سوءتفاهم اقتصادی!

گروه اقتصادی: برای دست یافتن به تصویری نسبتاً دقیق از وضعیت اقتصادی هر کشوری لازم است که دو شاخص اقتصادی تورم و نرخ رشد اقتصادی را مورد دقت و توجه قرار دهیم. با بررسی تورم می‌توان سرعت رشد قیمت‌ها را فهم کرد و میزان رشد اقتصادی نیز مشخص‌کننده آن است که وضعیت اقتصاد ملی در کدام بخش از گستره رکود تا رونق است.

سابقه نرخ رشد اقتصادی در یک دهه اخیر در ایران حالتی سینوسی داشته است. به شکلی که نرخ رشد اقتصادی از سال ۸۸ تا تابستان۹۲ سقوطی کم سابقه را تجربه کرد و از حدود سه درصد به منفی هفت درصد تنزّل داشت که معنای آن جز رکودی عمیق و تعطیلی کارخانجات و صنایع نبود. از تابستان۹۲ و به خصوص مدتی بعد از آن و هم‌زمان با توافق موقت هسته‌ای و در نهایت اجرایی شدن برجام رشد اقتصادی اندک اندک سیر صعودی پیدا کرد و در نهایت حتی در مقاطعی دو رقمی هم شد. اما این صعود هم تداومی نداشت و با خروج آمریکا از برجام و بازگردانده شدن تحریم‌ها، به خصوص در دو بخش نفتی و بانکی بار دیگر شاهد نزول نرخ رشد اقتصادی بودیم، به طوری که پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا دو سال آینده نیز نرخ رشد اقتصادی ایران همچنان منفی باقی خواهد ماند.

اما آنچه در این میان جالب توجه به نظر می‌آید تاکید رییس‌جمهور و مقامات اقتصادی دولت بر دو نکته است: نخست آن که نرخ رشد اقتصادی پسابرجامی را که بالاترین در جهان عنوان می‌کنند به عنوان نقطه قوت دولت بیان می‌دارند و دیگر آن که تاکید دارند که در ماه‌های آینده شاهد عبور از نرخ رشد اقتصادی منفی خواهیم بود. درباره این دو ادعا نکاتی قابل ذکر است:
۱. حتی اگر بپذیریم ک نرخ رشد اقتصادی ایران پس از توافق هسته‌ای بیشترین میزان در جهان بوده هم واقعیت این است که علت اصلی این نرخ رشد اقتصادی برداشته شدن مانع تحریم از سر راه واردات نفت ایران بوده است و اساساً سیاست‌های اقتصادی دولت نقش چندانی در این موضوع نداشته است.

۲. مشخص نیست که مقامات دولتی بر اساس چه ارزیابی‌هایی از احتمال مثبت شدن نرخ رشد اقتصادی در ماه‌های آینده سخن می‌گویند زیرا بنا بر پیش‌بینی‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و همینطور پیش‌نمایی‌های حاصل از آمارهای رسمی ارائه شده از سوی مراکز دولتی نیز حداقل تا پایان سال نرخ رشد اقتصادی تغییرات ملموسی را تجربه نخواهد کرد.

۳. و نکته آخر آن که به نظر می‌آید که در این باره برای رییس‌جمهور و شاید تیم اقتصادی دولت سوءتفاهمی جدی ایجاد شده است. زیرا آنان تصور می‌کنند نرخ رشد اقتصادی دو رقمی برای چند ماه موفقیتی بسیار بزرگ به حساب می‌آید، این در حالی است که بنا بر اصول اولیه علم اقتصاد آنچه حائز اهمیت است تدوام نرخ رشد اقتصادی مثبت هر چند اندک است و نه افزایش نجومی آن و پس از چند ماه یا یک سال سقوط نرخ رشد اقتصادی به زیر صفر!