آغاز زودهنگام گمانهزنیها، حمایتها و اظهارنظرها درباره انتخابات ریاست جمهوری از یک سو انتخاباتی پرشور در بهار سال 96 را نوید می دهد و از سوی دیگر بازار شایعات را از هم اکنون داغ نگه می دارد. جریانهای سیاسی در این برهه وضیعت متفاوتی را سپری میکنند. جناح اصولگرا همچنان در تردید به سر میبرند و هر یک از احزاب و گروههاي منتسب به این جریان در سودای معرفی چهرهای تازه، روزها را میگذرانند.
اصلاح طلبان اما موضعی متفاوت از اصولگرایان در پیش گرفته اند. «اصلاحطلبان، روحانی را بهترین گزینه برای انتخابات 96 میدانند» «از روحانی عبور نخواهیم کرد» «پالسهایِ رمزدار اصلاحطلبان به روحانی» این عناوین، نمونهای از اظهارنظرهای چهرههاي سیاسی اصلاح طلب در فاصله چند ماه تا انتخابات ریاست جمهوری است. اظهارنظرهایی که از وحدت نسبی میان اصلاح طلبان پیرامون حمایت از «حسن روحانی» حکایت می کند. وحدتی که می تواند سبب تکرار تجربه سال 92 برای روحانی و اصلاح طلبان شده، روحانی را برای بار دوم پاستورنشین و نقش اصلاح طلبان را در تصمیم گیریهاي کلان نظام را پررنگ تر کند.
هرچند پالسهاي وحدت آفرین میان اصلاح طلبان و دولت یازدهم بسیار قوی تر از نشانههاي تفرقه و اختلاف است اما برخی جریانهاي سیاسی و مخالفان دولت تلاش دارند، وحدت اصلاح طلبان در حمایت از روحانی را شکننده نشان دهند. مطرح شدن موضوعاتی مانند «نامزد آلترناتیو» یا گمانه زنی درباره چهرههاي احتمالی جایگزین حسن روحانی، در راستای اختلاف افکنی میان دولت اعتدال و اصلاح طلبان ارزیابی می شود.
**بسترهای وحدتآفرین اعتدال و اصلاحات
اصلاحات و اعتدال به عنوان دو جریان تاثیرگذار سیاسی، در گفتمان، روشهاو جهان بینی خود ، بنیادها و ریشههاي مشترک فراوان دارند. بنیادهایی که سبب ساز نزدیکی دو جریان طی یک دهه گذشته شد و به سبب همین قرابت بود که جریان اصلاحات در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، با وحدت نظر پیرامون «حسن روحانی» نامزد اعتدالگرا، تجربه موفقی را در پیوند گفتمانهاي اعتدال و اصلاحات و فتح صندوقهاي رای به دست آورد. تجربه ای که تکرار آن پس از گذشت چهار سال همچنان برای اعتدال و اصلاحات ضروری می نماید.
از مهمترین مولفههاي مطرح در هر دو گفتمان «عقل گرایی» و «مصلحت اندیشی» است، مولفه هایی که مهمترین حلقه اتصال اعتدال و اصلاحات به ویژه در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 بود، در حقیقت گفتمان اعتدال که عقل و مصلحت از سرفصلهاي برجسته آن هستند، چنان طی یک دهه گذشته به گوهر نایابی در کشور بدل شد که وقتی حسن روحانی از آن سخن گفت، اصلاح طلبان بی درنگ به حمایت تام و تمام از وی پرداختند.
اکنون پس از گذشت نزدیک به چهار سال، «محمدرضا عارف» چهره برجسته اصلاحات «ادامه حاکمیت عقلانیت درکشور» را مهمترین دلیل حمایت اصلاح طلبان از روحانی عنوان می کند. باید گفت در مدت سه سال حضور روحانی در قامت رییس جمهوری، عقل و مصلحت در عرصههاي گوناگون سیاست گذاری و اجرایی، نمود و حضور یافته و اصلاح طلبان را به ادامه حمایت از روحانی مصم تر ساخته است. حلقههاي اتصال میان اصلاحات و حسن روحانی به عنوان نماد اعتدال، تنها به گفتمانهاي مشترک دو طرف محدود نمی شود. این میان موضوع «نفع مشترک» هم نقش دارد. نفع مشترک در سپهر سیاست، ستاره پرفروغی است که بسیاری مسیرها را روشن ساخته و حتی تغییر می دهد.
حمایت اصلاح طلبان از حسن روحانی در انتخابات سال بعد، هم برای این جریان منفعت خواهد داشت و هم جریان اعتدال را برای تکمیل کارهای ناتمام یاری خواهد کرد. در حقیقت اصلاح طلبان حضور دوباره حسن روحانی در پاستور را با توجه به شرایط کنونی این جریان در هرم قدرت وضرورت تداوم برنامههاي «عقل محور» روحانی به نفع کشور می دانند. به همین دلیل است که «رسول منتجب نیا» قائم مقام حزب اعتماد ملی و از چهرههاي تاثیرگذار اصلاحات روحانی را بهترین گزینه اصلاح طلبان برای انتخابات 96 میداند و تاکید می کند که دولت آقای روحانی امروز توانسته گامهای بلندی در راستای خدمت به جامعه و انقلاب بردارد و امیدواریم در این چند ماه آینده هم به خدمت بیشتر بپردازد و هم اینکه برای دوره آینده باید تلاش کنیم آقای روحانی با رای بالاتری این مسئولیت را همچنان به عهده بگیرد. با توجه به شرایط موجود و شخصیتهایی که در سال 92 بودند و امروز هم هستند بهترین گزینه را برای انتخابات 96 روحانی میدانیم.
