رضا صادقیان
ورود تکنولوژیها و فنآوریهای جدید به غیر از رفاه و خدماتی که برای مردم فراهم میآورد، فرصت بد استفاده کردن را هم به عدهای می دهد. استفاده نادرست از اتومبیل، موتور سیکلت، دوچرخه، تلفن همراه، تلفن ثابت و وسایلی که منجر به آسیب رساندن به دیگران میشود، در دنیای امروز به دلیل وابستگی و احساس نیاز بیشتر شهروندان به اینگونه ابزارها بیش از قرنهای گذشته است. همگانی شدن تلفنهای ثابت در دهه هفتاد و ایجاد مزاحمت شماری از شهروندان به بهانههای مختلف برای آتشنشانی و اورژانس و شهروندان عادی، سرعت افسار گسیخته رانندگان اتومبیلهای لوکس در اتوبانها و خیابانهای پرتردد شهر و. . . بخش جدانشدنی از زندگی روزمره شهروندان شده است.
کارشناسان حوزه فرهنگ و اجتماع بر این باورند که به دلیل فراموش شدن مسئله آموزش توسط مسئولان شاهد چنین ناهنجاریهای در جامعه هستیم، در واقع در صورتی که قبل از ورود و استفاده از این ابزارها به کاربران آنها آموزش داده میشد کمتر شاهد خسارتهای گسترده در میان شهروندان به دلیل بهرهجویی نادرست از این ابزارها بودیم.
از طرف دیگر، سرعت تولید و بهرهوری از دستاوردهای جدید در حوزه فنآوری با توجه به الویتهای کشورمان چندان عملی نیست. در واقع نبود احساس نیاز در میان مصرف کنندگان و حتی تولید کنندگان کشور که در نهایت به صنعت مونتاژ ختم میگردد، امید چندانی برای زمینهچینی و آموزش را از اساس منتفی میسازد. به نظر میرسد به جای انگشت نهادن بر مسئله آموزش و متهم کردن سازمانهای متولی و رسانهها، میبایست به فرهنگ به شکل عام و فرهنگ درونی شده اشخاص به شکل خاص آن بپردازیم.
در واقع اگر فرهنگ را مجموعهای از دین، باورها، سنتها و تاریخ بدانیم، این امکان وجود ندارد که چهار موضوع فربه را به کنار بگذاریم و تنها به موضوع آموزش دقت کنیم. از طرفی دیگر برای شناخت بهتر استفادههای نادرست از تکنولوژیهای جدید فرهنگ درونی شده نیز از اهمیت خاصی برخوردار است، در واقع تکثر و افزایش فرهنگهای متعدد در کشورمان باعث شده در یک نقطه فرهنگی درست و پسندیده باشد و در جایی دیگر همان فرهنگ به کلی غلط باشد و یا به عنوان یک فرهنگ درونی شده مورد پذیریش اهالی آنجا قرار نگرفته باشد.
به نظر میرسد با توجه به آمار مرگ و آسیبهای وارده به مردم و حتی استفاده کنندگان از گوشیهای هوشمند در طول یک دهه گذشته بهخاطر گرفتن عکس سلفی با پدیده بسیار جدیدی در جامعه روبرو باشیم، پدیدهای که حال به یک آسیب مبدل شده و نحوه استفاده نادرست آن خبرساز نیز میَشود. عکاسی از ارتفاع، عکس گرفتن زیر آب، عکاسی از کیلومتر ماشین با سرعت غیرمجاز، انتشار فیلمهای روابط خصوصی، تهیه فیلم از دعوای فیزیکی و تهدید انسانهای دیگر به مرگ و. . . بخشی از این مزاحمتهاست که توسط برخی شهروندان ناآگاه-کمآگاه رخ میدهد و این همه را میتوان به عنوان مزاحمتهای جدید در روزگامان عنوان کرد.