گروه جامعه: یلدا واژهای سریانی به معنای تولد که به زایش مهر تابان پس از شبی طولانی اشاره دارد، با مدت زمان 14 ساعت و 17 دقیقه رقم میخورد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت و گو با ایرنا گفت: شامگاه دوشنبه 30 آذر 1394، لحظه غروب خورشید ساعت 16: 55 دقیقه و طلوع خورشید در بامداد سه شنبه اول دی ماه، ساعت 7: 12 دقیقه خواهد بود که با این حساب طولانیترین شب سال با مدت زمان 14 ساعت 17 دقیقه رقم میخورد. مهندس مسعود عتیقی افزود: ایرانیان از گذشتههای دور از این تفاوت کوتاه شب یلدا با شبهای قبل و بعد از آن آگاهی داشتند و این در حالی است که شب یلدا تنها بهاندازه یک دقیقه و گاهی کمتر با شبهای قبل و بعد از خود تفاوت دارد.
وی ادامه داد: روز سه شنبه ساعت 8: 18 دقیقه خورشید به نقطه انقلاب زمستانی میرسد و در پایان طولانیترین شب سال، روز اول دی ماه کوتاهترین روز سال در نیمکره شمالی خواهد یود. عتیفی افزود: این در شرایطی است که ساکنان نیمکره جنوبی زمین کوتاهترین شب و بلندترین روز را در این زمان تجربه خواهند کرد و آغاز فصل تابستان در نیمکره جنوبی زمین رقم میخورد. مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطرنشان کرد: این نکته اهمیت دارد که زودترین غروب خورشید در تاریخ 21 آذر سال 94 ساعت 16: 52 دقیقه بود و دیرترین طلوع خورشید در روز 14 دی 1394 ساعت 7: 16 دقیقه خواهد بود بنابراین تقریبا دو هفته قبل و بعد از یلدا زودترین غروب خورشید و دیرترین طلوع خورشید را در نیمکره شمالی خواهیم داشت.
عتیقی تاکید کرد: اما این نکته بدان معنی نیست که یلدا بلندترین شب سال نباشد، زیرا از ظرف 24 ساعت شبانه روز با کم کردن طول روز از 24 ساعت طول شب به دست میآید که در حقیقت همان فاصله میان زمان غروب خورشید تا لحظه طلوع در بامداد روز بعد است و در شب یلدا این فاصله بیشترین زمان خواهد بود. ایرانیان از گذشتههای دور یلدا را با شب زنده داری، شاهنامه خوانی، کتاب خوانی، دیدار بزرگترهای خانواده، قصه خوانی و بیان تجربیات بزرگترها به کوچکترها سپری میکردند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: پر واضح است برای ایجاد ارتقای فرهنگی در میان جوانان و نوجوانان عصر رایانه، میتوان با استفاده از چنین مناسبتهای خاصی نسبت بهترویج فرهنگ و همراهی و هم کلامی چهره به چهره خانوادهها کمک گرفت. عتیقی خاطر نشان کرد: انجمن نجوم آماتوری ایران با همکاری مسئولان مرمت و نگهداری امارت مسعودیه در تهران برنامهای را برای شناساندن و یادآوری بیشتر یلدا با حضور شخصیتهای علمی و فرهنگی به اجرا در میآورد.
*انقلاب زمستانی امسال چه ساعتی رخ میدهد؟
با پشت سر گذاشتن اول مهر که برابری شب و روز در کل کره زمین اتفاق میافتد، به مرور در نیمکره شمالی به طول شبها اضافه و از طول روزها کاسته میشود، به نحوی که در شب اول زمستان طولانیترین شب سال یا همان یلدای ایرانی حادث میشود. به گفته عتیقی، از نظر دانش ستاره شناسی این گونه میتوان شرح داد که با گردش ظاهری خورشید روی کره آسمان و رسیدن نقطه انقلاب زمستانی، این اتفاق میافتد.
وی ادامه داد: دایره بزرگ دایره البروج و یا همان مسیر حرکت ظاهری خورشید بر کره آسمان با استوای آسمان که آن هم یک دایره بزرگ محسوب میشود، زاویه 23. 5 درجه میسازد. نقاط تقاطع این دو دایره را اعتدالین مینامند که یکی اعتدال بهاری و دیگری اعتدال پاییزی است اما طرفین نقاط اعتدال انقلابین نامیده میشوند که یکی انقلاب زمستانی و دیگری تابستانی است.
به گفته عتیقی، در هنگام انقلاب زمستانی خورشید از جنوبیترین افق شرقی طلوع کرده و در جنوبیترین نقطه غرب آسمان غروب خواهد کرد بنابراین کمان کوتاهی را در آسمان طی کرده و طول روز کوتاه خواهد بود که با کسر طول روز از 24 ساعت شبانه روز شب بلند «یلدا» ایجاد میشود. مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: ساعت 8: 18 دقیقه صبح اول دی ماه 1394 خورشید به نقطه انقلاب زمستانی میرسد و زمستان در نیمکره شمالی آغاز میشود.