سراب سود ۲۷ درصدی

روزنامه بهار: مشکلات شکل گیری 10 تعاونی اعتبار غیرمجاز در دولت دهم گرچه با اقدام بانک مرکزی دولت یازدهم در ادغام  برخی موسسه‌های اعتباری و بانک‌ها به میزان قابل توجهی حل شد اما همچنان سپرده‌گذاران درگیرند و به طور کامل به سپرده‌هایشان نرسیده اند. گرچه یک طرف قضیه مردم هستند که با وجود هشدارهای متعدد بانک مرکزی اقدام به سپرده گذاری در موسسه‌های غیرمجاز با انگیزه دریافت سود بالاتر کردند. تعاونی‌های اعتبار غیرمجاز فرشتگان، الزهرا، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران، حسنات، پیوند، بدر توس، امین جلین، وحدت و البرز ایرانیان از آن دسته موسسه هایی بودند که در دهه 80 خورشیدی که نظارتی بر فعالیت‌ها در نظام پولی و اعتباری کشور وجود نداشت، شکل گرفتند و رشد یافتند.

در سال 1389 تعاونی‌های البرز ایرانیان، الزهرا، وحدت، امید جلین، عام کشاورزان، بدر توس، پیوند، حسنات و دامداران و کشاورزان کرمانشاه و عام کشاورزان مازندران با یکدیگر ادغام شدند و موسسه مالی و اعتباری فردوسی را تشکیل دادند. در اسفند ماه 1391 و با ادغام دو موسسه فردوسی و فرشتگان، موسسه آرمان شکل گرفت اما همچنان بدون مجوز از بانک مرکزی بود. با روی کار آمدن دولت یازدهم که ساماندهی تعاونی‌ها و موسسه‌های غیرمجاز با شدت و فوریت بیشتری در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت، شورای پول و اعتبار یکی از شروط خود را برای صدور مجوز به موسسه آرمان تغییر نام آن به کاسپین ذکر کرد.

سرانجام موسسه کاسپین در 27 اسفند ماه 1394 به شرط انحلال هشت تعاونی فرشتگان، الزهراء، دامداران و کشاورزان کرمانشاه، عام کشاورزان مازندران، حسنات اصفهان، پیوند مشهد، بدر توس و امید جلین از شورای پول و اعتبار مجوز گرفت. با صدور مجوز شورای پول و اعتبار برای کاسپین، دو موسسه اعتباری «وحدت» و «البرز ایرانیان» حاضر به ادغام در موسسه کاسپین نشدند و همچنان با تابلوی «آرمان» به فعالیت خود ادامه دادند که اکنون سپرده گذاران این دو تعاونی غیرمجاز با مشکل نبود امکان برداشت از حساب‌های خود رو به رو هستند.

مشکلات قضایی انحلال و ادغام
موسسه تازه تاسیس کاسپین در حدود 14 ماه گذشته درگیر امور اداری مربوط به انحلال تعاونی ها، تشکیل هیات‌های تسویه و انتقال دارایی‌ها به موسسه جدید بود. با این وجود و آن‌گونه که بانک مرکزی اعلام کرده است، در زمانی که هنوز دارایی‌ها و سپرده‌های تعاونی‌های هشت گانه غیرمجاز به کاسپین منتقل نشده بود، دادستان مشهد حکمی صادر کرد که بر اساس آن همه تعاونی‌ها مکلف شدند تمام تابلوهای خود را با تابلوهای موسسه کاسپین جایگزین کنند. حکم دیگر این بود که مدیران این تعاونی‌هایی که در فرآیند انحلال قرار داشتند ولی هنوز در کاسپین ادغام نشده بودند، ملزم شدند دفترچه‌های سپرده گذاران خود را به کاسپین تغییر دهند. همین امر موجب شد تا سپرده‌گذاران تعاونی‌های منحل شده از کاسپین انتظار تعیین تکلیف حساب‌های خود را داشته باشند در حالی که هنوز هیات‌های تسویه امور مربوط به حسابرسی اموال، دارایی‌ها و بدهی‌های این تعاونی‌ها را به سرانجام نرسانده بودند. علت ورود دادستانی مشهد به این موضوع را می‌توان در متمرکز بودن فعالیت اغلب این تعاونی‌های غیرمجاز در خراسان رضوی به‌ویژه مشهد کرد زیرا تعاونی هایی چون فرشتگان، بدر توس و الزهرا شعب متعددی در این شهر دایر کرده بودند. اواخر اسفند ماه پارسال بود که بانک مرکزی اعلام کرد که تعیین تکلیف 5 تعاونی از هشت تعاونی ادغام شده در کاسپین به نتیجه رسیده است اما مشکل اصلی بر سر فرشتگان بود که هم تعداد سپرده گذاران بیشتری نسبت به سایر تعاونی‌ها داشت و هم میزان بدهی‌های آن در مقایسه با دارایی‌های تعاونی چشمگیر بود.

