قطر عهدشكني كرد و تحريم شد

به گزارش ایسنا، این شبکه خبری اعلام کرد: توافقنامه ریاض که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در سال ۲۰۱۳ امضا و در سال ۲۰۱۴ توافقنامه‌ای در تکمیل آن را تدوین کردند کشورهای عضو این شورا از جمله قطر را به منع حمایت از همه فعالیت‌ها و سازمان‌های تروریستی مخالف این شورا و مصر از جمله اخوان المسلمین ملزم می‌کند. شبکه سی‌ان‌ان تصاویری از این دو توافقنامه را که در ریاض امضا شد و در یکی از آنها امضای امیر قطر دیده می‌شود منتشر کرد. بنا به گزارش شبکه خبری سی‌ان‌ان قطر و همسایگانش در خیلج فارس در کنار یمن و مصر طی سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ با امضای توافق‌هایی حمایت از گروه‌های متخاصم علیه سایر کشورها را ممنوع کردند.

وجود این توافق‌ها پیش از این نیز مطرح شده بود اما محتوا و خود این اسناد به دلیل حساسیت موضوعات مطرح شده و این مساله که این توافق به صورت کاملا محرمانه از سوی سران این کشورها به توافق رسیده تاکنون منتشر نشده بود. جزئیات این توافق‌ها که تنها از سوی شبکه خبری سی‌ان‌ان منتشر شده‌اند گفته می‌شود توسط یک منبع در یکی از کشورهای منطقه که به این اسناد دسترسی دارد ارائه شده است. کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، قطر را به عدم پایبندی به این دو توافق متهم کرده‌اند؛ مساله‌ای که می‌تواند دلیل گسترش بزرگترین و بدترین بحران دیپلماتیک در خاورمیانه طی دهه‌های اخیر را توضیح دهد.
با این حال قطر با انتشار بیانیه‌ای عربستان سعودی و امارات را به نقض ماهیت این توافق متهم کرده و مدعی شده که این کشورها بدون دلیل به تمامیت ارضی قطر حمله کرده‌اند.

در اولین توافق که در ۲۳ نوامبر سال ۲۰۱۳ به صورت دست‌نویس توسط پادشاه عربستان، امیر قطر و امیر کویت به امضا رسیده طرف‌های مختلف متعهد شدند تا از هرگونه مداخله در امور داخلی سایر کشورهای خیلج فارس خودداری کنند و همچنین مانع از حمایت‌های سیاسی و مالی گروه‌های "منحرف" در کشورهای خود شوند؛ اصطلاحی که برای توصیف گروه‌های فعال ضد دولتی استفاده شده است. این توافق که از آن به عنوان "توافق ریاض" یاد می‌شود به صورت مشخص از گروه‌ "اخوان‌المسلمین" نام برده که به هیچ وجه نباید از آن حمایت شود؛ گروهی که اکنون کشورهای حوزه خلیج فارس، قطر را به حمایت از آن متهم می‌کنند.

در این توافق همچنین تاکید شده که از گروه‌های اپوزیسیون در یمن که می‌تواند کشورهای همسایه را "تهدید" کند حمایت نشود. در توجیه تحریم‌های شدید علیه قطر طی ماه گذشته همسایگان این کشور در خلیج فارس دوحه را به حمایت مالی از حزب‌الله و برخی گروه‌های "تروریستی" در کنار اخوان المسلمین در مصر متهم کرده‌اند. در اولین توافق مذکور علاوه بر این کشورهای امضا کننده متعهد شدند تا از رسانه‌های مخالف که اکنون می‌توان آن را اشاره‌ای به شبکه الجزیره دانست، حمایت نکنند. شبکه الجزیره یک شبکه خبری ماهواره‌ای است که در قطر قرار دارد و از سوی دولت این کشور پایه‌گذاری شده است. در حالی که از سوی سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس به حمایت از گروه‌های اپوزیسیون در منطقه از جمله در مصر و بحرین متهم می‌شود.

در توافق دوم که فوق محرمانه نام گرفته و تاریخ آن به ۱۶ نوامبر ۲۰۱۴ برمی‌گردد پادشاه بحرین و حاکم امارات نیز به عنوان دیگر امضاکنندگان اضافه شده‌اند. در این توافق به صورت مشخص امضاکنندگان متعهد شدند تا از ثبات مصر با جلوگیری از استفاده از شبکه خبری الجزیره از سوی گروه‌ها و شخصیت‌هایی که دولت مصر را به چالش می‌کشند، حمایت کنند. در این توافق به صورت مشخص تنها از شبکه خبری الجزیره و نه سایر رسانه‌هایی چون شبکه عربستانی العربیه نام برده شده است. پس از امضای این توافق شبکه الجزیره کانال خود که به پوشش اخبار مصر اختصاص یافته بود را تعطیل کرد.

