تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۸/۰۱ ساعت ۱۱:۲۱
کد مطلب : ۱۳۸۷۲۴
اروپایی‌ها در ايران می‌مانند يا مي‌روند؟
اقباله هیئتی - روزنامه بهار
اقتصاد رنجور و بیمار ایران که سال‌ها بود عوامل داخلی و خارجی تضعیفش کرده بودند، سرانجام با توافق هسته‌ای که در ژانویه 2016 با شش قدرت جهانی انجام شد، به ریل بازگشت.از همان سال تاکنون مردم که انتظار بهبود شرایط اقتصادی کشور در نتیجه ارتباط با اقتصادهای مطرح جهان را داشتند و کابینه روحانی را به جهت برقراری این توافق جهانی موفق می‌دانستند برای بار دوم هم به روحانی و تصمیماتش اعتماد کردند و باز هم به او رای دادند. در این سه سالی که از توافق هسته‌ای یا همان برجام معروف می‌گذرد، هیات‌های سیاسی و اقتصادی بسیاری به ایران آمدند و قراردادهایی هم با اروپایی‌ها و آسیایی‌ها به امضا رسید. هر چندهنوز هم آنچه انتظار داشتیم از برجام به دست نیاورده بودیم اما ارقامی که توسط دولت به صورت رسمی اعلام می‌شود جذب حدود 12 میلیارد دلار سرمایه خارجی در این مدت بوده است. این در حالی است که با یک حساب سرانگشتی صنایع نفت و گاز ایران به تنهایی به بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا مطابق صنایع روز دنیا بتواند از پتانسیل‌های داخلی و میدان‌های مشترک نفت و گاز بهره‌برداری قابل قبولی را انجام دهد. در این مدت نام‌های بزرگ زیادی برای همکاری با ایران مطرح شد.
از شرکت‌های بزرگ خودروسازی تا شرکت‌های چندملیتی نفتی و گازی تا سرانجام شرکت توتال به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاران نفتی وگازی در جهان با انعقاد قراردادی یک میلیارد دلاری مسئولیت بهره‌برداری از فاز 11 پارس جنوبی را با همکاری یک شرکت چینی بر عهده گرفت. این قرارداد از بزرگترین و معتبرترین قراردادهایی بود که پس از برجام در کشورمان بسته شد؛ اما حتی این قرارداد هم در پی مخالفت دونالد‌ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا که از زمان به قدرت رسیدن، برجام را از بدترین توافق‌هایی می‌داند که آمریکا به آن تن داده است در معرض تهدید قرار گرفته است. از آنجایی که‌ترامپ به عنوان رئیس دولت نخستین اقتصاد جهان حتی به صورت یکجانبه هم قدرت تحریم شرکت‌های اروپایی و آمریکایی را دارد نگرانی‌ها از تداوم همکاری با این شرکت‌ها در کشورمان شدت گرفته است.
پس از اینکه رئیس جمهور آمریکا از تایید رسمی پایبندی ایران به برجام خودداری کرد و هشدار داد که ممکن است به این توافق پایان دهد نگرانی‌هایی مبنی بر پا پس کشیدن شرکت‌های نفتی بین المللی از مذاکرات نفتی با ایران مطرح شد. نگرانی‌هایی که هرچند توسط مسئولان نفتی ایران قاطعانه رد شد اما به نظر می‌رسد تا آمریکا تصمیم نهایی خود را اعلام نکند، ادامه همکاری خارجی‌ها با ایران در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد داشت. از آنجایی که صنعت نفت ایران یکی از اهداف تحریم‌های سال‌های قبل بوده و تحریم‌ها آسیب‌های کوچک و بزرگی را به این صنعت وارد کرده، تغییر سیاست ریاست جمهوری آمریکا علیه ایران باعث بروز نگرانی‌هايي در حوزه نفت شده است؛ به طوریکه این گمان می‌رفت که غول‌های نفتی جهان که در سایه تلاش وزارت نفت در دولت یازدهم برای توسعه میادین نفتی و گازی ایران صف کشیده بودند، با اعلام مواضع جدید آمریکا درهای تعامل را با ایران ببندند و نه تنها مذاکرات خود را برای توسعه میادین نفتی و گازی متوقف کنند بلکه حتی خرید نفت ایران را کاهش دهند. هر چند پاتریک پریانه، مدیرعامل کمپانی توتال چند روز پیش اعلام کرده که این شرکت برای ادامه همکاری با ایران مصمم است اما همچنان تاکید داشته که در صورت فشار آمریکا شاید تصمیمات جدیدتری هم اتخاذ شود.
