تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۰ ساعت ۰۹:۰۸
کد مطلب : ۴۸۰۳۴۷
نباید‌های دکتر مسعود پزشکیان
دکتر رحمن پاداش
این روزها هر کسی قلمی دارد و یا قدمی بر می‌دارد دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب، را به بایدهایی توصیه می‌کند. غافل از اینکه این بایدها در زیست بوم سیاسی و اجتماعی فعلی و جامعه متکثر ایران امکان انجام دارند یا خیر؟ در این نوشتار و بر خلاف توصیه به بایدها، بر نبایدهایی که دکتر پزشکیان برای موفقیت نیاز به آنها دارند، تاکید شده است. به جملات زیر دقت کنید:
* هر 9 روز یک بحران برای دولت من درست میشود.
*دولت روحانی هر ۹ساعت یک بحران دارد.
این جملات که تقریبا در سپهر سیاسی ایران به ضرب‌المثل مانند شده‌اند گواه این است که هر رئیس‌جمهوری در ایران بر سرکار آید خاصه اگر مدعی تحول‌خواهی و اصلاح طلبی باشد با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم خواهد کرد. از آنجایی که دکتر پزشکیان نیز مدعی اصلاح و تحول در جامعه با تکیه بر اصول اخلاق، انصاف و عدالت می‌باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که مخالفان از همان اولین روز معرفی کابینه علم مخالفت برداشته و خود را برای تک دوره‌ای کردن دولت ایشان آماده می‌کنند. بنابراین ضروری است رئیس‌جمهور منتخب از همان ابتدا با در پیش گرفتن شیوه مناسب و پرهیز از نبایدها این کارشکنی‌ها را خنثی و مخالفت‌ها را بی‌اثر کند. یازده مورد از مهمترین نبایدهایی که دکتر پزشکیان باید از آنها دوری گزینند عبارتند از :
۱. در نظر گرفتن حامیان و بی‌توجهی به مخالفان
اگر چه رسم بر این است که دولت‌های منتخب شعارهای خود را که اکثریت جامعه با آنها همراهی می‌کنند پیگیری می‌نماید ولی بی‌توجهی به جامعهِ مخالفینِ رای دهندهِ ۱۴میلیونی می‌تواند عواقب وحشتناکی برای دولت دکتر پزشکیان داشته باشد. از طرف دیگر اکثریت ۶۰درصدی در مرحله اول و ۵۰ درصدی مرحله دوم همچنان مخالف یا در بهترین حالت بی‌تفاوت نسبت به دولت منتخب هستند که دولت چهاردهم باید جلب نظر آنها را در اولویت کاری خود قرار دهد.
۲. کارشناسان بی‌تجربه و مدعی
اگر چه یکی از شعارهای دکتر پزشکیان استفاده از کارشناسان خبره و متخصص با تکیه بر رویکرد علمی به مسایل بود ولی زنبیل به دستان مدعی که منافع جناحی/شخصی را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند به مانند آفتی بر درخت زمینه روی گردانی مردم از دولت منتخب را فراهم می‌کنند.
۳. بی‌توجهی به انسجام داخلی
شاه بیت شعارهای انتخاباتی دکتر پزشکیان جمله معروف «تا کی می‌خواهیم دعوا کنیم؟ می‌خواهیم مشکلاتمونو حل کنیم یا نه؟» می‌باشد. این جمله کلیدی که بارها در کوران مناظرات در پاسخ به انتقادات رقیبان بر زبان دکتر پزشکیان جاری شد به خوبی نشان‌دهنده عمق نگاه ایشان به انسجام داخلی است. انسجام داخلی صرفا با حرف و شعار به دست نمی‌آید بلکه در گام نخست باید ارکان مختلف حاکمیت را با همدلی همگام کرده و در نهایت با همراهی مردم و ایجاد اتحاد و دوری از شعارهایی که باعث تفرقه و اختلاف بین آحاد مردم می‌شوند نسبت به ایجاد همبستگی و انسجام اقدام کرد.
