دیپلماسی روحانی؛ انزوای اسرائیل

اشکان بنکدارجهرمی

---

واکنش رژیم اسرائیل که از زبان بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر این کشور شنیده مي‌شود از ابتدای انتخاب روحانی نشان از احساس نارضایتی عمیق، شکست و عصبانیت داشت. نتانیاهو با بکار بردن ادبیاتی سخیف و خلاف عرف دیپلماتیک رئیس جمهور کشورمان را «گرگی در لباس میش» خواند. وی که سیاستهای تندروانه دولتش را آنچنان که باید، مورد اقبال مقامات اروپایی و حتی میانه روهای آمریکایی نمی بیند عملکرد روحانی را به عنوان مهمترین عامل در به شکست کشاندن روشهای توسعه طلبانه اسرائیل مي‌داند.

نتانیاهو پیش از سفر به نیویورک ‌گفت «لبخند روحانی» نباید کسی را بفریبد، و روزنامه اسرائیلی معاریو از کارزار نتانیاهو برای «مقابله با لبخند روحانی» در سفر نخست وزیر اسرائیل به آمریکا خبر داده بود. در شصت و هشتمين همايش مجمع عمومی سازمان ملل متحد که حضور حسن روحانی در آن از يکی از مهمترين رخدادهای اين همايش ارزيابی شده، وی از سخنان وزین و منطقی روحانی که مورد اقبال جهانیان و قدرتهای غربی قرار گرفته و به جمهوری اسلامی وجهه‌اي درخور داده است به شدت ناخشنود است. نتانياهو گفته است که جهان بايد نسبت به تاکتيک‌های فريبکارانه! جمهوری اسلامی ايران در زمان رياست جمهوری روحانی، هوشيار باشد.

نخست وزیر اسرائیل در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل و مصاحبه با رسانه‌های آمريکايی، برنامه هسته‌ای ايران را با کره شمالی مقايسه خواهد کرد. نتانياهو با اين قياس می‌خواهد هشدار دهد که با وجود مذاکرات هسته‌ای جامعه جهانی با ايران و حتی درصورت به توافق رسيدن کشورهای ۱+۵ با جمهوری اسلامی، اين کشور هنوز می‌تواند به بمب اتمی برسد. آگاهان مرتبط با هیأت اسرائیلی، به زعم نتانیاهو، تنها هدف روحانی از ابراز آمادگی برای کنار آمدن با غرب را کاهش تحريم‌ها و خريد وقت برای پيشبرد برنامه هسته‌ای ايران عنوان کرده اند!

نشست مجمع عمومی سازمان ملل روز سه شنبه دوم مهر کار خود را آغاز کرد و باراک اوباما رييس جمهوری آمريکا پس از رييس مجمع نطق خود را ایراد کرد و ساعاتی بعد حسن روحانی سخنرانی نمود. نطق نتانياهو اما برای شش روز بعد، نهم مهر، به عنوان يکی از آخرين سخنرانی‌ها قرار گرفته است. او يک روز پس از ديدار با اوباما در کاخ سفيد، در پشت تريبون مجمع عمومی سازمان ملل قرار خواهد گرفت. بسياری از تحليلگران اسرائيلی اذعان مي‌دارند با توجه به تفاوت رویکرد این دو مقام در قبال ایران، ملاقاتی آسان در انتظار نتانياهو با اوباما نيست و به نظر نمی رسد این دیدار با توافق طرفين به پايان ‌رسد.

انتظار می‌رود ژنرال سابق ارتش اسرائیل، که اکنون وجود حسن روحانی به چالش تازه‌ای برای دولتش مبدل شده در سخنرانی‌اش در سازمان ملل، خواهان ادامه سياست سختگيرانه جامعه جهانی و تشديد تحريم‌ها عليه ايران شود. به زعم کارشناسان سیاسی در حالی که اظهارات و سياست‌های ضد اسرائيلی و انکار هولوکاست از سوی محمود احمدی نژاد، سلف روحانی، شرايط سهلی را برای اجماع جهانی در برابر اسرائيل فراهم کرده بود، ولی نظر به اقبال بين‌المللی به حسن روحانی به عنوان رييس يک دولت جديد و اعتدال‌گرا، کار اسرائيل ديگر چندان آسان نخواهد بود.