به تعهدات خود ادامه می‌دهیم
در این رابطه مدیر منطقه خاورمیانه و آفریقای شمال در بخش اکتشاف و تولید شرکت توتال با تاکید بر اینکه سیاست آمریکا در بحث برجام، موضوع داخلی آن کشور است، تاکید کرد: توتال به قوانین بین‌المللی پایبند است و به تعهدات خود ادامه می‌دهد. استفان میشل این نکته را در پاسخ به پرسشی درباره سیاست‌های‌ترامپ درباره برجام و واکنش توتال در این زمینه برای ادامه فعالیت در ایران بیان کرد و گفت: برجام همچنان پابرجاست و ما همچنان به فعالیت خود در ایران ادامه می‌دهیم. وی درباره اقدامات انجام شده از زمان امضای قرارداد فاز 11 پارس جنوبی، گفت: تاکنون تیم خود را برای انجام پروژه آماده کرده و تقاضای همکاری برای شروع کار (با شرکت‌های ایرانی) را نیز فرستاده‌ایم. وی ادامه داد: براساس برنامه تعریف شده، از اواخر سال 2017 یا اوایل سال آینده میلادی، کار اجرایی را در فاز 11 کلید می‌زنیم.
میشل درباره اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه توتال سرعت اجرای طرح را به دلیل فشار آمریکا کاهش داده است، نیز گفت: از سال 2014 که در این مسئولیت فعالیت می‌کنم، بیش از 30 بار به ایران رفته‌ام تا اینکه قرارداد فاز 11 نهایی شد. ما سرعت فعالیت خود در ایران را طبق برنامه انجام می‌دهیم و طرح مباحث سیاسی در این زمینه پیش از این نیز بارها مطرح شده است. مدیر منطقه خاورمیانه و آفریقای شمال توتال افزود: قوانین همه چیز را مشخص کرده و ما نیز همچنان طبق آن به فعالیت خود ادامه می‌دهیم.
توانمندی و کیفیت کار شرکت‌های ایرانی بالاست
میشل در ادامه درباره استفاده از شرکت‌های ایرانی در فاز 11 پارس جنوبی گفت: به دنبال همکاری با چند شرکت فعال ایرانی در این پروژه هستیم. برنامه ما، اجرای پروژه با بهترین کیفیت و کمترین هزینه است؛ بنابراین شرکت‌های خوب ایرانی نیز در این پروژه همکار ما خواهند بود.این مدیر توتال به توانمندی شرکت‌های نفتی ایران اشاره کرد و گفت: بررسی بخش‌های مختلف صنعت نفت ایران نشان داد، شرکت‌هايي توانسته‌اند کارها را با کیفیت خوبی انجام دهند. با توجه به این توانمندی، ما برای همکاری با آنها، پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم. وی با این دلیل که هنوز قرارداد همکاری با چند شرکت ایرانی نهایی نشده است از نام بردن آنها خودداری کرد و گفت: با چهار تا پنج شرکت در این پروژه همکاری خواهیم داشت.