تعیین تکلیف سپرده گذاران فرشتگان
تعاونی فرشتگان از تعاونی‌های غیرمجاز در نظام پولی کشور بود که در شهریور ماه 1394 منحل شد تا برای کسب مجوز از بانک مرکزی با تعدادی دیگر از تعاونی‌ها ادغام و موسسه آرمان تشکیل شود که در نهایت نیز زیر چتر موسسه کاسپین قرار گرفت. تعاونی فرشتگان، آخرین تعاونی از هشت تعاونی ادغام شده در کاسپین است که هنوز تعیین تکلیف دارایی‌های آن به سرانجام نرسیده اما با توجه به کثرت سپرده گذاران، نهاد قضایی و بانک مرکزی تصمیم گرفتند که از 28 اردیبهشت ماه تعیین تکلیف سپرده گذاران آن را از سپرده‌های زیر 100 میلیون ریال آغاز کنند. تعاونی منحل شده فرشتگان حدود 450 هزار مشتری دارد که 90 درصد آنها دارای حساب هایی با کمتر از 200 میلیون ریال موجودی هستند اما در طول 14 ماه گذشته، سپرده گذاران آن بیشترین تجمع‌ها را در مقابل بانک مرکزی، شعب کاسپین و نهادهای دیگری چون مجلس برپا کرده اند.

به همین دلیل بانک مرکزی برای رفع مشکل این دسته از سپرده گذاران و با همکاری قوه قضاییه با تعیین کردن خط اعتباری، تعیین تکلیف این قشر را سرعت بخشید. بر اساس آخرین اطلاعیه بانک مرکزی، تاکنون حدود 25 هزار میلیارد ریال (2500 میلیارد تومان) از دارایی‌های تعاونی منحله فرشتگان شناسایی‌شده که قابل‌انتقال به موسسه اعتباری کاسپین است و کار ارزیابی حدود 6 هزار میلیارد ریال (600 میلیارد تومان) دیگر نیز به اتمام رسیده است. بنابراین مجموع دارایی‌های فرشتگان تا امروز بالغ ‌بر 31 هزار میلیارد ریال (3100 میلیارد تومان) می‌شود. همچنین با کمک پلیس آگاهی و قوه قضاییه تاکنون 30 فقره ملک شخصی مدیران فرشتگان شناسایی‌شده و کار تقویم و ارزیابی آن‌ها در حال انجام است که آن دارایی‌ها هم به کاسپین منتقل می‌شود. با شناسایی و انتقال دارایی‌های تعاونی منحله فرشتگان به موسسه کاسپین، کار انتقال سپرده سپرده‌گذاران این تعاونی متناسب با دارایی‌ها به موسسه کاسپین نیز انجام می‌شود.

سپرده گذاران ناراضی فرشتگان
روش بانک مرکزی در تعیین تکلیف سپرده‌گذاران فرشتگان، پرداخت نقدی 90 درصد موجودی است و 10 درصد باقیمانده پس از اتمام شناسایی و ارزیابی دارایی‌های تعاونی منحله فرشتگان از محل مازاد اموال پرداخت می‌شود. بانک مرکزی برای این کار 20 شعبه دارای مجوز را مشخص کرده که اسامی آنها در پایگاه اینترنتی کاسپین موجود است. با این حال در روزهای گذشته، سپرده گذارانی که برای دریافت پول خود به این شعب مراجعه کردند، متوجه شدند که تنها اصل سپرده‌های آنها قابل پرداخت است و بانک مرکزی از تاریخ ابتدای شهریور 94 که تعاونی اعتبار فرشتگان اعلام انحلال کرده، سودی به سپرده‌های آنها در نظر نمی‌گیرد. این موضوع برای سپرده گذارانی که به امید دریافت سودهای بالای 30 درصد در این تعاونی افتتاح حساب کرده بودند، گران تمام شد و به همین دلیل در برخی شعب به زد و خورد بین مردم و مسئولان شعبه و حتی شکستن شیشه‌ها شعب کاسپین انجامید.

