اغلب مدیران تئاتری فاقد برنامه اند

گروه فرهنگی: این روزها در تماشاخانه ایرانشهر مجموعه خانه هنرمندان؛ نمایشی با عنوان «رام کردن زن سرکش» روی صحنه می رود. کارگردانی این اثر بر عهده مریم کاظمی است؛ که این نمایش را با اقتباس از نمایشنامه ای با همین عنوان؛ از ویلیام شکسپیر؛ نمایشنامه نویس شهیر انگلیسی روی پرده برده است. نمایش رام کردن زن سرکش که زنگ افتتاح اجراهایش را هما روستا نواخت و محمود دولت آبادی به گفته خودش شیفته این نمایش شد، اما این روزها دچار سو تفاهمات حاشیه دار شده است؛ و به رسم سابق عده ای بدون آنکه کار را دیده باشند به قضاوت نشسته اند و داعیه دار ارزشها شده اند! مریم کاظمی که سالها در عرصه تئاتر فعالیت داشته است معتقد است این نمایش ازاولیت های فرهنگی ایران دور نشده است. به بهانه اجرای این نمایش بهارنیوز گفتگویی با مریم کاظمی داشته است که در ادامه می خوانید:

پس از کارگردانی چند نمایش موفق در حوزه کودک و نوجوان دوباره به کار بزرگسال روی آوردید.
من کارم را با تئاتر بزرگسال شروع کردم و هیچگاه فکر نمی کردم یا برنامه ریزی نکرده بودم که نمایشی برای کودکان بنویسم یا کارگردانی کنم،به طور اتفاقی به زمینه نمایش کودک و نوجوان وارد شدم و پشیمان نیستم زیرا کمکم کرد،ن گرش جدیدی نسبت به ماهیت تئاتر پیدا کنم. اعتقادم بر این است که تئاتر کودک و بزرگسال ندارد.در سالهای گذشته، در کنار تئاتر کودک، نمایش های بزرگسال هم کار کرده ام. بین کارهایی که در گروهمان برای آینده برنامه ریزی می کرده ایم تئاترهای کودک و بزرگسال وجود داشته و دارد. هرزمان امکان اجرای هرکدام فراهم شود آن نمایش را برای اجرا آماده می کنم.



چرا رام کردن زن سرکش؟ این نمایشنامه شکسپیر چه جذابیتی برای شما داشت که به اولیت اجرایی شما تبدیل شد؟
علت انتخاب نمایشنامه "رام کردن زن سرکش " علاقه شخصی من به این نمایش از بین کمدی های شکسپیر است. با سبکی که شکسپیر در نگارش کمدی ها یش به کار برده، اعم از نوع داستان، شخصیت پردازی و استفاده از انواع حقه های نمایشی مرسوم که در دوره خودش باعث می شد یک نمایش کمدی تلقی شود، این نمایش قابلیت های بیشتری برای اجرا در ایران و تماشاچی ایرانی دارد و شوخی ها عام تر و قابل تبدیل شدن به شوخی های خودمان است. ضمن اینکه موضوع کاملا اجتماعی و خانوادگی است.

کار از دیدگاه تماشاگر حاوی پیام های روانشناختی و اجتماعی بود، چقدر در باره این پیامها و تاثیرگذاری شون بر مخاطب ایرانی فکر و تحقیق شده بود؟
مهمترین خواسته ای که هر گروه نمایشی می تواند داشته باشد این است که لایه های زیربنایی اجرا درک، تفسیر ومنتقل شود. ما کوشیده ایم صرفا روی شکل تمرکز نکنیم، بلکه اشکال و فرم ها برگرفته از محتوای نمایش باشند و برای بازنمایاندن مفاهیم اخلاقی –تربیتی و اجتماعی نمایش، بهترین تصاویری که در حد امکانات اجرایی مابود انتخاب کردیم. نمایش هنر عینی است، قصد و غرض باید به تصویر و عینیت برسد تا قابل درک از طرف مخاطب باشدو این نگرانی برای من در هر کار نمایشی وجود دارد که آیا چیزهایی که می خواهم بگویم و منظوری که دارم از طرف تماشاچی دریافت می شود یا خیر و آیا تصاویری که برگزیده ام به اندازه کافی گویا هست یا خیر. ولی همه چیز در عین حال از متن می آید. متن باید مفاهیم در لابلای صحنه هایش داشته باشد تا قابل درک و دریافت کارگردان و گروه های نمایشی باشد. ما سعی کردیم تا جایی که امکان دارد داستان خوب گفته شود.