میشل با بیان اینکه اجرای این پروژه، راه را برای انجام فعالیت‌های دیگر در ایران هموار می‌کند، افزود: علاقه‌مندیم که در بخش پتروشیمی ایران نیز فعالیت کنیم و اکنون گفت‌وگو در این زمینه با مقام‌های ذیربط ایران در جریان و البته زمان‌بر است اما برای دو طرف ارزش دارد تا به نتیجه برسد.با توجه به امضای تفاهم نامه توتال با شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، وی درباره چگونگی فعالیت در این بخش نیز گفت: قرار است در این همکاری در تولید پلی اتیلن و اتان کراکر نقش داشته باشیم. این مدیر توتال درباره حضور در مناقصه میدان نفتی آزادگان و رقابت با شرکت‌های بزرگی مانند شل و اینپکس ژاپن نیز گفت: با توجه به آغاز فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران، تمایل برای فعالیت در میدان نفتی آزادگان نیز بیشتر شده و به‌دلیل حضور رقبا، نمی‌توانم از برنامه‌های توتال برای حضور در این میدان مطلبی بگویم.
برنامه‌های مرسک در ایران را ادامه می‌دهیم
شرکت نفتی مرسک در حالی با مبلغ 7. 5 میلیارد دلار توسط توتال خریداری شد که برای فعالیت در توسعه لایه نفتی پارس جنوبی علاقه‌مند بود؛ میشل درباره این همکاری نیز گفت: مرسک تمایل به حضور در پارس جنوبی را داشت و ما نیز این را دنبال می‌کنیم اما به‌دلیل اینکه هنوز قرارداد نهایی نشده است، اجازه صحبت درباره آن را نداریم.مدیر بخش خاورمیانه توتال با بیان اینکه مرسک پیشنهادهای خوبی به ایران داده بود، تاکید کرد که نهایی شدن این قرارداد چندماه زمان خواهد برد و اکنون نمی‌توان از جزئیات روند مذاکرات گفت. با توجه به حضور توتال در بخش قطری لایه نفتی پارس جنوبی، برخی نگرانی‌ها از حضور این شرکت در بخش ایرانی مطرح شده که مبادا اطلاعات بخش ایران به قطر منتقل شود؛ میشل در این رابطه تاکید کرد: این مساله حضور در بخش قطری، نمی‌تواند به هیچکدام از طرفین لطمه و خسارتی وارد کند. وی خاطرنشان ساخت: همکاری توتال بعد از برجام با ایران سرعت گرفته و از سال 2016 واردات نفت خام از ایران به روزانه 160 هزار بشکه رسیده است.
میشل درباره تمایل به همکاری در بخش‌های پایین دستی صنعت نفت و برندینگ پمپ بنزین‌ها نیز گفت: ایران بازار بزرگی است اما اکنون قصدی برای همکاری نداریم و تقاضایی از ما نیز نشده است. مدیر بخش خاورمیانه توتال درادامه خاطرنشان ساخت: با توجه به اینکه ایران کشوری بزرگ با بخش صنعتی گسترده و دانش بالا و جوانان توانمند و درخشان است؛ برای ما نیز مهم است که با افراد توانمندی همکاری و کار می‌کنیم. این ویژگی‌ها در ایران، پایه مستحکمی برای انعقاد قراردادهای خوب و با ارزش بالاست. وی خاطرنشان ساخت: ایران بازار بزرگی در صنعت نفت و گاز است که باید برنامه بلندمدت داشت و زمان کافی برای آن در نظر گرفت. گفتنی است، قرارداد توسعه بخش فراساحل فاز 11 پارس جنوبی توسط علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، پاتریک پویانه مدیرعامل توتال، لو مدیر عامل شرکت ملی نفت چین (اینترنشنال) و عزت الله اکبری مدیرعامل شرکت پتروپارس امضا شد.
سهم توتال در این پروژه 50. 1 درصد، سی ان پی سی چین 30 درصد و پتروپارس ایران 19. 9 درصد تعیین شده است. ارزش قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی چهار میلیارد و ٨٠٠ میلیون دلار است که با به ثمر رسیدن آن، روزانه 56 میلیون مترمکعب (معادل 2 میلیارد فوت مکعب) به ظرفیت برداشت ایران از میدان گازی پارس جنوبی مشترک با قطر افزوده می‌شود. توتال در سال 1376 با سهم 40 درصدی وارد عملیات توسعه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی شد و در کنار شرکت‌های گازپروم روسیه و پتروناس مالزی (هر یک با 30 درصد سهم) فرآیند همکاری را شروع کرد. این پروژه در سال 1381 به بهره‌برداری رسید.