در سال ۲۰۰۳ در اسنادی دیگر که توسط وزرای خارجه این کشورها به امضا رسیده نحوه اجرای این توافق‌ها مورد گفت‌وگو قرار گرفته است. در این اسناد چگونگی جلوگیری حمایت‌ها از اخوان المسلمین و همچنین گروه‌های یمنی و عربستانی که تهدیدی علیه امنیت و ثبات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس محسوب می‌شوند، مشخص شده است. با این حال این توافق‌ها تنها قطر را مورد هدف خود قرار نداده‌اند بلکه تمامی بخش‌های آن به تمامی کشورهای امضاکننده برمی‌گردد.

اسناد مربوط به توافق‌های سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴  نشان دهنده تنش‌ها طولانی مدت میان کشورهای شورای همکاری خیلج فارس است. پیش از این نیز در مارس ۲۰۱۴ عربستان سعودی، امارات و بحرین سفرای خود را از قطر فراخواندند چراکه مدعی بودند دوحه به تعهدات خود در اولین توافق مذکور مبنی بر عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها پایبند نبوده است. این توافق‌ها همچنین به نظر می‌رسد که تلاشی برای بهبود روابط میان این کشورها بوده‌اند.
  در پی انتشار اسنادی از سوی شبکه سی‌ان‌ان آمریکا درباره توافق‌نامه‌های ریاض در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، کشورهای عربستان، امارات، بحرین و مصر و قطر مجددا به اتهام‌زنی متقابل پرداختند. عربستان، امارات، بحرین و مصر در بیانیه مشترکی اعلام کردند: اسنادی که شبکه سی‌ان‌ان آمریکا منتشر کرده و شامل توافق‌نامه سال ۲۰۱۳ ریاض و مکانیسم اجرایی آن و توافق‌نامه تکمیلی ریاض در سال ۲۰۱۴ است نشان می‌دهد که قطر از عمل به تعهداتش سر باز زده و به طور کامل آن را نقض کرده است.

در این بیانیه آمده است: ۱۳ خواسته‌ای که به دولت قطر ارائه شده به خاطر این بود که به تعهدات و پایبندی‌های قبلی خود عمل کند و این خواسته‌ها در واقع همان خواسته‌هایی بود که در توافق‌نامه ریاض مطرح شده بود. به گفته کشورهای تحریم کننده قطر این کشور در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ توافقنامه ریاض را با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس امضا کرده اما هیچ کدام از بندهایش را اجرا نکرده است.

متن توافق‌نامه براساس اسنادی که شبکه سی‌ان‌ان آمریکا منتشر کرده به صورت زیر است:
-عدم مداخله در امور داخلی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم و عدم پناه دادن به شهروندانی که فعالیت‌های غیرقانونی انجام می‌دهند و عدم حمایت از گروه‌های مخالف یا رسانه‌های متخاصم.
-عدم حمایت از اخوان‌المسلمین یا هرگونه نهاد یا سازمان یا شخصیت‌هایی که امنیت و ثبات کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را تهدید می‌کنند چه از طریق اقدام مستقیم و چه از طریق تلاش برای تأثیرگذاشتن سیاسی.
-عدم حمایت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از هر گروهی در یمن که خطری برای کشورهای همجوار آن باشد.
از سوی دیگر عصام بن سعد بن سعید، وزیر مشاور و جانشین وزیر فرهنگ و رسانه عربستان گفت: اقداماتی که عربستان، امارات، مصر و بحرین علیه قطر اتخاذ کرده‌اند با هدف اصلاح روندی است که برای ایجاد دودستگی در شورای همکاری خلیج فارس و برهم زدن امنیت و ثبات کشورهای منطقه و مداخله در امور آن‌ها در پیش گرفته است.
در مقابل نیز سیف بن احمد آل ثانی، مدیر دفتر تماس‌های دولتی در دوحهگفت: محاصره قطر نقض آشکار نظام اصلی شورای همکاری خلیج فارس و توافق‌نامه‌های ریاض در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ و مکانیسم اجرایی آن است.
وی گفت: متن توافق‌نامه ریاض با هدف تقویت همکاری میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و تأکید بر حاکمیت کشورها و عدم مداخله در امور داخلی آن‌ها نوشته شده است اما ادعاهای توجیه‌نشدنی اخیر با هدف تجاوز به حاکمیت قطر صورت گرفته است.
آل ثانی گفت: خواسته‌های این کشورها هیچ ارتباطی با توافق‌نامه ریاض ندارد. اقدامات این کشورها برای ایجاد دودستگی صورت گرفته است. عربستان و امارات خود توافق‌نامه ریاض و مکانیسم آن را اجرا نکردند. برخی از خواسته‌های این کشورها صحت ندارد و برخی تجاوز غیرقانونی و غیر توجیه‌نشدنی علیه حاکمیت قطر است.