تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۱۱/۲۷ ساعت ۰۸:۵۷
کد مطلب : ۱۰۱۶۸۰
بی‌طرفی عمان کلید حل مناقشات منطقه‌ای
گروه سیاسی: ناظران عمان معمولا این کشور را به دلیل رویکرد بی‌طرفانه سلطان قابوس بن سعید در سیاست خارجی، سوییس خاورمیانه توصیف می‌کنند.
به گزارش ایسنا به نقل از روزنامه الاهرام مصر، کشور عمان با حضور یوسف بن علوی در راس وزارت خارجه‌اش، در حفظ روابط قوی با ایالات متحده، بریتانیا و شورای همکاری خلیج فارس و همین طور ایجاد روابط با ایران موفق بوده است. این امر در همکاری و کمک عمان در پیشرفت گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران که به توافق ژوییه 2015 ختم شد کاملا روشن بود. در نظر رکس جی برینن، استاد علوم سیاسی در دانشگاه مک گیل، عمان کشوری بی‌طرف در تنش‌های فرقه‌یی بین ایران و عربستان است زیرا حدود 70 درصد از مردم عمان از جمله سلطان قابوس نه سنی و نه شیعه بلکه پیرو اباضیه (یکی از مذاهب و فرقه‌های اسلامی) هستند.
برینن در این باره گفت: اگر چه عمان کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس است، روابط تجاری بلند مدتی با ایران دارد. این کشور نگرانی‌هایی را نسبت به برخی جنبه‌های سیاست خارجی ایران و عربستان دارد و از همین رو در تنش‌های منطقه‌یی بی‌طرف باقی می‌ماند و برای کاهش آن‌ها تلاش می‌کند. حاتم الطاعی، عضو شورای کشوری عمان و سردبیر روزنامه الرویا در این باره گفت که سیاست خارجی عمان بر مبنای ثبات و استمرار ترسیم شده و در همین چارچوب و در طول 45 سال گذشته چیز زیادی تغییر نکرده است.
الطاعی تصریح کرد: قانون اساسی عمان به این کشور سلطنتی اجازه پیوستن به پیمان‌های نظامی مشترک یا هرگونه بلوکی که دارای گرایش خاص است را نمی‌دهد که گویای آن است که چرا عمان در امور دیگر کشورها مداخله نمی‌کند. این تحلیل‌گر به تصمیم همه کشورهای عربی در قطع روابط دیپلماتیک با مصر به دنبال معاهده صلح این کشور با اسراییل در سال 1979 اشاره کرد و گفت: عمان این رویکرد را دنبال نکرد.
در حقیقت این مورد درباره مصر در تاریخ روابط خارجی عمان استثنا نیست. عمان از تصمیم شورای همکاری خلیج فارس در پشتیبانی از عراق علیه ایران در خلال جنگ این دو کشور در دهه 1980 سرباز زد. این کشور سفیر خود را از قطر به دنبال اتخاذ چنین رویکردی توسط عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین در ماه مارس 2014 فرا نخواند و به ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی علیه شورشیان حوثی در یمن نپیوست.
روابط مستحکم عمان با ایران در دهه 1970 آغاز شد و از آن پس به سرعت توسعه یافته است. محمد محسن ابوالنور، تحلیل گر سیاسی مصری و محقق روابط بین‌الملل گفت: عمان در تعدادی از کشورهای غربی در برخی مواقع حافظ منافع ایران بوده است. وی اضافه کرد: روابط بین این کشور سلطنتی و ایران به دهه 1970 و دوران محمدرضا شاه پهلوی باز می گردد، زمانی که ایران در سال 1973 با مداخله نظامی به سلطان قابوس در شکست شورش استان ظفار کمک کرد.
این تحلیل‌گر ادامه داد: تهران حتی پس از عزل شاه در پی انقلاب اسلامی سال 1979 به این سلطان کمک کرد تا نقش خود را باز یابد. این کشور سلطنتی متقابلا به ایران در خلال مذاکراتش درباره برنامه هسته‌ای از طریق استفاده از روابط خوبش با ایالات متحده و بریتانیا کمک کرد. در سطح اقتصادی نیز عمان و ایران در استخراج گاز طبیعی از برخی از حوزه‌های مشترک بین دو کشور همکاری کرده‌اند و این دو کشور کنترل تنگه استراتژیک هرمز جایی که 40 درصد نفتکش‌های جهان از آن عبور می‌کنند را بر عهده دارند.