اقتصاد رنجور و بیمار ایران که سال‌ها بود عوامل داخلی و خارجی تضعیفش کرده بودند، سرانجام با توافق هسته‌ای که در ژانویه 2016 با شش قدرت جهانی انجام شد، به ریل بازگشت.از همان سال تاکنون مردم که انتظار بهبود شرایط اقتصادی کشور در نتیجه ارتباط با اقتصادهای مطرح جهان را داشتند و کابینه روحانی را به جهت برقراری این توافق جهانی موفق می‌دانستند برای بار دوم هم به روحانی و تصمیماتش اعتماد کردند و باز هم به او رای دادند. در این سه سالی که از توافق هسته‌ای یا همان برجام معروف می‌گذرد، هیات‌های سیاسی و اقتصادی بسیاری به ایران آمدند و قراردادهایی هم با اروپایی‌ها و آسیایی‌ها به امضا رسید. هر چندهنوز هم آنچه انتظار داشتیم از برجام به دست نیاورده بودیم اما ارقامی که توسط دولت به صورت رسمی اعلام می‌شود جذب حدود 12 میلیارد دلار سرمایه خارجی در این مدت بوده است. این در حالی است که با یک حساب سرانگشتی صنایع نفت و گاز ایران به تنهایی به بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا مطابق صنایع روز دنیا بتواند از پتانسیل‌های داخلی و میدان‌های مشترک نفت و گاز بهره‌برداری قابل قبولی را انجام دهد. در این مدت نام‌های بزرگ زیادی برای همکاری با ایران مطرح شد.
از شرکت‌های بزرگ خودروسازی تا شرکت‌های چندملیتی نفتی و گازی تا سرانجام شرکت توتال به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاران نفتی وگازی در جهان با انعقاد قراردادی یک میلیارد دلاری مسئولیت بهره‌برداری از فاز 11 پارس جنوبی را با همکاری یک شرکت چینی بر عهده گرفت. این قرارداد از بزرگترین و معتبرترین قراردادهایی بود که پس از برجام در کشورمان بسته شد؛ اما حتی این قرارداد هم در پی مخالفت دونالد‌ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا که از زمان به قدرت رسیدن، برجام را از بدترین توافق‌هایی می‌داند که آمریکا به آن تن داده است در معرض تهدید قرار گرفته است. از آنجایی که‌ترامپ به عنوان رئیس دولت نخستین اقتصاد جهان حتی به صورت یکجانبه هم قدرت تحریم شرکت‌های اروپایی و آمریکایی را دارد نگرانی‌ها از تداوم همکاری با این شرکت‌ها در کشورمان شدت گرفته است.
پس از اینکه رئیس جمهور آمریکا از تایید رسمی پایبندی ایران به برجام خودداری کرد و هشدار داد که ممکن است به این توافق پایان دهد نگرانی‌هایی مبنی بر پا پس کشیدن شرکت‌های نفتی بین المللی از مذاکرات نفتی با ایران مطرح شد. نگرانی‌هایی که هرچند توسط مسئولان نفتی ایران قاطعانه رد شد اما به نظر می‌رسد تا آمریکا تصمیم نهایی خود را اعلام نکند، ادامه همکاری خارجی‌ها با ایران در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد داشت. از آنجایی که صنعت نفت ایران یکی از اهداف تحریم‌های سال‌های قبل بوده و تحریم‌ها آسیب‌های کوچک و بزرگی را به این صنعت وارد کرده، تغییر سیاست ریاست جمهوری آمریکا علیه ایران باعث بروز نگرانی‌هايي در حوزه نفت شده است؛ به طوریکه این گمان می‌رفت که غول‌های نفتی جهان که در سایه تلاش وزارت نفت در دولت یازدهم برای توسعه میادین نفتی و گازی ایران صف کشیده بودند، با اعلام مواضع جدید آمریکا درهای تعامل را با ایران ببندند و نه تنها مذاکرات خود را برای توسعه میادین نفتی و گازی متوقف کنند بلکه حتی خرید نفت ایران را کاهش دهند. هر چند پاتریک پریانه، مدیرعامل کمپانی توتال چند روز پیش اعلام کرده که این شرکت برای ادامه همکاری با ایران مصمم است اما همچنان تاکید داشته که در صورت فشار آمریکا شاید تصمیمات جدیدتری هم اتخاذ شود.
