خروج از برجام ، اقدامی بسیار خطرناک

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مونیز در این مطلب که در پایگاه اینترنتی بوستون گلوب منتشر شد نوشت: دو سال پیش که توافق هسته ای ایران منعقد شد، بسیاری در این باره ابراز تردید کردند که آیا ایران به مفاد این توافق عمل خواهد کرد. جالب است که هم اکنون ادامه تبعیت ما از توافق مورد تردید قرار گرفته است. اگر رئیس جمهور، آمریکا را از این توافق خارج کند- چه با تایید نکردن تبعیت ایران از مفاد توافق بدون داشتن مدرک آشکار دال بر تخلفات ایران، و چه با خروج کامل از توافق- موجب بروز بحرانی خواهد شد که خطرات هسته ای را به  نحو چشمگیری افزایش خواهد داد. 

به ادعای وی یک ایران هسته ای تهدیدی برای منطقه و جهان خواهد بود، و هرگز نباید اجازه داد چنین اتفاقی رخ دهد. توافق هسته ای ایران، اساس جلوگیری از چنین نتیجه ای است، نه به قول ترامپ و دیگران، صرفاً ابزاری که به جلوگیری از چنین نتیجه ای کمک کند. اگر آمریکا تعهدات خود را کنار بگذارد، ممکن است ایران بدون اطلاع قبلی از توافق خارج شود. برای درک خطرات، مهم است که به روشنی بدانیم که این توافق چه دستاوردهایی داشته است و اگر آمریکا موجب بر هم خوردن آن شود، ما چه چیزی را از دست خواهیم داد. 

نخست، ما محدودیت های اعمال شده بر فعالیت های هسته ای را از دست خواهیم داد. من به عنوان فیزیکدانی که دهه ها در برنامه تسلیحات هسته ای آمریکا مشارکت داشته، می دانم که ساختن یک بمب هسته ای به چه چیزهایی نیاز دارد. من به عنوان مذاکره کننده اصلی آمریکا درباره مفاد نهایی توافق هسته ای ایران، می دانم که 159 صفحه شرایط مفصل و بی سابقه این توافق مانع قابل توجهی برای جلوگیری از ساخت سلاح هسته ای در ایران است. بدون این توافق، محدودیت هایی که هر گونه مسیر احتمالی دستیابی ایران به بمب را به طور مؤثری به مدت بیش از یک دهه مسدود کرد، از بین خواهد رفت. ما شدیدترین محدودیت هایی را از دست خواهیم داد که تا همین حالا ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را 98 درصد کاهش داده، غنی سازی اورانیوم ایران را در سطح غنای سه ممیز 67 صدم درصد یا پایین تر از آن نگه داشته، تعداد سانتریفوژهای نصب شده ایران را دو سوم کاهش داده، و فناوری آنها را محدود کرده است. ما همچنین ممنوعیت هایی را از دست خواهیم داد که: ایران را از تولید مقادیر زیاد پلوتونیوم بازداشته است؛ ایجاب می کند که همه سوخت های هسته ای مصرف شده به خارج از کشور منتقل شوند؛ و از هر گونه تحقیق و توسعه ای جلوگیری می کند که ممکن است به یک برنامه تسلیحات هسته ای کمک کند. 

در وهله دوم، ما توانایی مهم نظارت بر فعالیت های هسته ای ایران را از دست خواهیم داد. این توافق، بازرسی های بی سابقه آژانس بین المللی انرژی اتمی را به منظور نظارت مستمر بر فعالیت های هسته ای ایران برای شناسایی فعالیت های تسلیحاتی مخفیانه ایجاب می کند. این نظارت، همه مراحل فعالیت های هسته ای ایران را با استفاده از سختگیرانه ترین بازرسی ها و پروتکل راستی آزمایی که تاکنون با یک کشور درباره آن مذاکره شده است، در بر می گیرد. سران برجسته علمی که در فناوری تسلیحات هسته ای بسیار زبده و باتجربه هستند اعلام کردند این توافق الگویی است که می تواند «به عنوان راهنمایی برای توافق های آینده درباره منع تولید و گسترش تسلیحات هسته ای عمل کند.» بازرسی ها و راستی آ‍زمایی، بهترین تضمین را در این باره به ما می دهد که آیا ایران از یک برنامه صلح آمیز هسته ای برای مخفی کردن تلاش برای دستیابی به یک سلاح استفاده می کند یا خیر. بدون این توافق، آژانس بین المللی انرژی اتمی دیگر دسترسی قطعی به هیچ از مکان های مشکوک نخواهد داشت. آمریکا همچنین توانایی بررسی، و احتمالاً رد، هر گونه خرید اقلام مرتبط هسته ای را که ایران خواستار آن است، از دست خواهد داد. 