وقتی هنوز کاسپین شکل نگرفته بود
یکی دیگر از مشکلات کاسپین، سپرده‌گذارانی هستند که در دوره‌ای که این موسسه از شورای پول و اعتبار مجوز دریافت کرده اما هنوز مجاز به ایجاد شعبه و جذب سپرده گذار نبود، در تعاونی‌های در حال انحلال سپرده گذاری کرده اند. این تعاونی‌ها به مدد تغییر تابلوهای خود به نام کاسپین و صدور دفترچه‌های حساب به نام این موسسه با حکم قضایی، اقدام به جذب سپرده گذار آن هم با وعده سودهای بالای 30 درصد کرده بودند. این اقدام در حالی انجام شده که بانک مرکزی به تازگی و در اردیبهشت ماه امسال مجوز ایجاد شعبه و جذب سپرده را به کاسپین داده است.  «فرشاد حیدری» معاون نظارتی بانک مرکزی هفته گذشته در گفت و گویی تلویزیونی در این زمینه چنین گفت: در این تعاونی سودهای نامتعارفی پرداخت شده است و به همین علت باید دارایی‌های این تعاونی باقاعده منظم میان سپرده گذاران تقسیم شود. وی مجموع دارایی‌های غیرمنقول فرشتگان را حدود 17 هزار میلیارد ریال و تسهیلات پرداختی آن را 14 هزار میلیارد ریال برآورد کرد و افزود: سپرده‌های مردم نزد مؤسسه فرشتگان شامل اصل و سود سپرده حدود 56 هزار میلیارد ریال است و بنابراین 31 هزار میلیارد ریال موجود، باید با تصمیم مراجع قضایی و بانک مرکزی به نسبت به این  سپرده‌گذاران تقسیم شود. وی ابراز امیدواری کرد که تا پایان مرداد ماه همه سپرده‌های تعاونی منحله فرشتگان تعیین تکلیف شود.

معضل «البرز ایرانیان»
تعاونی اعتبار «البرز ایرانیان» که با تابلوی آرمان در کشور فعال است، از دیگر تعاونی‌های غیرمجاز به شمار می‌رود که شهریور ماه سال 1394 با حکم مراجع قضایی، بانک‌ها و موسسات اعتباری از ارائه خدمات پولی و بانکی به آن منع شدند. از آنجا که اغلب شعب این تعاونی غیرمجاز در استان‌های غربی کشور دایر شده اند، در ماه‌های گذشته سپرده گذاران آن با تجمع در مقابل شعب و یا بانک مرکزی خواهان تعیین تکلیف وضعیت خود بوده‌اند در حالی که این تعاونی بدون مجوز از شورای پول و اعتبار است. در شرایطی که نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار 15 درصد برای سپرده‌های یکساله است، این تعاونی پارسال به سپرده گذاران خود وعده پرداخت سودهای 27 درصدی داده بود.

ادغام در کار نیست
تعاونی وحدت، دیگر تعاونی غیرمجاز در کشور به شمار می‌رود که با تابلوی «آرمان» در سال‌های اخیر فعال بوده و همانگونه که در ابتدا گفته شد، از فرآیند ادغام با دیگر تعاونی هایی که کاسپین را شکل دادند، باز ماند. این تعاونی همواره به سپرده گذاران خود اعلام می‌کرد که در حال ادغام با موسسه اعتباری توسعه است و حتی اواخر اسفند ماه گذشته نیز در پایگاه اینترنتی خود مدعی شد بانک مرکزی با ادغام این تعاونی با موسسه توسعه موافقت کرده است. با این حال پیگیری‌ها از بانک مرکزی نشان می‌دهد معاونت نظارت بانک مرکزی به عنوان مسئول ساماندهی موسسات غیرمجاز، هیچ موافقتی برای انجام این ادغام صادر نکرده است. موسسه آرمان (وحدت) در 2 ماه گذشته در بنرهایی که در شعب خود نصب کرده بود، به سپرده گذاران خود این نوید را می‌داد که فرآیند ادغام در دست انجام است و حتی نشان موسسه توسعه را در پایگاه اینترنتی خود ثبت کرده و نوشته بود: «موسسه اعتباری توسعه (تعاونی وحدت سابق)» .