۴. بی‌توجهی به باورها و اعتقادات ملی و مذهبی
ایران، با پیشینه‌ای دراز از تاریخ و تمدن و با دارا بودن بافت فرهنگی- مذهبی غنی جز محدود کشورهایی است که در طول سده‌های گذشته توانسته است هر دو جنبه مذهب و ملی‌گرایی را در کنار هم نگاه داشته و از رهگذر هر کدام دیگری را شکوفا کند. جامعه ایرانی جامعه‌ای است پویا و دینامیک که برای رشد و توسعه متوازن نیازمند همگرایی وجه‌های دینی و ملی می‌باشد که دولت محترم منتخب نباید آن را نادیده بگیرد. بنابراین بی‌توجهی به هر کدام از این دو بال (مذهب و ملیت) می‌تواند همای سعادت ایران عزیزمان را زمین‌گیر کند.
۵. عدم استفاده از ظرفیت‌های قومی و مذهبی
ایران رنگین کمانی از اقوام مختلف اعم از کرد، ترک، لر، فارس، عرب، ترکمن و ... و همینطور مذاهب متنوع بسیاری است که در طول سالیان مختلف با برابری و برادری، علی‌رغم اختلاف سلیقه و اختلاف در سبک زندگی و پوشش در کنار هم زندگی کردند و در تنگناهای زندگی از جمله جنگ، سیل، آتش‌سوزی و ... یاری‌رسان همدیگر بودند. دولت منتخب محترم شایسته است در کنار استفاده از نیروهای نخبه و کارشناس از اقوام مختلف و سپردن کار به نیروهای بومی متخصص هر منطقه، معرفی وزیر از دیگر مذاهب، با ایجاد معاونت اقوام و معاونت مذهب نسبت به مطالبات این مردمان نجیب اقدام کند. بی‌توجهی دولت‌های گذشته به این موارد خسارات جبران ناپذیری بر بدنه اجتماعی قشر ترقی خواه گذاشته است.
۶. بی‌توجهی به زنان و مسئله آنها
امام و رهبری از نخستین روزهای پیروزی انقلاب تا به امروز مکرراً از حضور و نقش موثر و فعال زنان در اجتماع دفاع کرده و در کنار نقش مادری و خانه داری، بر نقش‌های اجتماعی، سیاسی و علمی و وظایف بانوان در قبال جامعه تاکیدات فراوان داشتند. بی‌توجهی به مطالبات آنها و استفاده از قوانین پوششی سختگیرانه زمینه ساز کوبیدن بر طبل تفرقه و نادیده گرفتن زنان است.بی تردید دولت منتخب می‌تواند با انتخاب حداقل بیست درصد از کابینه خود از بین زنان متخصص زمینه‌ساز حضور آنها در ساختار قدرت شوند.
۷. بی‌توجهی به نسل z
مدت‌هاست که محققان مختلف از شکاف بین حاکمیت و نسل موسوم به z به دلیل عدم درک متقابل از همدیگر هشدار می‌دهند. مدیران کهنسال و وامانده در شیوه‌های مدیریتی مرسوم و قدیمی، درمانده از فهم جوانانی هستند که در فضای مجازی و حقیقی با هویت چندفرهنگی بزرگ شده‌اند و با تجویز نسخه‌های قدیمی و دِمُده برای کسانی که خود به صورت دیجیتال مادرزادی هستند این گَپ فرهنگی را بزرگتر و آنها را تبدیل به نسل ضد می‌کنند. لذا دولت منتخب با بهره‌گیری از نظرات اندیشمندان و شناخت جنبه‌های رفتاری این نسل و اولویت دادن به مطالبات آنها در زمینه‌های مختلف خصوصا مباحث اینترنت پایه، نباید آنها را که آینده مُلک و ملت هستند به حال خود رها کند.
