اتحادهایی درمسیر تخریب شهر

رضا صادقیان
انتشار لیست‌های پر شما در سطح بسیاری از شهر‌ها و شهرستان‌ها که خبرهای بسیار شیرین و دلنشینی از آمدن دلسوزان، متخصصان، مهندسان و کارشناس‌ها می‌دهند، تکرار مکرر غیرسیاسی بودن و کارآمد نبودن چنین لیست‌هایی است. ارائه چنین فهرست‌هایی که گاه از تعداد اعضای شورای شهر همان ولایت کمتر است، تجدید حکایت غم‌‌انگیز عطش افراد غیرسیاسی، ساده‌انگار و بی‌برنامه برای رسیدن به قدرت کلان‌تر و انتخابی است. با نگاهی به لیست ارائه شده توسط جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا می‌توان به لیستی اشاره کرد که با تمامی کاستی‌ها، وزن خرد جمعی در آن در مقایسه با تحمیل سلیقه شخصی قابل توجه‌تر است. با توجه به فضای سیاسی، اقتصادی و تجربه‌های کسب شده حداقل‌های انجام یک فعالیت سیاسی و تبلیغاتی را پوشش می‌دهند. لیست‌هایی که بعد از انجام مصاحبه با کسانی که در لیست اصلاح‌طلبان قرار خواهند گرفت و یا افرادی که علاقه‌مند به حضور در لیست اصولگرایان باشند، با انجام مذاکرات طولانی، امضاء کردن میثاق‌نامه اخلاقی انتخابات که چنانچه در لیست قرار نگرفتند به نفع دیگر شخصیت‌های ماندگار شده در لیست پیشنهادی استعفا دهند و به کار تبلیغات فردی به دلیل پراکنده شده آرا نپردازند، دیده می‌شود.

این مهم کافی نیست، ولی می‌توان تا زمان فربه‌تر شدن قدرت احزاب و فراگیر شدن اندیشه حزب‌گرایی در کشور و استقبال شهروندان از آن به این رویه در مقایسه با دیگر روش‌های شخصی امیدوارتر بود. حضور چنین لیست‌هایی که توسط جریان‌های سیاسی در کشور ارائه می‌شود، حداقل‌های پشتیبانی فکری را با خود به همراه دارند. ارائه شعارهای انتخاباتی، داشتن برنامه‌های حداکثری و یا حداقلی را می‌توان از میان گفته‌های برخی از افراد وارد شده در این لیست‌ها مشاهده کرد. بحث اینکه کدام یک از دو جریان سیاسی توانسته‌اند برنامه جامع‌تری درباره مدیریت شهری مدون کنند در حال حاضر مدنظر نیست، همین میزان که توانسته‌اند با مذاکرات و سنجش توانایی‌های افراد و در نظر داشتن مواردی دیگر به جمع‌بندی نهای و ارائه لیست برسند، کنش سیاسی را از مرحله گفتار، دغدغه و علاقه‌های شخصی به بروز رفتار عملی پیوند داده‌اند. به عبارتی آنچه را که با تمام نقدهای که می‌توان به آن داشت در حال انجام است، کنشگری سیاسی است، رفتاری مبتنی بر چهارچوب‌های تعریف شده و پذیرفته شده و به صورت جمعی است.

