نظر مهتاب کرامتی درباره جشنواره و سیمرغ
جشنواره امسال برای شما متفاوت‌تر از سال‌های قبل است چون علاوه بر اینکه به عنوان بازیگر فیلم «ماجان» را دارید تهیه کننده یک مستند هم هستید. چقدر دغدغه داشتید که در ساخت یک مستند سهیم شوید و چطور شد که «صفر تا سکو» شکل گرفت و شما تهیه‌کننده‌اش شدید؟
همیشه به مستند به فکر می‌کنم و به نظر در زمانه‌ای که جوان‌های ما کمتر فرصت کتاب خواندن پیدا می‌کنند شاید فیلم‌های مستند بتواند کمی به دانششان اضافه کند. درباره مستند خودمان باید بگویم ما الان در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که جوان‌هایمان و حتی خودمان نیاز داریم امیدوار باشیم، فکر می‌کنم اگر مخاطبان چه جوان ها و چه طیف های دیگر سنی این مستند را ببینند قطعا به این نتیجه خواهند رسید که باید این روش را در زندگی پیش بگیریم که امید داشته باشیم. اگر این اتفاق برایمان نیفتاد از قدم برنداشتن خجالت زده می‌شویم. به نظرم همه ما باید به این نکته برسیم که مشکلات می‌تواند در زندگی زیاد باشد، حجم خبرهای بد، حجم اتفاق‌های ناگوار و حجم شرایط سخت ممکن است همه ما را به این سمت ببرد که هیچ حرکتی نکنیم ولی با دیدن این فیلم متوجه می‌شویم هیچ کدام از این مشکلات نباید مانع از این شوند که حرکت کرد، پیش رفت و موفق شد. آشنایی ما و گروهمان با این دوستان در مستند «صفر تا سکو» به چند سال پیش برمی‌گردد که ما یکسری مسابقات بدلکاری را ساختیم که متاسفانه هنوز امکان پخش پیدا نکرده است. اما از سر همان کار با این دوستان رفاقت و همکاری شکل گرفت که در نهایت به فیلم «صفر تا سکو» منتهی شد. ساخت این فیلم نزدیک به دو سال زمان برد و خوشحالم نتیجه کار به شکلی است که ما را امیدوار می‌کند تا باز در این عرصه کار کنیم. مضمون این اثر حتی برای خود ما هم نوید بخش این است که باید پیش رفت، امیدوار بود و موفق شد.
با توجه به صحبت‌هایتان به نظر می‌رسد به نوعی توانستید با حضور به عنوان تهیه‌کننده در این فیلم مستند در به تصویر کشیدن بخشی از دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌های شخصی خودتان هم سهیم باشید. درست می‌گویم؟
حتما همینطور است. اما نکته خیلی مهمی که باید بگویم این است که من به هیچ عنوان فمنیست نیستم و این فیلم هم اصلا تبلیغ فمنیسم نیست. اما زمانی که من می‌بینم خانم ها در کشورم، در اطرافم موفق می‌شوند به من انگیزه می‌دهد برای اینکه به سمت جلو حرکت کنم و به سوی موفقیت قدم بردارم. خوشحالم که اولین مستند ما به این موضوع می‌پردازد. وقتی می‌خواهی یک مستند را شروع کنی چه از نظر کارگردانی، چه تهیه و تولید، نکاتی وجود دارد که شاید در ادامه کار را سخت کند اما به نظرم مهمترین و اصلی‌ترین بخش ساخت هر کاری از جمله مستند، سوژه و شیوه انتخاب آن موضوع است. بقیه مواردی که گفتم سلیقه است. از من سوال می‌شود که برای انتخاب مستندهایتان