ماقبل «مشارکت»

محمد توکلی
آنچه در روزهای اخیر از اظهارات سیدمحمد خاتمی درباره ضرورت مشارکت مردم در یازدهمین دوره انتخابات مجلس منتشر شده است محل بحث و گفت‌وگوی بسیاری در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شده؛ برخی بر این باور هستند که خاتمی در پی مشارکت به هر قیمت اصلاح‌طلبان در این انتخابات است و گروهی دیگر این عقیده را مطرح می‌کنند که رییس‌جمهور اسبق به همان میزان که بر لزوم مشارکت گسترده در انتخابات۹۸ تاکید دارد خواستار تغییر مسیر حاکمیت به سمت و سوی گشایش‌های سیاسی و اجتماعی هم شده است، در نتیجه او مقدمهدمشارکت مردمی را تغییر مسیر اصحاب قدرت دانسته است.

اما به نظر می‌آید بحث درباره مشارکت در انتخابات و یا انتخاب گزینه تحریم انتخابات مسائلی است که با وجود اهمیتی که دارند آن قدرها هم نمی‌توانند مبنایی و جدی باشند. واقعیت آن است که دوره‌های پیشین انتخابات به خوبی نشان داده که کنش انتخاباتی جامعه ایرانی چندان قابل پیش بینی نیست و به عنوان مثال درصد قابل توجهی از مردم تا چند ساعت مانده به پایان مهلت رای‌گیری هم درباره‌ مشارکت در انتخابات و یا تحریم آن در تردید به سر می‌برند.

از همین رو می‌توان گفت بحث و جدل درباره این موضوع شاید یک موضوع جذاب ژورنالیستی باشد اما در نهایت مباحثی بیهوده و بی سرانجام خواهد بود؛ به طوری که امکان دارد در هفت ماه باقی مانده تا انتخابات اتفاقاتی رخ دهد که موافقان شرکت در انتخابات را به مخالف مشارکت انتخاباتی و آنان که متمایل به تحریم انتخابات هستند را در صف اول رای دادن قرار دهد!

به نظر می‌آید موضوع مهمی که مورد غفلت واقع شده است مسئله‌ای ماقبل دوگانه «تحریم - مشارکت» است و آن پاسخ به این پرسش است که مطالبات مردم و اهداف جریان اصلاح‌طلبی، دموکراسی‌خواهی، میانه‌رو و یا هر نام دیگری که برای این جریان ضد اقتدارگرایی قائل هستیم با حضور در قدرت رسمی به سرانجامی مطلوب خواهد رسید یا با کناره‌گیری از قدرت و پیگیری سیاست‌ورزی در جامعه مدنی؟!

قاعدتاً پاسخ به این پرسش «صفر و یک» نیست و می‌توان طیفی از پاسخ‌ها را در این ارتباط مطرح ساخت اما عبور از این سوال و ورود زودهنگام به مباحثه و جدال درباره مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات سبب غفلت از مبانی بحث در این باره شده است. شاید بتوان ریشه برخی واکنش‌های تند به اظهارات اخیر خاتمی را که حتی از سوی دوستداران او هم مطرح شده در همین بی توجهی به مقدمات ورود به مباحث مربوط به انتخابات جستجو کرد.