تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۲۶ ساعت ۱۲:۳۷
کد مطلب : ۱۳۶۸۸۵
ایران آزاری به جای ایران‌هراسی
گروه سياسي: علی بیگدلی استاد روابط بين الملل در يادداشتي در روزنامه بهار نوشت: اگرچه دونالد‌ترامپ اظهار کرده است که تا یک ماه آینده وضعیت برجام و ارتباط با ایران را مشخص می‌کند، اما به نظر نمی‌رسد که آمریکا دست به اقدام خصومت‌آمیز عمیقی علیه ایران بزند، زیرا منطقه خاورمیانه اکنون بسیار آشفته است و شرایط بحرانی دارد.از طرفی آمریکا گرفتار مشکلات کره شمالی است و همچنین با مشکلات شمال سوریه دست و پنجه نرم می‌کند، بنابراین به نظر نمی‌رسد بخواهد فضای بحرانی جدیدی در منطقه ایجاد کند. به همین خاطر است که آنها در حال تلاش هستند تا شرایط را سامان دهند. اما آنچه از لابه‌لای گفت‌وگوهای آنها به نظر می‌رسد، این است که سیاست ایران هراسی آنها در حال تبدیل به سیاست ایران آزاری است. این سرآغاز یک دوران جدید در ارتباط با ایران و آمریکا است. آمریکایی‌ها از تمام تلاشی که در اختیار دارند استفاده می‌کنند تا به ایران آزار رسانده و تحت فشار قرار دهند. آنها از برجام هم به عنوان یک ابزار برای پیشبرد این شیوه استفاده می‌کنند. در چنین وضعیتی حضور رئیس‌جمهور در نیویورک اقدام بسیار موثری است و ایشان می‌تواند در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل به این موضوع اشاره کند که سیاست منطقه‌ای و شاید جهانی آمریکا تابع قوانین ثابت شده‌ای نیست و هر لحظه یک رنگ جدیدی به تصمیمات خود می‌دهد. درواقع نوعی افسارگسیختگی و از هم پاشیدگی در سیاست‌های منطقه‌ای و مربوط به خاورمیانه آمریکا دیده می‌شود.
از طرفی آمریکایی‌ها تحت فشار عربستان سعودی و اسرائیل تلاش می‌کنند ایران را بیشتر تحت فشار قرار دهند تا بتوانند به قرارداد سخاوتمندانه‌ای که با عربستان امضا کرده اند، دسترسی پیدا کنند. از طرف دیگر، موضوع کردستان عراق است که تا یک هفته دیگر همه‌پرسی استقلال آنها از عراق برگزار می‌شود، همه‌پرسی که به احتمال زیاد با رای مثبت کردها همراه خواهد شد و در آن صورت به بحران جدیدی مبدل می‌شود که مشکلات منطقه را به شدت افزایش خواهد داد و ممکن است سرآغاز درگیری‌های جدید در منطقه خاورمیانه شود. اگرچه آمریکایی‌ها گفته‌اند که این موضوع به تاخیر انداخته شود اما عمیقا از تاسیس چنین کشوری تحت عنوان کردستان حمایت می‌کنند و حتی دلیل آنها برای به تاخیر انداختن این موضوع آن است که مشکلات خاورمیانه اکنون آنقدر زیاد است که نمی‌خواهند در شرایط کنونی تاسیس کشور کردستان، بحران خاورمیانه را افرایش دهد. به تمام این دلایل منطقه خاورمیانه در آستانه مشکلات زیادتری قرار دارد و بر همین مبنا آمریکایی‌ها نمی‌توانند برجام را بر هم بزنند و کانون بحران جدیدی ایجاد کنند.
