هراس از اینکه عذرخواهی مؤید قصور باشد!

روزنامه بهار
امید پور عزیز

---

در بحبوحه حادثه‌ پلاسکو خبری آمد که بنیاد مستضعفان در مورد حادثه‌ پلاسکو عذرخواهی کرده است، ولی همین حداقل تسلای آسیب دیدگان نیز به‌سرعت تکذیب و عنوان شد که این نهاد مطلقا دست به چنین اقدامی نزده است. از قضا دیروز هم در مجلس جناب شهردار از همه چیز و همه جا گفت، الا یک عذرخواهی خیلی ساده و مختصر، که حداقل کاری می‌بود که می‌توانست برای آرامش روح آتش‌نشانان انجام شود. اما این همه دقت در لحن سخن گفتن، که مبادا از جمله ای ناخواسته مفهوم ذره ای عذرخواهی استنباط شود، نیازمند توجه و موشکافی بیشتری است.

شاید گفتگوی کوتاه و بسیار تأثیرگذار مدیرعامل راه آهن کشور با شبکه‌ خبر در ارتباط با حادثه‌ قطار سمنان، که در آن با الفاظی کاملا شفاف و منطقی، دلیل عذرخواهی و استعفای خود را بیان داشت یکی از الگوهای نادر صحنه‌ مدیریت کلان کشور ما باشد.میزان صمیمیت و صداقت این انسان بقدری بود که شاید تا مدت‌ها در اذهان ملت ایران باقی بماند.

اتفاقا پس از آن عمل پسندیده نه تنها در نگاه مردم و وجدان جامعه او مقصر قلمداد نشد، بلکه محبوبیت و احترام بیشتری را برای خود کسب نمود ولی متأسفانه برخی‌تریبون‌ها بدون توجه به آثار مردمی مثبت این عمل پسندیده او را مورد نکوهش قرار دادند اما در حادثه‌ پلاسکو که برای مردم کاملا مبهم و غیرقابل باور بود، متأسفانه متولیان مدیریت شهری نه تنها خود را موظف به حداقل عذرخواهی ندانسته ، بلکه هرگونه انتقادی مبنی بر قصورات شهرداری را متهم به سیاسی کاری، تخریب و سیاه نمایی می‌کنند. چه بسا آن‌ها گمان می‌کنند لحظه ای عقب‌نشینی مؤید قصورات احتمالی شهرداری تلقی گردد و عواقب و محاکمه‌ احتمالی را در پی داشته باشد.

ولی باید در نظر داشته باشیم که اولا عذرخواهی و دلجویی از مردم در مقام مدیر و به‌واسطه‌ ضعف عملکرد مجموعه‌ تحت مدیریت، لزوما به مفهوم مجرم بودن نیست، بلکه به نوعی نشانه‌ همدردی و قوت قلبی برای آسیب دیدگان آن حادثه می‌باشد. حال به فرض چنانچه گناه و خطایی نیز رخ داده باشد که مستوجب پیگیرد قانونی و قضایی نیز خواهد بود، عملا عذرخواهی کردن و یا نکردن تأثیری در عقوبت آن نخواهد داشت و دیر یا زود دامن مسببین آن را خواهد گرفت.

لذا این‌اندازه خست در عذرخواهی و عوض کردن صورت مسئله شاید در کوتاه مدت راهگشا باشد ولی پس از پیگیری و آشکار شدن مسئولیت ها، نه تنها پاسخگویی و پذیرش مسئولیت اجتناب ناپذیر خواهد بود بلکه در وجدان جامعه نیز حداقل‌ترحم و همدردی نسبت به مسئولینی که حتی عذرخواهی را نیز از مردم دریغ کردند، وجود نخواهد داشت. قطعا در شرایطی که هنوز مراجع ذی‌صلاح به‌صورت مبسوط عوامل اصلی رخ دادن چنین فاجعه‌ای را بررسی نکرده و به جمع‌بندی نرسیده اند، نمی‌توان شخص یا دستگاهی را لزوما مقصر قلمداد کرد.

ولی بدون‌تردید نهاد شهرداری مهم‌ترین نهاد مسئول در این قبیل امور می‌باشد و می‌بایست از ابعاد مختلف عملکرد و مسئولیت‌های شهرداری را در این مورد بازبینی و در مراجع ذی‌صلاح قضاوت نمود. به‌نظر می‌رسد شکل گیری یک کمیته‌ حقیقت یاب فرا جناحی و فراسازمانی توسط بالاترین مقام اجرایی کشور راهکاری سازنده خواهد بود، که پس از بررسی دقیق و بدون اغماض تمامی جزئیات، نتایج این تحقیق موثق بی کم و کاست در اختیار مردم و نهاد مستقل تصمیم گیری قرار گیرد.

لازم به ذکر است که هرگونه کوتاهی و عدم شفافیت در این قضیه می‌تواند عواقب ناگوار پلاسکو را به جامعه نیز تسری داده و باور و اعتماد مردم را به دولتمردان تا حد زیادی تحت الشعاع قرار دهد. لذا این آزمون خطیر دیگری برای دولت روحانی است که پیشقدم شده و قبل از اینکه این قضیه دچار موازی کاری و بده و بستان‌های سیاسی شود، ابتکارعمل مدیریت کشف حقایق و مسئولیت‌ها را بعهده گرفته و توسط کمیته یی جامع، تخصصی و قدرتمند، زمینه‌ی بحث و‌تردید در این زمینه را در سطح جامعه و حتی سیاستمداران، به حداقل برساند.