چطور عمل می‌کنید، من می گویم باید سوژه برایم ایجاد دغدغه کند. در واقع موضوع فیلم باید من را به عنوان فردی از این اجتماع جذب کند. بعد پیش می‌رویم، کار می‌کنیم و با تمام مشکلات و حتی کمبودها کنار می‌آییم و کار را جلو می‌بریم. نکته دیگری که باید بگویم این است که پشت این مستند سالها تجربه کاری وجود دارد، خانم ابوالقاسمی در حوزه تولید و تهیه سالها فعال بودند و از نام‌های آشنا و موفق در این عرصه هستند. تعداد سال‌هایی که خود من در سینما حضور دارم هم فکر می کنم بر کسی پوشیده نیست. کارگردان کار ما سحر مصیبی شاید برای اهالی سینما نامی شناخته شده باشد اما برای مخاطبان عام‌تر و جوان‌های ما چندان نام آشنا نیست. اما باید این توضیح را بدهم که سالها تجربه در پشت صحنه از جمله فعالیت به عنوان منشی صحنه، دستیار کارگردان و برنامه ریزی در سینما را دارند و این کارشان هم اولین حضورشان به عنوان کارگردان در مستند نیست. به نظر من اگر فیلم نتیجه خوبی داشته دلیل‌اش تجربه‌ای است که تک تک ما در سال‌های قبل در عرصه سینما داشتیم و حالا در این مستند خودش را نشان داده است.
اگر موافق باشید برویم سر فیلم سینمایی که امسال با بازی در شما در جشنواره نمایش داده می‌شود. بازی در «ماجان» که اولین تجربه سینمایی کارگردانش هست چطور شکل گرفت؟
می خواهم نکته ای قبل از پاسخ به سوال شما بگویم، خیلی دوست دارم که تا قبل از دیده شدن یک فیلم قضاوتی درباره آن نداشته باشیم. نکته مهم دیگری که من آن را حتی به دبیر محترم جشنواره هم گفتم، درباره فیلم های جشنواره است. به نظر من ظرفیت جشنواره فجر دیگر به اندازه تولیدات سینمای ما نیست. حجم تولیدات آنقدر زیاد است که انتخاب شدن و در جشنواره دیده شدن می‌تواند کمی اجحاف را به همراه داشته باشد. اما از آنجاییکه ما عادت کردیم به این موضوع توجه کنیم که اگر فیلمی در جشنواره در بخش مسابقه پذیرفته نشد حتما ضعیف است به نظرم به سینمای ما و فیلم‌هایی که در جشنواره حضور ندارند لطمه می‌زند. من از شما و رسانه‌تان که از اهالی مطبوعات هستید و همینطور مردم خواهش می‌کنم که فیلم را بدون قضاوت ببینند. اما برویم سر سوال شما درباره فیلم، «ماجان» داستان بی نهایت خوبی دارد و حضور تمام دوستانی که در این فیلم هستند نوید بخش این است که با اثری خوب رو به رو خواهیم شد. این موضوع را هم باید بگویم که نقشم در «ماجان» هم نقشی بسیار متفاوت بود. داستان «ماجان» بسیار انسانی است و موضوعی است که باید به آن پرداخته شود. من خیلی خوشحالم که آقای سیفی‌آزاد به این موضوع پرداختند، شاید به عنوان اولین کارشان تجربه سختی را انتخاب کردند اما مطمئن هستم نتیجه کار خیلی خوب خواهد بود.
شما نقش‌های متفاوتی را در سال‌های بازیگری‌تان ایفا کردید. شخصیت ملود در «ماجان» هم طبیعتا ویژگی‌های خاصی داشته که شما را برای بازی ترغیب کرده. از این ویژگی‌ها برایمان بگویید.