يووال اشتاينيتز، وزير امور راهبردی اسرائيل، در این رابطه به خبرگزاری اسشویتد پرس گفته است که اسرائيل نسبت به اثرات «کارزار لبخند» روحانی و دستاوردهای احتمالی آن برای ايران حساس شده است.وی همچنین یادآور شده که ايران با بهره‌گيری از اظهارات ملايم روحانی، درتلاش آشتی با جهان است اما از سوی ديگر، کوشش برای پيشبرد برنامه هسته‌ایش را نيز رها نکرده است. نطق هوشمندانه رئیس جمهوری باعث شده تا در اسرائیل با وجود ساعت‌ها بحث‌های زنده سیاسی رسانه‌ها تا پاسی از نیمه شب، گفتمان غالب آنها تنها ترس و نگرانی عمیقی از انزوایی تازه باشد که دولت این کشور احساس می‌کند، بزودی در آن گرفتار می‌شود. مسلماً این گرفتاری ناشی از چالش بزرگی است که وجهه معتدل ریاست جمهوری اسلامی ایران برای اسرائیل به ‌وجود آورده است به گونه‌ای که یک ناظر سیاسی می‌تواند حس کند که نوعی جو نگرانی از احتمال بهبود مناسبات غرب با ایران، از هم اکنون بر فضای اسرائیل حاکم شده است.

روزنامه یدیعوت آخرونوت روز سه شنبه دوم مهر، همزمان با آغاز به کار شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کاریکاتوری را منتشر کرد که حسن روحانی و بنیامین نتانیاهو در حال ورود همزمان به سازمان ملل درحالی دیده می‌شوند که روحانی شاد و قبراق است ولی نتانیاهو عرق ریزان و مأیوس با خود می‌گوید: "احمدي‌نژاد کجا رفتی وقتی بهت احتیاج داشتم؟" این کارتون یادآور این واقعیت است که حضور مکرر رئیس جمهور سابق در سازمان ملل چگونه در راستای مظلوم نمایی اسرائیل بود و دولت اسرائیل برای قانع کردن جامعه جهانی به برقراری تحریم‌های سخت ‌تر علیه ایران، نیاز به کاری چندان سخت نداشت.

افراییم‌ هالوی، رئیس اسبق موساد، سازمان جاسوسی اسرائیل، بار‌ها گفته بود اگر موساد میلیارد‌ها دلار خرج می‌کرد تا کسی را به مسند قدرتی مهم در صدر حکومت دشمنی مانند ایران بکارد، این مهره هرگز نمی‌توانست خدمتی بس عظیم‌تر از محمود احمدی‌نژاد به اسرائیل هدیه کند. سیاستمداران راستگرای اسرائیل، غربی‌ها را متهم مي‌کنند که حوصله روبه‌رو شدن با چالشی بزرگ به نام نظام ایران را ندارند! و چون خود خسته شده‌اند، به دیگران نیز توصیه می‌کنند که بختی دیگر برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای با ایران قائل شوند.

برای اسرائیل دست دادنی کوتاه حتی در حد احوالپرسی میان روحانی با اوباما در راهروهای سازمان ملل و یا در ضیافت ناهار دبیر کل سازمان ملل، اقدامی در حد فاجعه بود؛ به گونه‌ای که حتی یووال اشتاینیتز، وزیر امور راهبردی اسرائیل، در اقدامی غیر دیپلماتیک پا را از اختیارات خود فرا‌تر نهاده و به ریئس جمهوری آمریکا توصیه کرده بود که از این دست دادن نیز اکیداً اجتناب کند. به نظر می‌رسد خودداری رییس‌جمهوری ایران از این رویارویی کوتاه با اوباما و عدم حضور در ضیافت ناهار‌ بان کی‌مون، نفس کشیدن دولت اسرائیل را حداقل برای مدتی راحت تر کرد.