به تعهدات خود ادامه می‌دهیم
در این رابطه مدیر منطقه خاورمیانه و آفریقای شمال در بخش اکتشاف و تولید شرکت توتال با تاکید بر اینکه سیاست آمریکا در بحث برجام، موضوع داخلی آن کشور است، تاکید کرد: توتال به قوانین بین‌المللی پایبند است و به تعهدات خود ادامه می‌دهد. استفان میشل این نکته را در پاسخ به پرسشی درباره سیاست‌های‌ترامپ درباره برجام و واکنش توتال در این زمینه برای ادامه فعالیت در ایران بیان کرد و گفت: برجام همچنان پابرجاست و ما همچنان به فعالیت خود در ایران ادامه می‌دهیم. وی درباره اقدامات انجام شده از زمان امضای قرارداد فاز 11 پارس جنوبی، گفت: تاکنون تیم خود را برای انجام پروژه آماده کرده و تقاضای همکاری برای شروع کار (با شرکت‌های ایرانی) را نیز فرستاده‌ایم. وی ادامه داد: براساس برنامه تعریف شده، از اواخر سال 2017 یا اوایل سال آینده میلادی، کار اجرایی را در فاز 11 کلید می‌زنیم.
میشل درباره اخبار منتشر شده مبنی بر اینکه توتال سرعت اجرای طرح را به دلیل فشار آمریکا کاهش داده است، نیز گفت: از سال 2014 که در این مسئولیت فعالیت می‌کنم، بیش از 30 بار به ایران رفته‌ام تا اینکه قرارداد فاز 11 نهایی شد. ما سرعت فعالیت خود در ایران را طبق برنامه انجام می‌دهیم و طرح مباحث سیاسی در این زمینه پیش از این نیز بارها مطرح شده است. مدیر منطقه خاورمیانه و آفریقای شمال توتال افزود: قوانین همه چیز را مشخص کرده و ما نیز همچنان طبق آن به فعالیت خود ادامه می‌دهیم.
توانمندی و کیفیت کار شرکت‌های ایرانی بالاست
میشل در ادامه درباره استفاده از شرکت‌های ایرانی در فاز 11 پارس جنوبی گفت: به دنبال همکاری با چند شرکت فعال ایرانی در این پروژه هستیم. برنامه ما، اجرای پروژه با بهترین کیفیت و کمترین هزینه است؛ بنابراین شرکت‌های خوب ایرانی نیز در این پروژه همکار ما خواهند بود.این مدیر توتال به توانمندی شرکت‌های نفتی ایران اشاره کرد و گفت: بررسی بخش‌های مختلف صنعت نفت ایران نشان داد، شرکت‌هايي توانسته‌اند کارها را با کیفیت خوبی انجام دهند. با توجه به این توانمندی، ما برای همکاری با آنها، پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم. وی با این دلیل که هنوز قرارداد همکاری با چند شرکت ایرانی نهایی نشده است از نام بردن آنها خودداری کرد و گفت: با چهار تا پنج شرکت در این پروژه همکاری خواهیم داشت.
میشل با بیان اینکه اجرای این پروژه، راه را برای انجام فعالیت‌های دیگر در ایران هموار می‌کند، افزود: علاقه‌مندیم که در بخش پتروشیمی ایران نیز فعالیت کنیم و اکنون گفت‌وگو در این زمینه با مقام‌های ذیربط ایران در جریان و البته زمان‌بر است اما برای دو طرف ارزش دارد تا به نتیجه برسد.با توجه به امضای تفاهم نامه توتال با شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، وی درباره چگونگی فعالیت در این بخش نیز گفت: قرار است در این همکاری در تولید پلی اتیلن و اتان کراکر نقش داشته باشیم. این مدیر توتال درباره حضور در مناقصه میدان نفتی آزادگان و رقابت با شرکت‌های بزرگی مانند شل و اینپکس ژاپن نیز گفت: با توجه به آغاز فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران، تمایل برای فعالیت در میدان نفتی آزادگان نیز بیشتر شده و به‌دلیل حضور رقبا، نمی‌توانم از برنامه‌های توتال برای حضور در این میدان مطلبی بگویم.