اندکی پس از این که توافق هسته‌ای ایران امضا شد، سرویس سرمایه‌گذاری مودی اعلام کرد که عمان و امارات متحده عربی از لغو تحریم‌های تجاری علیه ایران سودمند خواهند شد زیرا این توافق راه را برای افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری هموار خواهد ساخت. الطاعی در این باره گفت: پس از این که تحریم‌های ایران برداشته شد، احتمالا عبور نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز افزایش می یابد که همکاری نظامی بین ایران و عمان را موجب می‌شود که تعصب برانگیز نخواهد بود.
رزمایش اخیر دریایی در تنگه هرمز بین عمان و ایران موید این سخنان الطاعی است که موجب بروز خشم در میان کشورهای سلطنتی همسایه شد. مسقط به طور پی در پی میزبان نشست‌هایی بین قدرت های جهانی و ایران بود که برای سال‌های زیادی پنهان مانده بود. طبق گفته الطاعی، به جای تهاجم نظامی آمریکا - اسراییل به ایران که از برخی جهات عملی به نظر می‌رسید، عمان اصرار داشت که یک راه‌حل سیاسی امکان‌پذیر است.
وی اضافه کرد: برخی اعتراضات از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس که نقش عمان را دوست نداشتند وجود داشت اما عمان به این اعتراض‌ها توجهی نکرد. در تلاشی برای ایجاد پل بین شکاف ایران و غرب برای کمک به رفع تخاصم‌ها که بیش‌تر فنی بودند، شخص سلطان قابوس در ماه اوت 2013 به تهران سفر و با رهبران ایران دیدار کرد. ایران عموما برای تحریک بسیاری از مناقشات در کشورهای عرب از قبیل بحرین، عراق، سوریه، لبنان و یمن مقصر شناخته می‌شود بسیاری از مفسران سیاسی در خلیج فارس معتقدند که توافق هسته‌ای شرارت ایران شیعه در منطقه را آزاد خواهد کرد و به طور منفی بر جهان سنی به ویژه درسایه تنش اخیر بین ریاض و تهران تاثیر خواهد گذاشت.
جایگاه عمان به عنوان یک کشور میانجی موردی استثنایی است در حالی که این کشور تنها کشور در خلیج فارس است که در مشارکت در ائتلاف به رهبری عربستان سعودی علیه شورشیان حوثی مورد حمایت ایران سرباززده است، اما یک بازیگر مهم و فعال در این بحران مانده است. ابوالنور در این باره گفت: نمونه‌ای از نقش حیاتی عمان در بحران ادامه‌دار یمن می‌تواند در چندین مرتبه دیدار برخی از رهبران حوثی برجسته از مسقط در هشت ماه گذشته دنبال شود.
وی اضافه کرد: عمان با روابط حسنه‌اش با ایرانیان، کشور بسیار مناسبی در فشار برای حل مناقشات در یمن و سوریه است. اگرچه این امر به اشتیاق بازیگران درگیر در این جنگ وابسته است تا به یک آشتی یا صلح جامع دست یابند. برینن نیز که نسبت به چشم‌انداز صلح در یمن خوشبین نیست گفت که عمان می‌تواند یک میانجی‌گر مهم در یمن باشد. او معتقد است که بازیگران بزرگ داخلی به نظر نمی‌رسد که انعطاف پذیری زیادی داشته باشند.
در آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2012 عمان ابتکار عمل نشان داد و تماس هایی را با رژیم بشار اسد و مخالفان برای حل این درگیری پیش از خونبار شدن این جنگ ترتیب داد. طبق گفته الطاعی، وزیر خارجه عمان در27 اکتبر 2015 برای یافتن راه‌حل سیاسی به سوریه سفر کرد. هم‌چنین طرح‌های واقع‌گرایانه‌ای درون اتحادیه عرب وجود داشت اما این طرح‌ها از سوی برخی از کشورهای عربی که عامدانه به دنبال افزایش تنش بیش‌تر بودند بی‌نتیجه ماند.
عمان با تصمیم اتحادیه عرب و معلق کردن عضویت سوریه در این اتحادیه مخالفت کرد. این کشور اعلام کرد که این اقدام تنها به نفع گروه داعش و جبهه النصره است. ولید المعلم در ماه اوت 2015 از مسقط دیدار کرد که از زمان شروع بحران سوریه اولین سفر مقامات سوری به کشورهای خلیج فارس بود. برای ایران که حامی اصلی رژیم بشار اسد است نقش عمان پذیرفتنی است و تردیدی نیست که آن‌ها به حمایت مسقط در زمان گفت‌وگوهای صلح نیاز دارند. سازمان ملل برآورد می‌کند که بیش از 250 هزار نفر از آغاز جنگ سوریه در این کشور کشته شده‌اند.