من به ندرت کار قبول می‌کنم چون علاوه بر بازیگری مشغله‌های دیگری هم دارم که دغدغه من هستند. ولی بازیگری عشق من است. با این حال اما هیچ وقت حاضر نیستم به هر قیمتی فقط جلوی دوربین باشم. خیلی از مواقع ممکن است بعد از اینکه فیلمی ساخته شد با خودت بگویی چقدر حیف شد و من قرار بود در این فیلم حضور داشته باشم ولی نشد. این حسرت همیشه برای بازیگر اتفاق می‌افتد ولی خیلی از مواقع هم پیش آمده فیلم‌ها را دیده ای و پیش خودت گفته‌ای چقدر خوب که در آن بازی نکردم. برای من به عنوان بازیگر زمانیکه می‌خواهم یک پروژه را قبول کنم فیلمنامه و نقشی که قرار است بازی کنم بی‌نهایت اهمیت دارد. بازیگر مقابل و عواملی که قرار است با آنها کار کنم هم برایم مهم است چون من به این موضوع اعتقاد دارم که ما قرار است در مقطعی با هم زندگی کنیم و یک کار را با هم خلق کنیم. پس همه باید در کنار هم و با هم مثل چرخ و چرخ دنده کار کنیم تا نتیجه درست باشد.
این روزها نقل قول‌های زیادی را از برخی دوستان می‌شنویم که می‌گویند جشنواره و سیمرغ چندان هم برایشان مهم نیست، شما سال‌های زیادی است که به عنوان بازیگر در دوره‌های مختلف جشنواره حضور داشتید، به نظرتان برای یک بازیگر دیده شدن در جشنواره چقدر مهم است؟
نه فقط به عنوان بازیگر به عنوان کسی که در عرصه سینما فعالیت می‌کند اعتقادم این است اگر کسی می‌گوید جشنواره و سیمرغ برایش اهمیت ندارد به خودش دروغ می‌گوید. برای تک تک ما که در این عرصه کار می‌کنیم دیده شدن حرف اول را می‌زند. وقتی یک جشنواره اینقدر معتبر است، اینقدر طرفدار دارد که هنوز برای گرفتن بلیت‌هایش مردم در صف می‌ایستند و دوست دارند اولین نفرهایی باشند که فیلم‌ها می‌بینند نمی‌توانیم بگوییم برایمان اهمیتی ندارد. اتفاقا من می‌گویم این موضوع برای ما اهمیت خیلی زیادی هم دارد. اما اجازه بدهید من این موضوع را به شکل دیگری عنوان کنم، جشنواره برای دوستان باید به گونه ای باشد که عدم حضورشان باعث نا امیدی‌شان نشود. متاسفانه من یک عرصه را در این سینما به هیچ عنوان نمی‌شناسم و آن عرصه اکران است. به نظرم اکران سینمای ما بی نهایت پیچیده است، ولی این موضوع که حضور در جشنواره سکوی پرتابی است برای اینکه شما بتوانید پخش بهتری داشته باشید نکته‌ای است که نمی‌توان به راحتی از آن گذر کرد. این موضوع برای تمام فیلمسازها و کسانی که سرمایه می‌گذارند خیلی مهم است. همانطور که گفتم فیلم‌های حاضر در جشنواره خیلی کمتر از تولیدات سال سینمای ایران است، شاید تنها کاری بتواند این نابرابری را کمی جبران کند تغییر زیرساخت‌ها، ساخت سالن و شاید برگزار کردن جشنواره فیلم فجر به شکل دیگری باشد. شاید لازم باشد با نگاهی دوباره به زیرساخت‌ها برگزاری این جشنواره از صورت مسابقه دربیاید و به شکل یک جشن برپا شود. شاید همین تغییر باعث شود بخشی از ناامیدی‌ها، افتراها، گله‌ها و سوءتفاهم‌ها برطرف شود یا به این شکل دیگر خودش را نشان ندهد که سینمای ما را مسموم کند.