شما برای آدابته کردن و یا ایرانیزه کردن این اثر شکسپیر با مفاهیم امروز جامعه چه تلاشی صورت دادید؟ و تا چه اندازه به متن اصلی پایبند بودید؟ با توجه به این نکته که در اثر شاهد بودیم که از موسیقی زنده و آوازهای سنتی ایرانی هم بهره گرفته بودید.
رام کردن زن سرکش نسخه کوتاه متن اصلی است. گفتگوها و رویدادها متعلق به متن اصلی و به ضرورت جابه جا یا کوتاه شده اند. موقعیت ها با توجه به فرهنگ خودمان و با توجه به چیزهایی که برای ما مهم تر است، گزینش شده اند. روابط اجتماعی و روابط خانوادگی و شخصیت ها با توجه به نقششان در داستان تغییر نکرده اند. ولی در عین حال تغییرات کوچکی وجود دارد که خواسته ایم شوخی را تبدیل کنیم.مثل آمدن آقای بازرگان اهل مانتوا که با لهجه اصفهانی وارد می شود و این انتخاب برای توجیه حضور یک لهجه شهرستانی در متن است. موسیقی ایرانی لطمه ای به رویدادها و خط سراسری نمایش نمی زند و مانع پیشروی حوادث نیست. تنها انتخابی از طرف من برای اجرا در ایران است و برای همین سعی کردم از تصنیف های معروف استفاده کنم که به نظرم جذابیت بیشتری دارد.


برای روی صحنه بردن این اثر شما تلاش خستگی ناپذیر دوساله داشته اید چرا اجرای عمومی تئاتر تا این اندازه در ایران با مشکل روبروست؟
دوسال گذشته برای امکان اجرای نمایشی که در جشنواره فجر بوده است خیلی تلاش کردیم. مدیران برای حمایت از گروه یا شخص خاصی، پست نمی گیرند. درستش این است که آنها با احساس مسئولیت در مقابل خانواده تئاتر، امکانات را به طور عادلانه تقسیم کنند وبا تدوین یک برنامه منطقی دراز مدت، در جهت ترمیم خرابی ها ی مدیران قبلی بکوشند و راهی بهتر فراروی مدیران بعد از خود بگذارند که بتوانند راه درست آنها را ادامه دهند. ولی من در این سالها مدیری ندیده ام که بخواهد مشکلی را حل کند، و اغلب به دلیل کم بودن دانش و تجربه نسبت به مقوله ای که مدیر آن شده اند مجبور به دوست بازی، رایزنی های مخفی و دهن بینی و دیکتاتوری کاذب می شوند و اگر بدون شخصیت باشند خودشان را پشت اسم ها وشخصیت ها پنهان می کنند تا ضعف خود را بپوشانند و مشاوران و رایزن هایی که همواره در بدنه تئاتر هستند معمولا مدیران را تشویق به کارهای غلط میکنند. امیدوارم روزی مدیری داشته باشیم که برنامه داشته باشد وتحت تاثیر دیگران قرارنگیرد حتی اگر پستش به مخاطره بیفتد. با این مقدمه خواستم روشن کنم که من هم در پیچ و خم چندین مدیر و مدیر کل و معاون و مشاور که تغییر کرد؛ دستخوش بازی وتغییر شدم. آقای سرسنگی مدیر تماشاخانه ایرانشهرو خانه هنرمندان تنها مدیری بوده که به طور عجیب و معجزه آسایی که از مدیریت ها بعید است، جواب مارا زودتر داد وتکلیفمان را روشن کرد.

به نظر شما اوضاع تئاتر ایران از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم بهتر شده است؟
وضعیت فعلی که در خانواده هنرهای نمایشی پیش آمده ریشه داراست وربطی به دولت ها ندارد. به آدم هایی که دراین رشته مشغولند و مدیران قدیمی و افراد ریشه دار این حرفه مربوط است. یک شبه و ناگهانی نه چیزی خراب می شود نه ترمیم پیدا می کند. رئیس جمهور هم نمی تواند در همه امور کشور شخصا و با جزئیات نظارت کند، مجبوراست به معاونان، مشاوران، روسا، وزرا و مدیران اعتماد کند، پس انتخاب زیر دست ها خیلی مهم است.

همه چیز به نفر اول بر می گردد. شما می گویید دولت یازدهم یعنی اینقدر کلان انتظار احساس مسئولیت، بهبود و تغییر اوضاع را دارید. در حوزه مدیریت تئاتر هم، همین مسئله صادق است. آیا مدیر ما مطمئن است بر همه امور زیر مجموعه خویش نظارت دارد، آیا کارها درست انجام می شود. آیا کسانی که خاشعانه ومخلصانه در دفترشان ملاقات می کنند صادقانه عمل میکنند، کارشان را درست انجام می دهند؟ زیرا در نهایت مدیر مسئول اعمال زیر دستان است. وقتی وارد اداره ای می شوید از نوع برخورد نگهبان در ورودی می توانید حدس بزنید مجموعه چگونه اداره می شود.

و به عنوان سوال پایانی در سال جدید چه کارهایی در دست انجام دارید؟
اخیرا فیلم سینمایی "جامه دران " به کارگردانی حمیدرضا قطبی را بازی کرده ام که درنوبت اکران است. کارهای نمایشی دیگرم را برنامه ریزی می کنم. در فعالیت تهای صنفی خانه تئاتر هم سعی می کنم سهم خویش را به خانواده تئاتر بپردازم.



کاظم هژیر آزاد، حسین محب اهری، عماد سالکی، مریم کاظمی، پریسا فلاح زاده، و حسین مزینانی برخی از بازیگران این نمایش هستند. رام کردن زن سرکش تا 18 اردیبهشت هر شب ساعت 20:30 در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می رود.