برنامه‌های مرسک در ایران را ادامه می‌دهیم
شرکت نفتی مرسک در حالی با مبلغ 7. 5 میلیارد دلار توسط توتال خریداری شد که برای فعالیت در توسعه لایه نفتی پارس جنوبی علاقه‌مند بود؛ میشل درباره این همکاری نیز گفت: مرسک تمایل به حضور در پارس جنوبی را داشت و ما نیز این را دنبال می‌کنیم اما به‌دلیل اینکه هنوز قرارداد نهایی نشده است، اجازه صحبت درباره آن را نداریم.مدیر بخش خاورمیانه توتال با بیان اینکه مرسک پیشنهادهای خوبی به ایران داده بود، تاکید کرد که نهایی شدن این قرارداد چندماه زمان خواهد برد و اکنون نمی‌توان از جزئیات روند مذاکرات گفت. با توجه به حضور توتال در بخش قطری لایه نفتی پارس جنوبی، برخی نگرانی‌ها از حضور این شرکت در بخش ایرانی مطرح شده که مبادا اطلاعات بخش ایران به قطر منتقل شود؛ میشل در این رابطه تاکید کرد: این مساله حضور در بخش قطری، نمی‌تواند به هیچکدام از طرفین لطمه و خسارتی وارد کند. وی خاطرنشان ساخت: همکاری توتال بعد از برجام با ایران سرعت گرفته و از سال 2016 واردات نفت خام از ایران به روزانه 160 هزار بشکه رسیده است.
میشل درباره تمایل به همکاری در بخش‌های پایین دستی صنعت نفت و برندینگ پمپ بنزین‌ها نیز گفت: ایران بازار بزرگی است اما اکنون قصدی برای همکاری نداریم و تقاضایی از ما نیز نشده است. مدیر بخش خاورمیانه توتال درادامه خاطرنشان ساخت: با توجه به اینکه ایران کشوری بزرگ با بخش صنعتی گسترده و دانش بالا و جوانان توانمند و درخشان است؛ برای ما نیز مهم است که با افراد توانمندی همکاری و کار می‌کنیم. این ویژگی‌ها در ایران، پایه مستحکمی برای انعقاد قراردادهای خوب و با ارزش بالاست. وی خاطرنشان ساخت: ایران بازار بزرگی در صنعت نفت و گاز است که باید برنامه بلندمدت داشت و زمان کافی برای آن در نظر گرفت. گفتنی است، قرارداد توسعه بخش فراساحل فاز 11 پارس جنوبی توسط علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، پاتریک پویانه مدیرعامل توتال، لو مدیر عامل شرکت ملی نفت چین (اینترنشنال) و عزت الله اکبری مدیرعامل شرکت پتروپارس امضا شد.
سهم توتال در این پروژه 50. 1 درصد، سی ان پی سی چین 30 درصد و پتروپارس ایران 19. 9 درصد تعیین شده است. ارزش قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی چهار میلیارد و ٨٠٠ میلیون دلار است که با به ثمر رسیدن آن، روزانه 56 میلیون مترمکعب (معادل 2 میلیارد فوت مکعب) به ظرفیت برداشت ایران از میدان گازی پارس جنوبی مشترک با قطر افزوده می‌شود. توتال در سال 1376 با سهم 40 درصدی وارد عملیات توسعه فازهای 2 و 3 پارس جنوبی شد و در کنار شرکت‌های گازپروم روسیه و پتروناس مالزی (هر یک با 30 درصد سهم) فرآیند همکاری را شروع کرد. این پروژه در سال 1381 به بهره‌برداری رسید.