۸. سیاست خارجی واگرا و نامتوازن
از طرف جناح‌های سیاسی کشور دو رویکرد کاملا متفاوت بر سیاست خارجی ایران وجود دارد. عده‌ای خواهان خنثی‌سازی تحریم‌ها و صرفا توجه به داخل هستند و حتی از ضرر کشورهای اروپایی در نتیجه تحریم ایران می‌گویند و دررویکرد دیگری خواهان رفع تحریم‌ها و همگرایی در سیاست خارجی و ارتباط با دنیا هستند. این دو رویکرد در بالاترین سطح ممکن خود را در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم به نمایش گذاشته شد و پر واضح است که مردم کدام یک را برگزیدند. لذا ضرورت دارد دولت منتخب یا بهره گیری از تجربه‌های گذشته و تشکیل تیم دیپلماسی قوی که با زبان بین‌الملل آشنایی کافی داشته باشند نسبت به رفع تحریم‌ها، بازگشت به برجام، ارتباط با دنیا و بازسازی برند ایرانی اقدام کنند.
۹. استفاده از یک جریان و تفکر خاص در کابینه
رییس‌جمهور منتخب باید در انتخاب اعضای کابینه خود کاملا مستقل عمل کند و قاعدتاً باید از بین افراد مختلف، کسانی را برگزیند که توانایی انجام برنامه‌های مد نظر ایشان را داشته باشند. ناگفته پیداست که انتخاب وزرا با گرایش اصلاح طلبی چندان عجیب نیست. اما آنچه باعث پیروزی پزشکیان گردید شامل برند شخصی، حمایت نخبگان و فرهیختگان، حمایت همه جانبه اصلاح‌طلبان و حمایت بخشی از بدنه اصولگرایان میانه رو می‌باشد. لذا درخور تحسین است چنانچه رییس‌جمهور منتخب از بین همه افراد، متخصص‌ترین‌ها و کارآمدترین‌ها را انتخاب کنند و در جهت برطرف کردن مشکلات کشور قدم بردارند.
۱۰. توسعه نامتوازن
هر جامعه‌ای از بخشهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و .... تشکیل شده است که هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد. نه توسعه فرهنگی مقدمه توسعه اقتصادی است و نه توسعه سیاسی لزوما به توسعه فرهنگی و اقتصادی منجر میشود. نه میدان جای دیپلماسی را می‌گیرد و نه می‌توان دیپلماسی را قربانی میدان کرد. بنابراین دولت منتخب نباید تمرکز خود را بر بخش خاصی بگذارد و از بخشهای دیگر غافل گردد. علی القاعده توسعه متوازن نیازمند همراهی و همدلی قوای سه گانه و تمامی بخشهای حاکمیت اعم از انتخابی و انتصابی می‌باشد.
۱۱. بی توجهی به اتباع خارجی
دیرزمانی است که کشور عزیز ما ایران میزبان اتباع خارجی از کشورهای همسایه بخصوص افغانستان و پاکستان می‌باشد. برآورد کلی از حضور حدود ۵ میلیون نفر، معادل ۶ درصد جمعیت کل کشور، اتباع خارجی در کشور حکایت دارد. اگر چه این اتباع نیروی کار، منابع انسانی و پتانسیل بالقوه خوبی در اختیار مسولین کشور قرار می‌دهند ولی تجربه نشان داده است که معایب حضور آنها بیش از محاسن آن می‌باشد و لزوم توجه و بازنگری در سیاستهای کلی ورود اتباع به کشور را جدی می‌نماید. همبستگی بین اتباع خارجی که در برخی مناطق کشور به صورت اکثریت در آمده‌اند می‌تواند زمینه ساز بحران‌های اجتماعی متعدد گردد. بنابراین دولت دکتر پزشکیان باید سیاست شناسنامه دار کردن اتباع خارجی را در پیش گرفته و ضمن ساماندهی آنها از توانایی‌هایشان در جهت افزایش بهره وری در صنایع پایین دستی، خدمات و کشاورزی و احیانا صنعت نهایت استفاده را ببرد.
