رضا صادقیان
واکنش شماری از کاربران شبکههای اجتماعی و برخی چهرههای سیاسی و بازماندگان مجلس دهم بعد از سخنرانی رئیس دولت آمریکا حکایت شخصینگری، نادیده گرفتن منافع ملی در بزنگاههای سرنوشت ساز، دست یازدیدن به هر امری برای تخریب و خوشحال شدن از گفتههای کسی بود که همیشه «دشمن» بود ولی در لحظهای لازم میتوان با استناد به همان گفتهها به نقد جریان سیاسی مقابل و دولت وقت نشست و برای مرتبهای دیگر به قدرت برجام دقت نکرد و توافق برجام را صرفا به دو شخص، حسن روحانی و محمدجواد ظریف مرتبط دانست، تصویری که از ابتدای توافق هستهای به صورت کاملا اشتباه در ذهن مخالفان برجام شکل گرفت و به مخاطبان عرضه شد.
سخنان ترامپ در جایگاه رئیس جمهور ایالات متحده قابل توجه است. تفاوتی نمیکند شخص ترامپ در این منصب قرار گرفته باشد و یا اوباما، همین که رئیس دولت دوازدهم بعد از دقایقی با مشورت کارشناسان سیاست خارجی در تلویزیون ظاهر میشود و با ادبیاتی محترمانه ولی کوبنده سخنانترامپ را به چالش میکشد و برخی نکات تاریخی و جغرافیا را به طرف مقابل یادآوری میکند حکایت از مهم بودن واکنشها و برنامههای رئیس دولت آمریکا دارد. از طرفی این جایگاه در برجام نیز حضور دارد، با این حال سخنان ترامپ، خصوصا بخش مقدماتی سخنان وی که تلاش کرد از حکومت ایران چهرهای نامتوازن و دارای اشکالات بسیاری در امور داخلی و بینالمللی را به مخاطبان نشان دهد، نشان از آن داشت که وی میداند امکان خروج از برجام را ندارد، با این حال تلاش میکند به جای ارایه راه حل و یا بیان استراتژی صرفا به نقل برخی از وقایع بپردازد. نقل وقایعی که نشان میدهد او در حال فهمیدن قدرت برجام و استواری آن است، در واقعترامپ فهمیده که برجام قویتر از آن توافقی است که بتوان نادیدهاش گرفت و یا غیرفعالش کرد.
گمان نادرست و پرخطای ترامپ در روزهای نخست ریاست جمهوری و حتی قبل از درک قدرت توافق هستهای با سخنرانی جمعه شب عیانتر از گذشته شد، او نیز به این نکته رسیده که برجام را نمیتوان بر هم زد، از همین رو تلاش میکند با ارایه سخنان غیر دیپلماتیک و جعل برخی واژهها طرف مقابل را به واکنش ناسنجیده سوق دهد و تصمیم نهایی را برعهده کنگره آمریکا بگذارد، در واقعترامب با این رویه نشان داد که قدرت ویران کردن برجام را ندارد. موضعگیری سریع نماینده عالی اتحادیه اروپا علیه سخنان رئیس دولت آمریکا و پاسخ دادن به پرسش خبرنگاران و دفاع از برجام تکرار استواری توافق هستهای است.
در چنین وضعیتی راهکار اصلی کشور ایران در حوزه سیاست خارجی پرهیز از به دام افتادن در ادبیات خارج از عرف و غیر دیپلماتیک رئیس جمهور آمریکا است، در واقع بهترین راه انتخاب همان ادبیاتی است که از سوی حسن روحانی و در بهترین زمان ابراز شد. سخنانی که با گفتاری مناسب ایراد و برای بار دیگر مشخص شد تصمیمگیری درباره توافق برجام به حاکمیت کشور مربوط بوده و سهم روحانی و دولت وی در این توافق بهاندازه دیگر نیروهای درون حاکمیت است. بنابراین مخالفت با این توافق و حمله کردن به دولت و شخص روحانی به دلیل امضاء کردن یک توافق ناپایدار و غیرعملیاتی با سخنرانی نادرست ترامپ نه تنها سخنان مخالفان داخلی و خارجی برجام را ابطال کرد بلکه نمایان کننده استوار بودن برجام نیز بود. برجام توافقی چندجانبه است، ابطال و ادامه کار آن برعهده یک رئیس دولت و یا سیستم سیاسی نیست. ای کاش مخالفان برجام با اندکی انصاف و به جای شادمانی از سخنانترامپ به واقعیتهای پیرامونی و قدرت برجام بیش از گذشته دقت میکردند.