در پایان سال 2015 مسقط در یک جنگ ادامه‌دار دیگر در کشورهای عربی و این بار در لیبی نقش آفرینی کرد. بن علوی وزیر خارجه عمان، پذیرای مارتین کوبلر، فرستاده ویژه سازمان ملل در لیبی بود و با وی درباره آخرین تحولات جبهه لیبی و نیز تلاش‌های صورت گرفته از سوی فرستاده ویژه و طرف‌های متخاصم در لیبی گفت‌وگو کرد.
برینن در این باره گفت: اگر چه عمان کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس است، روابط تجاری بلند مدتی با ایران دارد. این کشور نگرانی‌هایی را نسبت به برخی جنبه‌های سیاست خارجی ایران و عربستان دارد و از همین رو در تنش‌های منطقه‌یی بی‌طرف باقی می‌ماند و برای کاهش آن‌ها تلاش می‌کند. حاتم الطاعی، عضو شورای کشوری عمان و سردبیر روزنامه الرویا در این باره گفت که سیاست خارجی عمان بر مبنای ثبات و استمرار ترسیم شده و در همین چارچوب و در طول 45 سال گذشته چیز زیادی تغییر نکرده است.
الطاعی تصریح کرد: قانون اساسی عمان به این کشور سلطنتی اجازه پیوستن به پیمان‌های نظامی مشترک یا هرگونه بلوکی که دارای گرایش خاص است را نمی‌دهد که گویای آن است که چرا عمان در امور دیگر کشورها مداخله نمی‌کند. این تحلیل‌گر به تصمیم همه کشورهای عربی در قطع روابط دیپلماتیک با مصر به دنبال معاهده صلح این کشور با اسراییل در سال 1979 اشاره کرد و گفت: عمان این رویکرد را دنبال نکرد.
در حقیقت این مورد درباره مصر در تاریخ روابط خارجی عمان استثنا نیست. عمان از تصمیم شورای همکاری خلیج فارس در پشتیبانی از عراق علیه ایران در خلال جنگ این دو کشور در دهه 1980 سرباز زد. این کشور سفیر خود را از قطر به دنبال اتخاذ چنین رویکردی توسط عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین در ماه مارس 2014 فرا نخواند و به ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی علیه شورشیان حوثی در یمن نپیوست.
روابط مستحکم عمان با ایران در دهه 1970 آغاز شد و از آن پس به سرعت توسعه یافته است. محمد محسن ابوالنور، تحلیل گر سیاسی مصری و محقق روابط بین‌الملل گفت: عمان در تعدادی از کشورهای غربی در برخی مواقع حافظ منافع ایران بوده است. وی اضافه کرد: روابط بین این کشور سلطنتی و ایران به دهه 1970 و دوران محمدرضا شاه پهلوی باز می گردد، زمانی که ایران در سال 1973 با مداخله نظامی به سلطان قابوس در شکست شورش استان ظفار کمک کرد.
این تحلیل‌گر ادامه داد: تهران حتی پس از عزل شاه در پی انقلاب اسلامی سال 1979 به این سلطان کمک کرد تا نقش خود را باز یابد. این کشور سلطنتی متقابلا به ایران در خلال مذاکراتش درباره برنامه هسته‌ای از طریق استفاده از روابط خوبش با ایالات متحده و بریتانیا کمک کرد. در سطح اقتصادی نیز عمان و ایران در استخراج گاز طبیعی از برخی از حوزه‌های مشترک بین دو کشور همکاری کرده‌اند و این دو کشور کنترل تنگه استراتژیک هرمز جایی که 40 درصد نفتکش‌های جهان از آن عبور می‌کنند را بر عهده دارند.
اندکی پس از این که توافق هسته‌ای ایران امضا شد، سرویس سرمایه‌گذاری مودی اعلام کرد که عمان و امارات متحده عربی از لغو تحریم‌های تجاری علیه ایران سودمند خواهند شد زیرا این توافق راه را برای افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری هموار خواهد ساخت. الطاعی در این باره گفت: پس از این که تحریم‌های ایران برداشته شد، احتمالا عبور نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز افزایش می یابد که همکاری نظامی بین ایران و عمان را موجب می‌شود که تعصب برانگیز نخواهد بود.