این روزها هر کسی قلمی دارد و یا قدمی بر می‌دارد دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب، را به بایدهایی توصیه می‌کند. غافل از اینکه این بایدها در زیست بوم سیاسی و اجتماعی فعلی و جامعه متکثر ایران امکان انجام دارند یا خیر؟ در این نوشتار و بر خلاف توصیه به بایدها، بر نبایدهایی که دکتر پزشکیان برای موفقیت نیاز به آنها دارند، تاکید شده است. به جملات زیر دقت کنید:
* هر 9 روز یک بحران برای دولت من درست میشود.
*دولت روحانی هر ۹ساعت یک بحران دارد.
این جملات که تقریبا در سپهر سیاسی ایران به ضرب‌المثل مانند شده‌اند گواه این است که هر رئیس‌جمهوری در ایران بر سرکار آید خاصه اگر مدعی تحول‌خواهی و اصلاح طلبی باشد با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم خواهد کرد. از آنجایی که دکتر پزشکیان نیز مدعی اصلاح و تحول در جامعه با تکیه بر اصول اخلاق، انصاف و عدالت می‌باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که مخالفان از همان اولین روز معرفی کابینه علم مخالفت برداشته و خود را برای تک دوره‌ای کردن دولت ایشان آماده می‌کنند. بنابراین ضروری است رئیس‌جمهور منتخب از همان ابتدا با در پیش گرفتن شیوه مناسب و پرهیز از نبایدها این کارشکنی‌ها را خنثی و مخالفت‌ها را بی‌اثر کند. یازده مورد از مهمترین نبایدهایی که دکتر پزشکیان باید از آنها دوری گزینند عبارتند از :
۱. در نظر گرفتن حامیان و بی‌توجهی به مخالفان
اگر چه رسم بر این است که دولت‌های منتخب شعارهای خود را که اکثریت جامعه با آنها همراهی می‌کنند پیگیری می‌نماید ولی بی‌توجهی به جامعهِ مخالفینِ رای دهندهِ ۱۴میلیونی می‌تواند عواقب وحشتناکی برای دولت دکتر پزشکیان داشته باشد. از طرف دیگر اکثریت ۶۰درصدی در مرحله اول و ۵۰ درصدی مرحله دوم همچنان مخالف یا در بهترین حالت بی‌تفاوت نسبت به دولت منتخب هستند که دولت چهاردهم باید جلب نظر آنها را در اولویت کاری خود قرار دهد.
۲. کارشناسان بی‌تجربه و مدعی
اگر چه یکی از شعارهای دکتر پزشکیان استفاده از کارشناسان خبره و متخصص با تکیه بر رویکرد علمی به مسایل بود ولی زنبیل به دستان مدعی که منافع جناحی/شخصی را بر منافع ملی ترجیح می‌دهند به مانند آفتی بر درخت زمینه روی گردانی مردم از دولت منتخب را فراهم می‌کنند.
۳. بی‌توجهی به انسجام داخلی
شاه بیت شعارهای انتخاباتی دکتر پزشکیان جمله معروف «تا کی می‌خواهیم دعوا کنیم؟ می‌خواهیم مشکلاتمونو حل کنیم یا نه؟» می‌باشد. این جمله کلیدی که بارها در کوران مناظرات در پاسخ به انتقادات رقیبان بر زبان دکتر پزشکیان جاری شد به خوبی نشان‌دهنده عمق نگاه ایشان به انسجام داخلی است. انسجام داخلی صرفا با حرف و شعار به دست نمی‌آید بلکه در گام نخست باید ارکان مختلف حاکمیت را با همدلی همگام کرده و در نهایت با همراهی مردم و ایجاد اتحاد و دوری از شعارهایی که باعث تفرقه و اختلاف بین آحاد مردم می‌شوند نسبت به ایجاد همبستگی و انسجام اقدام کرد.