ما امیدواریم رئیس‌جمهور در سخنرانی مجمع عمومی به این موضوعات اشاره کند و با انتقاد شدید از سیاست‌های چندضلعی آمریکا که نشانه سرگردانی در تصمیمات بین‌المللی است، با توجه به ارتباطی که با اتحادیه اروپا پیدا کردیم، بتوانیم بیشتر آمریکا را تحت فشار قرار دهیم. با توجه به فاصله‌ای که بین آمریکا و اتحادیه اروپا ایجاد شده، آمریکا اگر این وضعیت را ادامه دهد رفته رفته به نوعی انزوای سیاسی گرفتار خواهد شد. اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی امضا‌کننده برجام بارها اعلام کرده‌اند که پشت سر برجام هستند، به این سبب که آنها منافع اقتصادی بسیاری از برجام به دست می‌آورند. همچنین اروپایی‌ها با سرعت به سوی سرمایه‌گذاری بیشتری در چین و خاور دور در حال حرکت هستند، فراموش نکنیم چین هم در برابر آمریکا است و ممجموع رفتار اروپایی‌ها ثابت می‌کند که وضعیت در حال دگرگونی است و ما باید دقت زیادی به این تغییر معادلات داشته باشیم.
از سوی دیگر در ارتباط با اقدامات خصمانه جدید آمریکا باید توجه داشت که این کشور درباره دو موضوع تحریم‌ها را تمدید کرده است، اولین موضوع آزمایشات موشکی و دیگری دخالت ایران در کشورهای منطقه خاورمیانه، درواقع این دو مشکل برای آمریکا بهانه‌ای ایجاد کرده است که ایران را تحریم کند و همچنین تلاش می‌کند تحریم‌هایش هیچ نوع مغایرتی با مفاهیم مندرج در برجام نداشته باشد. در خصوص ممنوعیت فروش هواپیماهای تجاری به ایران هم این موضوع در حال حاضر تنها توسط مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شده است.
با وجود این آمریکا با بحران اقتصادی مواجه است و قبلا هم از این صحبت‌ها کرده بودند، اما اتحادیه هوانوردی آمریکا به کنگره نامه نوشته که اگر محموله هوایی به ایران نفروشد، ممکن است مجبور شود حدود 25 هزار کارمند خود را اخراج کند؛ موضوعی که در صورت تحقق بیش از پیش‌ترامپ را در داخل با مشکل مواجه می‌کند و او و دیگر دولتمردان آمریکایی به هیچ وجه دنبال آن نیستند. از سوی دیگر و از آنجایی که دو مرحله مجلس سنا و امضای رئیس‌جمهور آمریکا مانده است که این موضوع تبدیل به قانون شود، امکان اینکه این اتفاق رخ دهد بسیار کم است. همچنین اگر آمریکا به ایران هواپیما نفروشد، ایرباس این کار را می‌کند که باز هم به نفع اتحادیه اروپا است.
بنابراین هنوز زود است به طور قطع درباره متوقف شدن این فروش صحبت کرد. در نهایت تمدید توقف تحریم‌های برجام اتفاق مثبتی است که صورت گرفته است اما آمریکا این کار را نه از این جهت که به ایران ارفاق کند انجام داده است، بلکه از این جهت که شرایط منطقه ما، ناهموار است، آمریکا فعلا نمی‌خواهد به این ناهمواری‌ها دامن بزند، بنابراین فعلا با برجام بازی می‌کند تا بتواند در زمانی تصمیمات قطعی دیگری بگیرد، اما در نهایت فعلا شرایط نقض برجام برایش فراهم نیست.
از طرفی آمریکایی‌ها تحت فشار عربستان سعودی و اسرائیل تلاش می‌کنند ایران را بیشتر تحت فشار قرار دهند تا بتوانند به قرارداد سخاوتمندانه‌ای که با عربستان امضا کرده اند، دسترسی پیدا کنند. از طرف دیگر، موضوع کردستان عراق است که تا یک هفته دیگر همه‌پرسی استقلال آنها از عراق برگزار می‌شود، همه‌پرسی که به احتمال زیاد با رای مثبت کردها همراه خواهد شد و در آن صورت به بحران جدیدی مبدل می‌شود که مشکلات منطقه را به شدت افزایش خواهد داد و ممکن است سرآغاز درگیری‌های جدید در منطقه خاورمیانه شود. اگرچه آمریکایی‌ها گفته‌اند که این موضوع به تاخیر انداخته شود اما عمیقا از تاسیس چنین کشوری تحت عنوان کردستان حمایت می‌کنند و حتی دلیل آنها برای به تاخیر انداختن این موضوع آن است که مشکلات خاورمیانه اکنون آنقدر زیاد است که نمی‌خواهند در شرایط کنونی تاسیس کشور کردستان، بحران خاورمیانه را افرایش دهد. به تمام این دلایل منطقه خاورمیانه در آستانه مشکلات زیادتری قرار دارد و بر همین مبنا آمریکایی‌ها نمی‌توانند برجام را بر هم بزنند و کانون بحران جدیدی ایجاد کنند.
