اینستکس در دام افراط و تفریط

باز هم شاهد هستیم که در این موضوع بدون شناخت دقیق از آنچه رخ داده است افراط و تفریط در واکنش به آن حرف نخست را می‌زند. واقعیت آن است که سازوکار ویژه مالی نه "تقریبا هیچ" است و نه نقش عصایی معجزه‌گر برای ایران را ایفا خواهد کرد. اینستکس گام اولیه‌ای است که شاید بتواند بخشی از منافع اقتصادی کشور و نه همه آن را از توافق هسته‌ای تامین کند. هنگامی که از این زاویه به موضوع بنگریم آن‌گاه می‌توان با نگاهی واقع‌بینانه‌تر به بررسی و مخالفت یا موافقت با موضوع پرداخت.

تجربه‌ای مشابه همین افراط و تفریط‌ها در واکنش به INSTEX را درباره موضوع برجام هم شاهد بودیم. اگر به تابستان۹۴ بازگردیم و روزهای اعلام دست یافتن به توافق هسته‌ای را به خاطر بیاوریم همین فضا را شاهد بودیم. فضایی که در آن یک سوی میدان برجام را فتح‌الفتوح تاریخی و شاه کلید حل تمامی مشکلات مردم تفسیر می‌کرد و سوی دیگر نیز این توافق را یکسره سبب ذلت ملت ایران و بدتر از ترکمانچای می‌خواند.

حالا همان وضعیت در حال بازتولید است و گروهی از رسانه‌ها و سیاسیون که مخالف سیاست تعامل با جهان هستند اینستکس را یکسره رد می‌کنند و با ارائه اطلاعات مجعول و وارونه‌نمایی در تلاش برای بی اهمیت جلوه دادن این سازوکار ویژه مالی هستند و طرف دیگر نیز در بیان ویژگی‌های مثبت و آثار اینستکس بر حفظ برجام و کاهش اثرات سوء تحریم‌ها آنقدر اغراق می‌کنند که هیچ نسبتی با واقعیات برقرار نمی‌کند. اما ریشه چنین نگاه‌هایی چیست و چرا همواره نگاهی صفر و صدی و حق و باطل سازی فضای سیاسی جایگزین نگاهی علمی و مبتنی بر واقعیات می‌شود. به نظر می‌آید علت اساسی این وضعیت آن است که در چنین مسائلی در حوزه‌های مختلف از جمله سیاست خارجی نگاه و رویکرد کارشناسی مبتنی بر منافع ملی کنار گذاشته می‌شود و از آن بدتر رویکردهای سیاست‌زده که جز رقابت‌های جناحی را نمی‌شناسد جایگزین آن می‌شود.

به نظر می‌رسد تنها راه غلبه بر بحران‌ها واقع‌گرایی است و برای تحقق این مهم ضرورت دارد تا رسانه‌ها و چهره‌هایی مستقل واقعیات کشور از سیاست تا اقتصاد و... را فارغ از سوگیری‌های سیاسی مورد بررسی و تحلیل قرار داده و نقش روشنگری به معنای واقعی آن را در جامعه ایفا کنند تا شاهد افراط و تفریط در مواجهه با پدیده‌های مختلف نباشیم.