۴. بی‌توجهی به باورها و اعتقادات ملی و مذهبی
ایران، با پیشینه‌ای دراز از تاریخ و تمدن و با دارا بودن بافت فرهنگی- مذهبی غنی جز محدود کشورهایی است که در طول سده‌های گذشته توانسته است هر دو جنبه مذهب و ملی‌گرایی را در کنار هم نگاه داشته و از رهگذر هر کدام دیگری را شکوفا کند. جامعه ایرانی جامعه‌ای است پویا و دینامیک که برای رشد و توسعه متوازن نیازمند همگرایی وجه‌های دینی و ملی می‌باشد که دولت محترم منتخب نباید آن را نادیده بگیرد. بنابراین بی‌توجهی به هر کدام از این دو بال (مذهب و ملیت) می‌تواند همای سعادت ایران عزیزمان را زمین‌گیر کند.
۵. عدم استفاده از ظرفیت‌های قومی و مذهبی
ایران رنگین کمانی از اقوام مختلف اعم از کرد، ترک، لر، فارس، عرب، ترکمن و ... و همینطور مذاهب متنوع بسیاری است که در طول سالیان مختلف با برابری و برادری، علی‌رغم اختلاف سلیقه و اختلاف در سبک زندگی و پوشش در کنار هم زندگی کردند و در تنگناهای زندگی از جمله جنگ، سیل، آتش‌سوزی و ... یاری‌رسان همدیگر بودند. دولت منتخب محترم شایسته است در کنار استفاده از نیروهای نخبه و کارشناس از اقوام مختلف و سپردن کار به نیروهای بومی متخصص هر منطقه، معرفی وزیر از دیگر مذاهب، با ایجاد معاونت اقوام و معاونت مذهب نسبت به مطالبات این مردمان نجیب اقدام کند. بی‌توجهی دولت‌های گذشته به این موارد خسارات جبران ناپذیری بر بدنه اجتماعی قشر ترقی خواه گذاشته است.
۶. بی‌توجهی به زنان و مسئله آنها
امام و رهبری از نخستین روزهای پیروزی انقلاب تا به امروز مکرراً از حضور و نقش موثر و فعال زنان در اجتماع دفاع کرده و در کنار نقش مادری و خانه داری، بر نقش‌های اجتماعی، سیاسی و علمی و وظایف بانوان در قبال جامعه تاکیدات فراوان داشتند. بی‌توجهی به مطالبات آنها و استفاده از قوانین پوششی سختگیرانه زمینه ساز کوبیدن بر طبل تفرقه و نادیده گرفتن زنان است.بی تردید دولت منتخب می‌تواند با انتخاب حداقل بیست درصد از کابینه خود از بین زنان متخصص زمینه‌ساز حضور آنها در ساختار قدرت شوند.
۷. بی‌توجهی به نسل z
مدت‌هاست که محققان مختلف از شکاف بین حاکمیت و نسل موسوم به z به دلیل عدم درک متقابل از همدیگر هشدار می‌دهند. مدیران کهنسال و وامانده در شیوه‌های مدیریتی مرسوم و قدیمی، درمانده از فهم جوانانی هستند که در فضای مجازی و حقیقی با هویت چندفرهنگی بزرگ شده‌اند و با تجویز نسخه‌های قدیمی و دِمُده برای کسانی که خود به صورت دیجیتال مادرزادی هستند این گَپ فرهنگی را بزرگتر و آنها را تبدیل به نسل ضد می‌کنند. لذا دولت منتخب با بهره‌گیری از نظرات اندیشمندان و شناخت جنبه‌های رفتاری این نسل و اولویت دادن به مطالبات آنها در زمینه‌های مختلف خصوصا مباحث اینترنت پایه، نباید آنها را که آینده مُلک و ملت هستند به حال خود رها کند.
