امکان تشخیص سریع دوپینگ در ورزشکاران

دوپینگ به معنی استفاده‌ غیر مجاز از داروها یا روش‌های غیر مجاز است که ورزشکاران برای عملکرد بهتر در طول مسابقه استفاده می‌کنند؛ در حالی که بهبود عملکرد ورزشی از طریق استفاده از مواد خارجی و یا مصنوعی توسط ورزشکاران ممنوع است.
در عمل، استفاده از مواد ممنوعه از طریق آزمایش خون و ادرار ورزشکاران کنترل می‌شود که قبل، همزمان و یا بعد از مسابقه از آنها جمع‌آوری می‌شود. این نمونه‌ها در آزمایشگاه به ‌وسیله‌ دستگاه‌های آنالیز پیشرفته مورد بررسی قرار می‌گیرند. دستگاه‌های مذکور از روش‌های متفاوتی برای تشخیص و اندازه‌گیری مواد ممنوعه استفاده می‌کنند. امروزه معرفی روش‌های جدید و یا بهبود عملکرد روش‌های قبل، مورد توجه واقع شده است.
 
اخیرا پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان با همکاری محققان دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی با اجرای پروژه تحقیقاتی مشترک درصدد هستند تا با استفاده از روش‌های نوین اقدام به اندازه گیری این مواد در بدن ورزشکاران کنند.  دکتر رشید حیدری مقدم با اشاره به استفاده‌ کشتی گیران از هورمون تستوسترون به ‌عنوان یک ماده‌ نیروزا و همچنین اندازه‌گیری دشوار این ماده در نمونه‌های خون و ادرار اظهار کرد: هدف از انجام این پژوهش ارائه‌ یک نانوحسگر زیستی است که قادر است میزان هورمون تستوسترون در مایعات بیولوژیکی را با به کارگیری یک روش ساده اندازه‌گیری کند.
 
وی با تاکید بر مشکلات روش‌های مورد استفاده در تشخیص تستوسترون به معرفی مزایای استفاده از این روش پرداخت و ادامه داد: با توجه به این که آماده‌ سازی نمونه‌های بیولوژیکی نیازمند صرف زمان طولانی و به‌ کارگیری روش‌های پیچیده است، استفاده از نانوحسگر تولید شده در این پژوهش، مشکلات مذکور را رفع می‌کند. این موضوع موجب می‌شود فرایند تشخیص و اندازه‌گیری با سرعت بالاتری انجام گیرد، ضمن آن که این نانوحسگر از حد تشخیص پایینی نیز برخوردار است.
 
حیدری با بیان این که در این نانو حسگر به دلیل خواص منحصربه‌فرد ساختاری و الکتریکی گرافن، از الکترود متشکل از نانو صفحات اکسیدگرافن احیا شده و کربن شیشه‌ای به‌منظور اندازه‌گیری ساده و سریع هورمون تستوسترون در نمونه‌ خون و ادرار استفاده شد، گفت: در این طرح اثر حضور عامل فعال سطحی کاتیونی CTAB بر پاسخ حسگر نسبت به هورمون تستوسترون مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین به ‌منظور بررسی پلاسمای خون و نمونه‌ ادرار کشتی گیران شهر همدان و محتوای تستوسترون موجود در نمونه‌ آمپول‌های تجاری از این حسگر استفاده شد.
 
مجری طرح خاطرنشان کرد: بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد حضور عامل فعال سطحی CTAB موجب افزایش قابل‌ ملاحظه‌ سیگنال الکتروشیمیایی و در نتیجه افزایش میزان حساسیت این نانوحسگر می‌شود.  نتایج این تحقیقات که حاصل تلاش‌های دکتر رشید حیدری مقدم عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان، دکتر عباس فرمانی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان و همکاری محققانی از دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژیاست، در مجله‌ Materials Science and Engineering C منتشر شده است.