این رویه سبب شد تا در هفته گذشته سپرده‌گذاران تعاونی غیرمجاز وحدت در برخی شهرستان‌ها در مقابل شعبی که بدون هماهنگی تابلوی خود را به نام توسعه تغییر داده بودند، تجمع کنند که برخی آن را به بروز مشکل در موسسه اعتباری توسعه تعبیر کردند. با این حال موسسه اعتباری توسعه با انتشار اطلاعیه‌ای این ادغام را رد و تاکید کرده است: این موسسه هیچ‌گونه مسئولیتی در خصوص تعاونی‌های غیرمجاز که به نحو غیرقانونی از تابلو این موسسه استفاده کرده اند، نداشته و پیگیری فک تابلو‌های موسسه از سر درب این تعاونی‌ها از طریق مراجع قضایی در حال انجام است. بر اساس اطلاعیه موسسه توسعه، بانک مرکزی با ادغام تعاونی‌های غیرمجاز در موسسه اعتباری توسعه موافقت نکرده و تفاهم نامه این ادغام در سال 1396 لغو شده است. موسسه اعتباری توسعه از مردم خواسته است که برای شناسایی شعب فعال این موسسه به نشانی اینترنتی www. cid. ir مراجعه کنند.

سرگردانی سپرده گذاران وحدت
بسته شدن حساب‌های سپرده گذاران وحدت در برخی استان‌ها از جمله لرستان و خوزستان، مهمترین رویدادی بود که مشتریان این تعاونی با آن رو به رو بودند. پیگیری‌ها از بانک مرکزی نشان می‌داد که این نهاد ناظر پس از تغییر تابلوی برخی شعب تعاونی وحدت به توسعه، در مکاتبات خود با نیروی انتظامی و دستگاه قضایی، غیرقانونی بودن این ادغام و تغییر تابلو را اعلام کرده بود.
با این حال مسئولان موسسه آرمان شرایط را عادی قلمداد می‌کنند؛ «حمیدرضا جهازی» مدیرکل موسسه آرمان در جنوب غرب کشور پس از تجمع‌ها و اعتراض‌های مردمی در برخی شهرها از جمله دزفول، خرم آباد، اراک، اهواز، شوشتر، اندیمشک و شوش دیروز در گفت وگو  ایرنا ادعا کرده که در حال رایزنی با بانک مرکزی برای حل مشکل حساب‌های مشتریان بوده و نشستی نیز در این زمینه برای مراحل نهایی ادغام موسسه آرمان با توسعه برگزار شده است. وی همچنین گفت که بسته شدن حساب‌های مشتریان به دلیل حفظ امنیت حساب‌های مشتریان است که امیدواریم در هفته جاری این موسسه با بانک مرکزی به نتیجه نهایی دست یابد. وی افزود: تجمع و اعتراض مردم در این چند روزه نیز در کارکرد و فعالیت شعبه‌های این موسسه تاثیر گذاشته و باعث تعطیلی بسیاری از شعبه‌های این موسسه در خوزستان شده است، لذا از مشتریان این موسسه تقاضا می‌شود همکاری لازم را داشته باشند تا هر چه زودتر این مشکلات برطرف شود.

مردم به غیرمجازها اعتماد نکنند
مسئولان بانک مرکزی همواره به مردم توصیه می‌کنند در بانک ها، موسسه‌های اعتباری و صندوق‌های قرض الحسنه دارای مجوز سپرده گذاری کنند، موسسه هایی که فهرست آنها در پایگاه اینترنتی بانک مرکزی در دسترس همگان است. با وجود هشدارهای بانک مرکزی، همچنان برخی از مردم به امید دریافت سود بیشتر، در تعاونی‌های غیرمجاز سپرده گذاری می‌کنند که جز سرگردانی و از دست رفتن سرمایه سرانجامی برای آنها نخواهد داشت. فرشاد حیدری معاون نظارتی بانک مرکزی با هشدار دوباره به مردم برای سپرده‌گذاری نکردن در موسسات مالی غیرمجاز گفت: برای سرمایه‌گذاری مطمئن، اسامی موسسات معتبر را در سایت بانک مرکزی چک کنید. وی می‌افزاید: در کنار اقدام بانک مرکزی در برخورد با موسسه‌های غیرمجاز، این مردم هستند که باید از سپرده‌گذاری در این موسسات بپرهیزند زیرا در غیر این صورت بروز هر گونه مشکل در سپرده‌های آنها متوجه خودشان است.