چرا فرار از عذرخواهی؟!

محمد توكلی- روزنامه بهار: تشار ویدئویی از صحبت‌های تند وحید حقانیان، یکی از مسئولان دفتر رهبری نظام علیه معاون اول رییس‌جمهور که ظاهراً در جمعی خصوصی مطرح می‌شد سبب واکنش‌های منفی گسترده‌ای در فضای مجازی شد. واکنش‌هایی که در نهایت سبب ارائه توضیحاتی از سوی حقانیان شده است. توضیحاتی که بیشتر از آنکه اثری از عذرخواهی به دلیل به کار بردن الفاظی نامناسب درباره جهانگیری در آن باشد نوعی توجیه‌تراشی و تکرار همان مطالب مطرح شده در آن «جمع خصوصی» با لحنی آرام‌تر بود.

 اینکه در این موضوع که به میزان خسارات وارد آمده به مسکن مهر بر اثر زلزله در غرب کشور برمی‌گشت سخن کدام طرف به واقعیت نزدیک‌تر است، پرسشی است که باید برای یافتن پاسخ دقیق به آن کمی بیشتر صبر کرد و به واقع هیچ دلیلی برای اظهارنظرهای شتاب‌زده که از طرف منتقدان و موافقان مسکن مهر شاهدش هستیم در این موضوع وجود ندارد. ظاهراً برای مدیران کشور در مراکز تصمیم‌گیری و قوای مختلف این امر بدیهی هنوز به درستی درک نشده است که در هنگام حادثه آنچه باید در الویت قرار بگیرد نجات آسیب‌دیدگان است و نه به صحنه بردن نمایش‌های سیاسی از این سو یا آن سو. اما جدا از این مسئله آنچه موضوع این نوشتار است مطرح ساختن این پرسش است که چرا عذرخواهی از خطاها و اشتباهات در نگاه برخی اینقدر سخت است؟

هنگامی که به توضیحات «آقای وحید» درباره لعنت فرستادن به جهانگیری دقت می‌کنیم شاهد آن هستیم که شخص ایشان هم در عمل، نادرست بودن آن ادبیات را پذیرفته که دیگر حاضر به تکرار آن نیست اما از عذرخواهی خودداری می‌کند و به جای آن از سابقه طولانی همکاری خود با اسحاق جهانگیری می‌گوید و تکرار می‌کند که «قصد جسارت» نداشته است. علت این فرار از عذرخواهی چیست؟ موضوعی که در بین ما مردم کوچه و بازار هم رایج است و شاید هر کدام از ما هم چنین اتفاقی برایمان افتاده بود از معذرت‌خواهی فراری بودیم. از نگاهی می‌توان مهمترین دلیل برای فرار از عذرخواهی هنگام بروز خطاهای عمدی و یا سهوی را در این نکته دانست که بسیاری از ما دچار این تصور نادرست هستیم که عذرخواهی، قدر و منزلت ما را کاهش می‌دهد در حالی که بنا بر معارف دینی عذرخواهی سبب افزوده شدن ارزش افراد خواهد شد و حتی در آیه‌های قرآن می‌خوانیم که توبه‌کاران که عذرخواهان از درگاه خداوندی‌اند محبوب حضرت حق هستند.

حتی اگر موضوع عذرخواهی را از جنبه «هزینه - فایده» سیاسی هم بنگریم شاهد آن هستیم که در دنیای سیاست آنان که صریح‌تر و سریع‌تر از اشتباهات خود عذرخواسته‌اند بیشتر مورد توجه مردم قرار می‌گیرند. مطلب آخر آن که به نظر می‌آید که پس از ده بار عذرخواهی مسئولان ارشد دولت روحانی در چهار سال گذشته به دلیل خطاهای پیش آمده که طبیعت کار اجرایی است جامعه این انتظار را از دیگر اصحاب قدرت هم دارد که آنان نیز مانند مسئولان ارشد دولت عذرخواه اشتباهات خود باشند. به خصوص در مواردی مانند این موضوع که خطایی آشکار رخ داده است و همه کم و بیش به نامناسب بودن ادبیاتی که برای معاون اول دولت منتخب مردم به کار رفته است اذعان دارند.