نقش ایران در مناقشه منطقه

علی بیگدلی-کارشناس مسائل بین‌الملل در يادداشتي در روزنامه بهار نوشت: یکی از مشکلات عربستان با قطر این است که عربستان، قطر را متهم به گسترش روابط خود با ایران برخلاف سیاست‌هایی که بین خود داشتند، کرده است. یکی از آن 10 شرطی که ملک سلمان برای از سر گرفتن روابط خود با قطر تعیین کرده، قطع ارتباطات دیپلماتیک با ایران است. البته باید توجه داشت این مساله بر خلاف ظاهر ارتباطی به اختلافات حال حاضر ندارد و ساخته و پرداخته دیپلماسی منطقه‌ای آمریکا است. آمریکایی‌ها پس از کنفرانس ریاض احساس کردند عربستان سعودی دارد صاحب امپراطوری عرب می‌شود و رهبری عرب را به دست می‌گیرد.

در صورتی که این اتفاق به زیان آمریکا است، اینکه همه کشورهای عرب، تحت سلطه ملک سلمان و عربستان سعودی قرار بگیرند. به همین خاطر آمریکا این تیرگی روابط را بین کشورهای عربی و قطر به وجود آورد، به این نحو که‌ترامپ از عربستان سعودی حمایت کند، اما  رکس  تیلرسون وزیر امور خارجه‌اش از قطر حکایت می‌کند تا روابط خود را با این کشور از دست ندهند، با توجه به اینکه بزرگترین پایگاه آمریکا در قطر وجود دارد. روابط عربستان و قطر دیپلماسی جدیدی است که آمریکایی‌ها به کار بردند تا یگانگی دنیای عرب را تحت رهبری عربستان سعودی پایان دهند زیرا اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، آمریکا تحت سلطه عربستان سعودی قرار خواهد گرفت. بنابراین ایجاد نفاقی که به وجود آمده کاملا به نفع آمریکایی‌ها خواهد بود.

 اما نقش ایران نقش بسیار موثری است. کمک‌هایی که ایران به قطر کرده به این خاطر است که ما با قطر مشترکاتی داریم از جمله منابع گازی و ناچار هستیم این ارتباط را با قطر حفظ کنیم. اما در حل اختلاف با عربستان سعودی ما هیچ نقشی نخواهیم داشت. قطر نیز به سمت ما قدم‌های بلندی بر نخواهد داشت، یکی از مخالفان ما علاوه بر عربستان،‌ترکیه است که اجازه نمی‌دهد ایران در مسائل منطقه با نفوذی که دارد وارد مرافعه دیگری شده و رهبری این مرافعه را بر عهده بگیرد. به همین دلیل قطر برای مواد غذایی با کشورهای اروپای شرقی قرارداد امضا کرده که این کار به نوعی گذار از ایران است. در حالی که خرید از ایران با توجه به قیمت ارزان‌تر و فاصله کم‌تر با‌صرفه‌تر است. این نشان می‌دهد قطر راضی نیست به همان نسبتی که از عربستان دور شده به ایران نزدیک شود. البته ایران هم باید به قطر کمک می‌کرد برای روز مبادا و برای اینکه نشان دهد برای دوستی خود با قطر احترام قائل است.

از طرف دیگر رابطه بین ایران و عربستان است. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر به رابطه ایران و عربستان خدشه وارد شده است و اگرچه درخواست‌هایی از داخل وجود دارد برای اینکه ایران تنش‌زدایی کند و روابط خود با عربستان را از سر بگیرد، اما یران درحال حاضر برای بهبود رابطه خود با عربستان سعودی کاری نمی‌تواند انجام دهد، زیرا عربستان دلایل مختلفی برای این تیرگی روابط دارد. از جمله اینکه ایران را متهم می‌کند به حضورش در یمن و کمک کردن به حوثی‌ها که امنیت عربستان را به خطر انداخته و مرز عربستان ناامن شده است.

 از طرف دیگر دخالت ایران در کشورهای عرب منطقه از جمله عراق، سوریه و لبنان، مقداری نگرانی عربستان را که خود را رهبر دنیای عرب می‌داند افزایش داده است. در نهایت تا زمانی‌که که این قضایا وجود داشته باشد و تا زمانی که ما این مناطق نفوذ سیاسی و نظامی را در خاورمیانه در دست داشته باشیم، به هیچ وجه رابطه‌‌مان با عربستان سعودی بهبود پیدا نخواهد کرد.