ما امیدواریم رئیس‌جمهور در سخنرانی مجمع عمومی به این موضوعات اشاره کند و با انتقاد شدید از سیاست‌های چندضلعی آمریکا که نشانه سرگردانی در تصمیمات بین‌المللی است، با توجه به ارتباطی که با اتحادیه اروپا پیدا کردیم، بتوانیم بیشتر آمریکا را تحت فشار قرار دهیم. با توجه به فاصله‌ای که بین آمریکا و اتحادیه اروپا ایجاد شده، آمریکا اگر این وضعیت را ادامه دهد رفته رفته به نوعی انزوای سیاسی گرفتار خواهد شد. اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی امضا‌کننده برجام بارها اعلام کرده‌اند که پشت سر برجام هستند، به این سبب که آنها منافع اقتصادی بسیاری از برجام به دست می‌آورند. همچنین اروپایی‌ها با سرعت به سوی سرمایه‌گذاری بیشتری در چین و خاور دور در حال حرکت هستند، فراموش نکنیم چین هم در برابر آمریکا است و ممجموع رفتار اروپایی‌ها ثابت می‌کند که وضعیت در حال دگرگونی است و ما باید دقت زیادی به این تغییر معادلات داشته باشیم.
از سوی دیگر در ارتباط با اقدامات خصمانه جدید آمریکا باید توجه داشت که این کشور درباره دو موضوع تحریم‌ها را تمدید کرده است، اولین موضوع آزمایشات موشکی و دیگری دخالت ایران در کشورهای منطقه خاورمیانه، درواقع این دو مشکل برای آمریکا بهانه‌ای ایجاد کرده است که ایران را تحریم کند و همچنین تلاش می‌کند تحریم‌هایش هیچ نوع مغایرتی با مفاهیم مندرج در برجام نداشته باشد. در خصوص ممنوعیت فروش هواپیماهای تجاری به ایران هم این موضوع در حال حاضر تنها توسط مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شده است.
با وجود این آمریکا با بحران اقتصادی مواجه است و قبلا هم از این صحبت‌ها کرده بودند، اما اتحادیه هوانوردی آمریکا به کنگره نامه نوشته که اگر محموله هوایی به ایران نفروشد، ممکن است مجبور شود حدود 25 هزار کارمند خود را اخراج کند؛ موضوعی که در صورت تحقق بیش از پیش‌ترامپ را در داخل با مشکل مواجه می‌کند و او و دیگر دولتمردان آمریکایی به هیچ وجه دنبال آن نیستند. از سوی دیگر و از آنجایی که دو مرحله مجلس سنا و امضای رئیس‌جمهور آمریکا مانده است که این موضوع تبدیل به قانون شود، امکان اینکه این اتفاق رخ دهد بسیار کم است. همچنین اگر آمریکا به ایران هواپیما نفروشد، ایرباس این کار را می‌کند که باز هم به نفع اتحادیه اروپا است.
بنابراین هنوز زود است به طور قطع درباره متوقف شدن این فروش صحبت کرد. در نهایت تمدید توقف تحریم‌های برجام اتفاق مثبتی است که صورت گرفته است اما آمریکا این کار را نه از این جهت که به ایران ارفاق کند انجام داده است، بلکه از این جهت که شرایط منطقه ما، ناهموار است، آمریکا فعلا نمی‌خواهد به این ناهمواری‌ها دامن بزند، بنابراین فعلا با برجام بازی می‌کند تا بتواند در زمانی تصمیمات قطعی دیگری بگیرد، اما در نهایت فعلا شرایط نقض برجام برایش فراهم نیست.