زمانی که این توافق نهایی شد، برخی با اشاره به اینکه که همه محدودیت ها دائمی نیست، این سؤ‌ال را مطرح کردند که چرا ما با یک «توافق موقت» موافقت کردیم. پاسخ ساده است: ما چنین کاری نکردیم. در حالی که برخی محدودیت ها بر فعالیت های هسته ای و غنی سازی بین سال 2026 و 2031 منقضی می شود، مهم ترین جنبه های این توافق برای همیشه به قوت خود باقی می ماند -ممنوعیت دائمی اینکه ایران سلاح هسته ای یا یک برنامه تسلیحات هسته ای داشته باشد، و بازرسی های جامع مستمر-. به موجب این توافق، ما هم اکنون و در آینده همه گزینه ها را برای پاسخ دادن به هر گونه اقدام ایران برای تولید یک سلاح هسته ای حفظ می کنیم، و اطلاعات بسیار بهتری برای اقدام کردن داریم. اظهاراتی که در آنها ادعا می شود این توافق به نحوی خود به خود باعث می شود ایران پس از 10 یا 15 سال به یک کشور دارای تسلیحات هسته ای تبدیل شود، پوچ و بی اساس است. 

سوم اینکه ما روندی کارآمد را برای جلب حمایت کشورهای دیگر برای اعمال دوباره سریع تحریم های شدید از طریق شورای امنیت سازمان ملل در صورت اقدام ایران در نقض جدی توافق از دست خواهیم داد. تحریم ها تنها گزینه ما نخواهد بود، چرا که اگر مدرکی دال بر این پیدا شود که ایران مشغول ساخت بمب هسته ای است، چیزی در این توافق وجود ندارد که آمریکا را از اقدام نظامی (علیه این کشور) بازدارد. 

چهارم اینکه خروج از توافق هسته ای ایران، آمریکا را منزوی خواهد کرد. آمریکا چین، روسیه، اروپا و دیگر کشورهای جهان را با یکدیگر متحد کرد تا برنامه  هسته ای ایران را محدود کنند. احتمالاً ما به تنهایی از این توافق خارج خواهیم شد. اگر ما این توافق را -همانگونه که  هم اکنون برخی حمایت می کنند- به نام (بهانه) بهبود آن از بین ببریم، شاید در متحد کردن جهان با ایران، و علیه آمریکا موفق شویم - که به منزله هدیه ای به دشمنان در سراسر جهان خواهد بود.- 

انتقاد از توافق هسته ای ایران با ارائه هیچ پیشنهاد بهتری همراه نبوده است. برخی به مسائلی اشاره می کنند که در این توافق به آن پرداخته نشده است- حمایت ایران از حزب الله، برنامه موشکی این کشور، بلندپروازی های منطقه ای ایران، و حمایت آن از رژیم سوریه-. سابقه مذاکره هسته ای با کشورهایی که مخالف شدید دیدگاههای آمریکا بوده اند، طولانی است- در این خصوص نمونه ای بهتر از مذاکره رونالد ریگان، (رئیس جمهور پیشین آمریکا) درباره توافق های هسته ای با شوروی سابق (آن هم در حالی که در زمینه های متعدد دیگر با آنها کشمکش داشتیم) وجود ندارد.- با این حال، چیزی وجود ندارد که ما یا متحدانمان را از پرداختن به مسائل خارج از توافق هسته ای با ایران در حال حاضر بازدارد، و در واقع،‌اگر ایران سلاح هسته ای داشت، پرداختن به همه این مسائل بدون این توافق، بسیار خطرناک تر بود. فقط به اوضاع در کره شمالی نگاه کنید. ترامپ باید به جای پاره کردن توافق هسته ای و اینکه همه چیز را از صفر شروع کند، تمرکز خود را روی تقویت ممنوعیت ها علیه تسلیحات هسته ای برای همه کشورها، از جمله ایران معطوف کند. 

زمانی که ما توافق با ایران را امضا کردیم، این کشور تنها چند ماه  با دستیابی به سلاح هسته ای فاصله داشت  و اگر دیپلماسی شکست می خورد، تنها می شد امیدوار بود که گزینه ای نظامی مانع مسیر آنها شود. ما این برنامه را متوقف کردیم تا امکان یک راه حل دیپلماتیک را فراهم کنیم و به راه حلی دیپلماتیک دست یافتیم که کاملاً قابل راستی آ‍زمایی است و از نظر علمی و فنی محکم است. این تنها یک دستاورد دیپلماتیک نبود، بلکه تلاش فوق العاده مشترک کشورهای مسئول برای رفع خطر فوری بود که صلح و ثبات را تهدید می کرد. اگر آمریکا هم اکنون به این توافق پشت کند، چیزی فراتر از مایه شرمساری خواهد بود. این اقدامی بسیار خطرناک خواهد بود.