«رقیب مشترک» اصلاح طلبان و روحانی، یکی دیگر از بسترهای اتحادآفرین اصلاحات و اعتدال است. هم اصلاح طلبان و هم اعتدال گرایان، تمایلی به بازگشت رقیب اصولگرا را به قدرت ندارند. اگر اعتدال و اصلاحات را در سطح روشهاي اجرایی باهم متفاوت بدانیم، اصلاحات با جریان اصولگرا، به ویژه رادیکالهاي این طیف تفاوت ماهوی در گفتمان دارند، از این رو اصلاح طلبان ترجیح می دهند پاستورنشین دوازدهم معتدلی مانند روحانی باشد تا تندروهای اصولگرا.
تحولات جهانی و منطقه ای ضرورت آینده نگری و مصلحت اندیشی در برابر این تحولات، را از هر زمان دیگری پررنگ تر کرده است. از این رو جریان اصلاحات با در نظر گرفتن تحولات جهانی و روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا، حضور فرد معتدلی چون روحانی در مصدر قدرت را به نفع ایران در جهان می داند. اکنون تحکیم گفتمان اعتدال در برابر زیاده خواهی تاجر آمریکایی بیش از هر زمان دیگری به نفع ایران است. در برابر بی تجربگی ترامپ در مسند قدرت جهانی، تنها تدبیر است که می تواند سایه بی ثباتی را از سر ایران و خاورمیانه دور کند.
**فاصله سازی بین اصلاحات واعتدال
فراوانی بنیادهای مشترک در جهان بینی، روشهاو سیاستهاي مورد تایید جریان اصلاحات و اعتدال، به ویژه در یک دهه گذشته سبب نزدیکی بیشتر این دو جریان شده است. هرچند این نزدیکی مخالفانی در هر دو طیف دارد اما به نظر می رسد عمده این مخالف سازیهااز سوی جریان رقیب و به منظور تضعیف هر دو جناح صورت می گیرد. رسانههاي منتسب به جناح رقیب با برجسته سازی انتقادها از دولت و پردازش منقطع و هدفمند اظهارات برخی چهرههاي اصلاح طلب، سعی دارند میان اصلاحات و دولت یازدهم فاصله ای کاذب به وجود آوردند. هرچند اصلاح طلبان در سه سال گذشته و در برهههاي حساس با حمایت از سیاستهاي دولت یازدهم، نشان دادند به رغم همه انتقادها، دولت تدبیر و امید را برآمده از گفتمان اصلاحات می دانند و روحانی را در میانه میدان مخالفان تنها نمی گذارند اما مخالفان دولت با طرح مباحث انحرافی مانند نامزد جایگزین تلاش کرده اند وحدت اصلاح طلبان حول محور روحانی را کم رنگ کنند.
در راستای تضعیف جایگاه روحانی به عنوان تنها گزینه اصلاحات برخی رسانه ها، چهره هایی از کابینه دولت یازدهم را هم به عنوان رقیب روحانی مطرح کردند که تنها هدف طرح این موضوعات فضاسازی علیه دولت است. جریان اصلاحات شاید در گفت و گوهای درون جناحی خود مخالفانی هم علیه روحانی داشته باشد اما شواهد نشان می دهد این مخالفت مبنایی جز انتقادهای مصلحانه ندارد و اصلاحات اگر انتقادی را متوجه دولت می داند، نه از سر مخالفت بلکه برای اصلاح مصالح کشور است.
**ثمربخشی وحدت در بهار انتخابات
در فاصله چهار ماه تا انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نشانههاي حمایت جریان اصلاحات از نامزدی مجدد روحانی فزونی می یابد. روندی که در صورت ادامه، می تواند کار روحانی را برای پیروزی آسان تر کند. اصلاح طلبان با توجه به پایگاه مردمی خود می توانند نفش غیرقابل انکاری در فرایند پیروزی روحانی ایفا کنند. هرچند مخالفان دولت برای شکستن رای روحانی در بهار سال بعد سازوکارهای متنوعی به کار خواهند بست، اما برپایه آنچه بزرگان اصلاحات بر آن اذعان دارند، حمایت از روحانی در دستور کار اصلاحات است تا سازوکارهای مخالفان دولت را ناکام گذارند. اصلاح طلبان دریافته اند که ثمره پیروزی مجدد روحانی و حاکم شدن گفتمان تدبیر و امید، ایجاد آرامشی است که کشور در سایه آن می تواند به پیشرفت روزافزون دست یابد.