در مقابل این دو جریان سیاسی، عده‌ای از علاقه‌مندان به بازسازی شهر و دست یافتن به جایگاهی قدرت‌مدار در حوزه شهری به سوی ارائه لیست‌های عجیب و بعضا ناشیانه اقدام می‌کنند. به اسامی برخی از همین لیست‌ها دقت کنید: متخصص‌ها آمدند، تحول‌خواهان سیاسی و اقتصادی، لیست دوست داران شهر، لیست باران، لیست آبادی برای شهر، لیست دلسوزان شهر، فهرست آفتاب، فهرست شهر آفتابی، شهر سبز و شهر زیبا و ... می‌توان بیش از ده نام دیگر ذکر کرد. اسامی که مشخص نیست براساس کدام راهکار به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توانند با همدیگر اتحادی تشکیل داده و به سوی مدیریت شهری توسعه‌محور و نظارت دقیق‌تر بر فعالیت‌های شهرداری و با همین اسم‌گذاری ذوقی کوشش کنند؟
به عنوان مثال؛ فرایند رسیدن به یک لیست سیاسی، بعد از کسب تایید صلاحیت‌ها حداقل با برگزاری ده جلسه گفتگو محور انجام می‌شود. روال مخصوص به خود را داراست، با این وجود مشخص نیست حضور صدها لیست در شورای شهر از سوی افراد مختلف و احزاب یک‌روزه براساس کدام سازوکار اتفاق افتاده است؟ مگر اینکه قائل به این فرضیه شویم، این شخصیت‌های غیرسیاسی از طریق دوستان و آشنایان با یکدیگر آشنا شده و در مهمانی به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توانند با کمک یکدیگر و مقداری هزینه یک لیست برای خدمت رسانی به شهروندان تشکیل دهند. به همین آسانی یک لیست انتخاباتی ارائه می‌شود. به این ترتیب، در یک مهمانی حزب تشکیل می‌دهند، تفکرات یکدیگر را می‌پذیرند بدون در نظر داشتن مرامنامه و اساسنامه و با دور زدن همین مسائل مربوط به حزب یک شبکه درست می‌شود و با همان سرعت و بعد از صرف چای و شیرینی برگه‌ای آورده و اسامی متخصصان، مهندسان، دوست‌داران شهر و... در لیست نوشته می‌شود و نامی هم بر بالای آن.

آشکار شدن چنین لیست‌هایی نه تنها گامی به سوی انجام دادن کار تشکیلاتی به صورت منسجم و پیوسته نیست، بلکه این ذهنیت منفی را برای دیگر شهروندانی که بخشی از دغدغه فکری‌شان رسیدن به جایگاه اجتماعی با رویکرد قدرت می‌باشد ایجاد می‌کند که می‌توان به سوی کار تشکیلاتی و منسجم نرفت و هر زمان نیاز بود با صرف شیرینی و شربت جمعی را شکل داد و لیست انتخاباتی به مردم ارائه کرد. ارائه این لیست‌ها، قبل از آنکه نشانه انسجام باشد، تفرقه‌زا است، نمایی از اتحادی غیرقابل باور را نشان می‌دهد. فرض کنیم یکی از همین لیست‌های غیرسیاسی موفق به کسب رای شهروندان شود، هنگامی که پانزده انسان با خواسته‌های متفاوت در یک نشست دوستانه نامشان در لیست درج می‌شود و تابلوی اتحاد و آبادانی برای شهر را در دست می‌گیرند، همان جمع با بروز ناچیزترین اختلاف بعد از به قدرت رسیدن آن اتحاد را به هیچ می‌گیرند و به راه خود می‌روند. شکل‌گیری چنین جمعیت‌هایی به دلیل آنکه هیچ مرجعی برای رسیدگی به اختلاف آنها وجود ندارد، به سادگی به فروپاشی می‌رسد. حتی به اندازه یک خط تجربه موفق از اینگونه لیست‌ها در دسترس نیست، اگر هم در دوره‌هایی موفق به کسب رای شهروندان در برخی از شهرها شده‌اند، بعد از پیروزی شورای شهر را به مرز تعطیلی کشاندند و یا گرفتار حاشیه‌هایی شدند که هیچگونه شناختی به آن نداشتند.  به نظر می‌رسد بهتر آن است تا مادامی که این افراد به سوی فعالیت سیاسی به صورت تشکیلاتی نرفته‌اند به چنین لیست‌هایی اعتماد نکنیم، حضور افراد خوشنام و دوست داشتنی هیچ وقت ضامن موفقیت یک کار جمعی و سیاسی نیست.