گرچه هیأت اسرائیلی در اقدامی که با پشتیبانی هیچ کشوری روبرو نشد پیش از ایراد سخنان رئیس جمهور کشورمان جلسه را ترک کرده بود ولی تفاوت این عملکرد هیأت اسرائیلی با هشت دوره گذشته در این بود که این بار ایران با وجهه مقبول بین المللی در طرف پیروز ایستاده بود و اسرائیل مستأصل در همراهی آمریکا و اروپا با عملکرد خویش، خود را در نوعی انزوا مي‌دید. شیخ دیپلمات که به خوبی از روابط حاکم بر جهان و دنیای غرب به ویژه تحرکات لابیستهای طرفدار صهیونیسم آگاه است در اقداماتی چند از جمله تبریک سال نو یهودی، همراه کردن نماینده کلیمیان ایران با خود در سفر به نیویورک و قرائت آیه‌اي از قرآن کریم که با هوشمندی در اشاره به زبور حضرت داود که برای یهودیان و دیگر ادیان ابراهیمی مقدس است، مانع از مظلوم نمایی رژیم اسرائیل گشت.

همچنین نتانیاهو در حالی دستور ترک جلسه را به هیأت اسرائیلی داده بود که هنوز دقایقی از پایان سخنرانی روحانی سپری نشده بود، خود در رسانه‌های اسرائیل ظاهر شد تا نه به زبان عبری، بلکه با زبان انگلیسی و با لهجه آمریکایی، بگوید که سخنرانی روحانی «سراسر فریب و دو رویی! و عیب‌جویی از آمریکا بوده است». این امر نشان مي‌دهد که نخست وزیر اسرائیل- در حالی که پایان نطق روحانی به وقت این کشور حدود ساعت یک بامداد بود- خود از تلویزیون‌های جهانی نطق رییس جمهوری ایران را شنیده و دیده بوده است.

روزنامه اسرائیلی هاآرتص، سه شنبه دوم مهر در تحلیلی سیاسی نوشته بود تا نتانیاهو به سازمان ملل برسد و سخنرانی کند، «اسب راهوار ایرانی به پیش تاخته و کار نتانیاهو برای خنثی کردن اثرات حضور روحانی در نیویورک سخت‌تر خواهد شد». هاآرتص پس از سخنرانی روحانی در سازمان ملل نیز نوشت: «اسمش را هر چه می‌خواهید بگذارید، افسونگری، یورش‌های اغواگرانه، حمله‌های طلسم‌کننده یا جنگ با دلفریبی، اما حسن روحانی، رئیس جمهور ایران حمله‌ای تمام عیار با دیپلماسی عمومی به قلب‌ها و ذهن‌های آمریکایی‌ها آغاز کرده که چالش‌های جدید و بی‌سابقه‌ای را پیش روی نتانیاهو و سایر سیاستگذاران اسرائیلی قرار می‌دهد».

این روزنامه همجنین آورده است: «نتانیاهو اگر بخواهد در سخنرانی روزهای آینده‌اش در سازمان ملل ایران را با کره شمالی مقایسه کند مرتکب یک اشتباه می‌شود به ‌ویژه آنکه گزینه نظامی که نتانیاهو این همه از آن حمایت می‌کند، راه حل کارسازی برای برنامه هسته‌ای ایران نیست». در مجموع به نظر می‌رسد نتانیاهو در روزهای آینده در واشنگتن و نیویورک با بهره‌گیری از باندهای پرنفوذی که طرفداران اسرائیل در نهادهای مختلف آمریکایی و به‌ ویژه در کنگره دارند، اثرات حضور روحانی را خنثی کرده و بکوشد رشته‌های بافته شده توسط او و وزیر خارجه ایران، را پنبه کند.

ولی اظهارات اوباما به عنوان بلند پایه ترین مقام کشوری که حامی اسرائیل است در مورد دادن فرصت به دیپلماسی در قبال ایران و گفتگوی ظریف و کری وزرای خارجه دو کشور ایران و آمریکا در حاشیه نشست 5+1 از هم اکنون نشان مي‌دهد نتانیاهو جز سرخوردگی و انتظار انزوای روز افزون سیاستهایش در سطح بین الملل چیزی حاصل نخواهد کرد.