۸. سیاست خارجی واگرا و نامتوازن
از طرف جناح‌های سیاسی کشور دو رویکرد کاملا متفاوت بر سیاست خارجی ایران وجود دارد. عده‌ای خواهان خنثی‌سازی تحریم‌ها و صرفا توجه به داخل هستند و حتی از ضرر کشورهای اروپایی در نتیجه تحریم ایران می‌گویند و دررویکرد دیگری خواهان رفع تحریم‌ها و همگرایی در سیاست خارجی و ارتباط با دنیا هستند. این دو رویکرد در بالاترین سطح ممکن خود را در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم به نمایش گذاشته شد و پر واضح است که مردم کدام یک را برگزیدند. لذا ضرورت دارد دولت منتخب یا بهره گیری از تجربه‌های گذشته و تشکیل تیم دیپلماسی قوی که با زبان بین‌الملل آشنایی کافی داشته باشند نسبت به رفع تحریم‌ها، بازگشت به برجام، ارتباط با دنیا و بازسازی برند ایرانی اقدام کنند.
۹. استفاده از یک جریان و تفکر خاص در کابینه
رییس‌جمهور منتخب باید در انتخاب اعضای کابینه خود کاملا مستقل عمل کند و قاعدتاً باید از بین افراد مختلف، کسانی را برگزیند که توانایی انجام برنامه‌های مد نظر ایشان را داشته باشند. ناگفته پیداست که انتخاب وزرا با گرایش اصلاح طلبی چندان عجیب نیست. اما آنچه باعث پیروزی پزشکیان گردید شامل برند شخصی، حمایت نخبگان و فرهیختگان، حمایت همه جانبه اصلاح‌طلبان و حمایت بخشی از بدنه اصولگرایان میانه رو می‌باشد. لذا درخور تحسین است چنانچه رییس‌جمهور منتخب از بین همه افراد، متخصص‌ترین‌ها و کارآمدترین‌ها را انتخاب کنند و در جهت برطرف کردن مشکلات کشور قدم بردارند.
۱۰. توسعه نامتوازن
هر جامعه‌ای از بخشهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و .... تشکیل شده است که هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد. نه توسعه فرهنگی مقدمه توسعه اقتصادی است و نه توسعه سیاسی لزوما به توسعه فرهنگی و اقتصادی منجر میشود. نه میدان جای دیپلماسی را می‌گیرد و نه می‌توان دیپلماسی را قربانی میدان کرد. بنابراین دولت منتخب نباید تمرکز خود را بر بخش خاصی بگذارد و از بخشهای دیگر غافل گردد. علی القاعده توسعه متوازن نیازمند همراهی و همدلی قوای سه گانه و تمامی بخشهای حاکمیت اعم از انتخابی و انتصابی می‌باشد.
۱۱. بی توجهی به اتباع خارجی
دیرزمانی است که کشور عزیز ما ایران میزبان اتباع خارجی از کشورهای همسایه بخصوص افغانستان و پاکستان می‌باشد. برآورد کلی از حضور حدود ۵ میلیون نفر، معادل ۶ درصد جمعیت کل کشور، اتباع خارجی در کشور حکایت دارد. اگر چه این اتباع نیروی کار، منابع انسانی و پتانسیل بالقوه خوبی در اختیار مسولین کشور قرار می‌دهند ولی تجربه نشان داده است که معایب حضور آنها بیش از محاسن آن می‌باشد و لزوم توجه و بازنگری در سیاستهای کلی ورود اتباع به کشور را جدی می‌نماید. همبستگی بین اتباع خارجی که در برخی مناطق کشور به صورت اکثریت در آمده‌اند می‌تواند زمینه ساز بحران‌های اجتماعی متعدد گردد. بنابراین دولت دکتر پزشکیان باید سیاست شناسنامه دار کردن اتباع خارجی را در پیش گرفته و ضمن ساماندهی آنها از توانایی‌هایشان در جهت افزایش بهره وری در صنایع پایین دستی، خدمات و کشاورزی و احیانا صنعت نهایت استفاده را ببرد.
پربينندهترين مطالب و خبرها