داوری‌های این دوره از جشنواره و حضور فیلم‌هایی که در جشنواره سی و پنجم شرکت کردند را چقدر عادلانه دیدید؟
به تعداد گروه هیئت انتخاب و گروه داوران می‌توانیم نظرات مختلف و سلیقه‌های متفاوت وجود دارد، اما ما باید این موضوع را بپذیریم و به حساب جنگ و دشمنی نگذاریم. ما اگر هیئت انتخاب دیگری هم داشتیم باز تعدادی از فیلمسازان بودند که ناامید و ناراضی بودند و احساس می‌کردند در حق‌شان اجحاف شده. این اتفاق برای خود من هم افتاده اما برای کلیت سینما اهمیت بیشتری دارد تا اینکه مثلا نخواهم حضور داشته باشم یا بخواهم با اهالی سینما دشمنی کنم. وقتی شما هیئت انتخاب، انتخاب می‌کنی باید به نظرشان احترام بگذاری. حالا اگر این نظر سلیقه‌ایست، اگر شخصی بوده و اگر داستا‌ن‌های دیگری پشتش بوده باز هم باید به نظر آنها احترام بگذاری چون این گروه انتخاب شما هستند. مگر اینکه هیئت انتخاب نگذاریم و آن موقع یک نفر به عنوان دبیر جشنواره می‌تواند پاسخگو باشد. اما وقتی شکل برگزاری جشنواره به صورت مسابقه است ممکن است تعداد بازنده‌ها بیشتر از برنده‌ها باشد. اما همه اینها دلیل بر این نیست که جشنواره بد است یا مثلا برگزارکنندگان جشنواره را بد اجرا می‌کنند.
شما سال گذشته داور بخش نگاه نو جشنواره فجر بودید و فیلم‌های اول زیادی را دیدید. سال گذشته آثار خوبی از کارگردان اولی‌ها دیدیم. چقدر خودتان با تماشای فلیم‌های سال گذشته انگیزه‌تان از بازی در فلیم کارگردان اولی‌ها بیشتر شد یا احیانا گاردی که درباره حضور در آثار فیلمسازهای جوان داشتید شکسته شد؟
من در تجربه‌های قبلی‌ام نشان دادم به هیچ عنوان از اینکه در اثر یک کارگردان فیلم اولی حضور داشته باشم ترسی ندارم و اتفاقا از تجربه کردن لذت می‌برم. این نکته را هم باید که هیچ وقت نسبت به این موضوع گارد نداشتم و پرونده کاری‌ام نشان می‌دهد دوست داشتم با کارگردان‌های فیلم اولی کار کنم. مثل جناب آقای کاهانی که من سه فیلم با ایشان کار کردم و از اولین فیلم‌شان در کنارشان بودم. الان تعداد پیشنهادها از کارگردان‌هایی که می‌خواهند فیلم اولشان را بسازند خیلی بیشتر است. به نظرم این دو موضوع هیچ منافاتی با هم ندارد و حضور کارگردان‌های فیلم اول در کنار پیشکسوت‌های ما و در کنار کارگردان‌های که فیلم اولشان درخشان بوده و حالا می‌خواهند فیلم دومشان را بسازند و خیلی هم راه سختی در پیش دارند در کنار هم برآیند کلی سینمای ما را شکل می‌دهد.
جشنواره امسال را چطور دیدید؟
امسال هنوز فرصت نکردم فیلمی را ببینم اما شنیدم تعداد کارگردان‌های ما که فیلم اولشان را ساختند و آثار درخشانی هم کارگردانی کردند خیلی بیشتر است و فیلم‌های خیلی خوبی در جشنواره به نمایش در می آید. اما نکته‌ای که دوست دارم بگویم این است که از همه دوستان خواهش می‌کنم تا آخر جشنواره صبر کنند و بعد برآیند کلی‌شان درباره سینمای سال آینده را بررسی کنند. امیدوارم همه موفق باشند، همدیگر را دوست داشته باشیم، خیلی سخت است اما سعی کنیم قضاوت نکنیم و فکر نکنیم پشت هر تصمیمی یک برنامه‌ریزی و دشمنی وجود دارد.
