوامل درگیر در جنگ سوریه از اماکن تاریخی حتی به عنوان مقرهای نظامی خود استفاده می‌کنند و از همین رو، این اماکن به عنوان هدفی مشروع برای طرف‌های درگیر آن‌ها مورد حمله قرار گرفته است. نیروهای گروه موسوم به «حکومت اسلامی» یا «داعش»، بسیاری از آثار مذهبی و تاریخی را هم در سوریه و هم در عراق منهدم کرده‌اند. «دولت اسلامی» به‌ویژه آثار مذهبی را با وجود قدمت چند هزار ساله یا چندصد ساله آنها، «کفرپرستی » دانسته و از بین می‌برند.

گزارشگران سازمان ملل در گزارش خود نوشته‌اند، میراث تاریخی در سوریه، به تمامی بشریت تعلق دارد و پیشینه تاریخی آنها به فجر تمدن انسانی بازمی گردد و از این روی، همه جهان باید برای نجات این آثار همت کند. کارشناسان آمریکایی نیز چندی پیش در گزارشی در باره ابعاد انهدام و ضربات گسترده وارده به آثار باستانی در سوریه، تاکید کرده بودند بخشی مهم از تاریخ کل بشریت در معرض انهدام است.

گزارش کارشناسان آمریکایی تاکید داشت، حلب یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان محسوب می شد اما مسجد جامع حلب شدیدا آسیب دیده و «سوق المدینه» بازار باستانی حلب به تلی از ویرانه مبدل شده است. دوره های تاریخی مختلف، از تمدن هیتی، رومی، بیزانس و دوران ایوبی، اثرات خود را بر معماری شهر حلب بر جای نهاده بود اما اکثر این آثار یا نابود شده یا خساراتی جدی دیده است. براساس گزارش کارشناسان آمریکایی، مساجد ایام مملوکیان و نیز کاخ های دوران امپراطوری عثمانی در حلب بشدت آسیب دیده است.

کارشناسان آمریکایی در گزارش خود نوشته بودند، ارتش سوریه با تسلط بر شهر کویری «تدمور» که سابقه دو هزار ساله دارد، در میان ستون های آن سنگر گرفته و همچنین از قلعه های تاریخی «الحصن» و «صلاح الدین» مربوط به دوران جنگ صلیبی به عنوان مقر نظامی در جنگ های کنونی استفاده می شود. جنگ سوريه از اوايل ۲۰۱۱ آغاز شد و چهارمين سال خود را پشت سر می گذارد. اين جنگ بيشترين خسارات را به سوريه وارد کرده است و بيش از ده ميليون تن از ۲۳ ميليون جمعيت سوريه يا از وطن خود رفته يا در اين کشور جا به جا شده اند.

سازمان حقوق بشر سوریه تاکید دارد که شمار کشته ها به مرز دویست هزار تن رسیده است. صدها هزار تن دیگر نیز مجروح و ناپدید هستند. با وجود کشتار شدید در سوریه و نبود هیچ چشم اندازی برای پایان آن، کمتر کسی در جهان به سرنوشت آثار تاریخی در سوریه و فاجعه بزرگی که برای فرهنگ و تاریخ جهان بوجود آمده است، توجه دارد.