رزمایش اخیر دریایی در تنگه هرمز بین عمان و ایران موید این سخنان الطاعی است که موجب بروز خشم در میان کشورهای سلطنتی همسایه شد. مسقط به طور پی در پی میزبان نشست‌هایی بین قدرت های جهانی و ایران بود که برای سال‌های زیادی پنهان مانده بود. طبق گفته الطاعی، به جای تهاجم نظامی آمریکا - اسراییل به ایران که از برخی جهات عملی به نظر می‌رسید، عمان اصرار داشت که یک راه‌حل سیاسی امکان‌پذیر است.
وی اضافه کرد: برخی اعتراضات از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس که نقش عمان را دوست نداشتند وجود داشت اما عمان به این اعتراض‌ها توجهی نکرد. در تلاشی برای ایجاد پل بین شکاف ایران و غرب برای کمک به رفع تخاصم‌ها که بیش‌تر فنی بودند، شخص سلطان قابوس در ماه اوت 2013 به تهران سفر و با رهبران ایران دیدار کرد. ایران عموما برای تحریک بسیاری از مناقشات در کشورهای عرب از قبیل بحرین، عراق، سوریه، لبنان و یمن مقصر شناخته می‌شود بسیاری از مفسران سیاسی در خلیج فارس معتقدند که توافق هسته‌ای شرارت ایران شیعه در منطقه را آزاد خواهد کرد و به طور منفی بر جهان سنی به ویژه درسایه تنش اخیر بین ریاض و تهران تاثیر خواهد گذاشت.
جایگاه عمان به عنوان یک کشور میانجی موردی استثنایی است در حالی که این کشور تنها کشور در خلیج فارس است که در مشارکت در ائتلاف به رهبری عربستان سعودی علیه شورشیان حوثی مورد حمایت ایران سرباززده است، اما یک بازیگر مهم و فعال در این بحران مانده است. ابوالنور در این باره گفت: نمونه‌ای از نقش حیاتی عمان در بحران ادامه‌دار یمن می‌تواند در چندین مرتبه دیدار برخی از رهبران حوثی برجسته از مسقط در هشت ماه گذشته دنبال شود.
وی اضافه کرد: عمان با روابط حسنه‌اش با ایرانیان، کشور بسیار مناسبی در فشار برای حل مناقشات در یمن و سوریه است. اگرچه این امر به اشتیاق بازیگران درگیر در این جنگ وابسته است تا به یک آشتی یا صلح جامع دست یابند. برینن نیز که نسبت به چشم‌انداز صلح در یمن خوشبین نیست گفت که عمان می‌تواند یک میانجی‌گر مهم در یمن باشد. او معتقد است که بازیگران بزرگ داخلی به نظر نمی‌رسد که انعطاف پذیری زیادی داشته باشند.
در آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2012 عمان ابتکار عمل نشان داد و تماس هایی را با رژیم بشار اسد و مخالفان برای حل این درگیری پیش از خونبار شدن این جنگ ترتیب داد. طبق گفته الطاعی، وزیر خارجه عمان در27 اکتبر 2015 برای یافتن راه‌حل سیاسی به سوریه سفر کرد. هم‌چنین طرح‌های واقع‌گرایانه‌ای درون اتحادیه عرب وجود داشت اما این طرح‌ها از سوی برخی از کشورهای عربی که عامدانه به دنبال افزایش تنش بیش‌تر بودند بی‌نتیجه ماند.
عمان با تصمیم اتحادیه عرب و معلق کردن عضویت سوریه در این اتحادیه مخالفت کرد. این کشور اعلام کرد که این اقدام تنها به نفع گروه داعش و جبهه النصره است. ولید المعلم در ماه اوت 2015 از مسقط دیدار کرد که از زمان شروع بحران سوریه اولین سفر مقامات سوری به کشورهای خلیج فارس بود. برای ایران که حامی اصلی رژیم بشار اسد است نقش عمان پذیرفتنی است و تردیدی نیست که آن‌ها به حمایت مسقط در زمان گفت‌وگوهای صلح نیاز دارند. سازمان ملل برآورد می‌کند که بیش از 250 هزار نفر از آغاز جنگ سوریه در این کشور کشته شده‌اند.
در پایان سال 2015 مسقط در یک جنگ ادامه‌دار دیگر در کشورهای عربی و این بار در لیبی نقش آفرینی کرد. بن علوی وزیر خارجه عمان، پذیرای مارتین کوبلر، فرستاده ویژه سازمان ملل در لیبی بود و با وی درباره آخرین تحولات جبهه لیبی و نیز تلاش‌های صورت گرفته از سوی فرستاده ویژه و طرف‌های متخاصم در لیبی گفت‌وگو کرد.
