زنان سرپرست خانوار در بهت و شوک زلزله

 پیامدهای وقوع زلزله اخیر 7.3 ریشتری کرمانشاه به آوارگی، ویرانی و از بین رفتن یک زندگی منتهی نشد، وقوع یک لرزش چند ثانیه ای آثار مخرب تر و ویرانگری برای همیشه از خود برجای گذاشت که بی پناه شدن زنان و کودکان زلزله زده تنها گوشه ای از آن است. هراندازه که از روزهای سخت و ملال آور زلزله فاصله می گیریم، مشکلات روانی و استرس پس از سانحه بیش از گذشته نمود پیدا می کند، زلزله زدگانی که اکنون ساکن چادرها شده اند برای بازگشت به زندگی عادی زمان می خواهند، بهت، عصبانیت، پرخاشگری و کم تحملی تنها نمونه ای از مشکلات طبیعی و روانی بازماندگان است که در صورت عدم توجه می تواند به اختلالات حاد روانی تبدیل شود.

در زلزله اخیر کرمانشاه بیش از 150 زن زلزله زده همسر خود را از دست داده اند و اکنون باید سرپرست فرزندان خود شوند، بانویی که همسر خود را در زلزله از دست داده مجبور است علاوه بر ایفای نقش گذشته خود، وظایف همسر از دست رفته اش را انجام دهد و مدیریت یک خانواده را به دست گیرد که در چنین شرایطی بی شک توقعات فرزندان از وی دو چندان می شود. توجه به همدلی و توانمندسازی این زنان بیش از هر مقوله ای اهمیت دارد و باید پرسید که برنامه ارگان های مسئول برای پرورش و تقویت توانمندی در این زنان چیست و چه خطراتی بهداشت روان آنان را تهدید می کند؟

**بهت زلزله در زنان سرپرست خانوار
یک جامعه شناس اظهار داشت: بی سرپرست شدن زنان بخشی از پیامدهای تخریبی و زوایای سیاه حوادث طبیعی همچون زلزله است و در این بین ایفای نقش زنان با برعهده گرفتن سرپرستی یک خانواده دستخوش تغییر می شود. بهرام نوابی فر ادامه داد: این در حالیست زنانی که پس از زلزله، سرپرست خانوار شده اند با شوک و بهت زلزله مواجه شده و درد و رنج بسیاری متحمل می شوند و در چنین شرایطی می خواهند با ایستادن بر روی پای خود، خانواده و فرزندان را مدیریت کنند. به گفته این استاد دانشگاه، در چنین شرایط بحرانی، زنان سرپرست خانوار برای ایفای نقش جدید، به همدلی و حمایت نیاز دارند که این امر علاوه بر اطرافیان نیازمند حمایت از سوی مددکاران و ارگان های مربوطه است.

**ضرورت همدلی با زنان زلزله زده سرپرست خانوار
نوابی فر با بیان اینکه کاهش مشکلات مالی باید یکی دیگر از نتایج و دستاوردهای حمایت و همدلی با زنان جدید سرپرست خانوار باشد، ادامه داد: علاوه بر نهادهای اجتماعی، همدلی مددکاران اجتماعی تا بازگشت زلزله زدگان و زنان سرپرست خانوار به زندگی عادی ضرورت دارند و این زنان باید بتوانند با توانمندشدن زندگی را مدیریت کنند. وی ازابتلا به افسردگی به عنوان یکی از پیامدهای عدم همدلی و توجه نکردن به بهداشت روان در زنان سرپرست خانوار یاد کرد و گفت: این آلام و پیامدهای روانی زلزله به زودی از بین نخواهد رفت و باید با تدبیر و چاره اندیشی روانشناسان، جامعه شناسان و آسیب شناسان به همراه نهادهای دولتی رفع شود. به گفته این جامعه شناس، اضطراب، سراسیمگی و دلهره که خروجی آن روان پریشی است یکی از مشکلات حاد روانی است که در صورت بی توجهی به بهداشت روان در زنان سرپرست خانوار ایجاد می شود.

**حضور 80 مددکار کرمانشاهی در مناطق زلزله زده استان
در ادامه مسئول انجمن مددکاری استان کرمانشاه گفت: اکیپ مددکاران اجتماعی استان از همان شب اول حادثه با حضور در مناطق زلزله زده فعالیت خود را طی تفاهم نامه ای با هلال احمر به صورت تخصصی و به عنوان اولین تیم مداخله گر اجتماعی آغاز کردند. ماندانا جواهری با بیان اینکه از نقاط مختلف کشور نزدیک به 210 نفر مددکار اجتماعی در مناطق زلزله زده حضور یافته اند، ادامه داد: از سوی انجمن مددکاران استان نیز نزدیک به 80 نیرو و کارشناس در مناطق زلزله زده حضور یافته و هم اکنون 18مددکار در قالب سومین اکیپ به صورت شبانه روزی مشغول به خدمت هستند.

به گفته وی، همچنین 30 مددکار نیز در بخش بهداشت و درمان در بیمارستان ها مشغول به خدمات دهی هستند و در کنار هر گروه علاوه بر پزشک و بهیار یک روانشناس به همراه یک مددکار اجتماعی به روستاهای زلزله زده اعزام شده اند. جواهری با اشاره به سختی کار و خدمت رسانی در روزهای آغازین پس از وقوع زلزله، ادامه داد: انتقال مجروحان و شناسایی آنها تنها نمونه ای از این مشکلات بود و مددکاران ما با بازماندگانی که با شیون و زاری در حال کندن ویرانه ها بودند و به دلیل عمق فاجعه از حالات عادی روانی خارج شده بودند، مواجه شده و به آرام کردن آنان پرداختند.

این مسئول از آغاز مداخلات اجتماعی در شرایط بحرانی به عنوان یکی دیگر از اقدام های مددکاران یاد کرد و افزود: در صورت مشاهده زنان زلزله زده بی سرپرست این افراد به سوی سازمان بهزیستی ارجاع داده شد و یا توسط اورژانس اجتماعی مورد مداخله و حمایت روانی قرار گرفتند. جواهری با اشاره به همکاری همه ارگان ها به ویژه دانشگاه علوم پزشکی و بهزیستی در حمایت و همدلی با بازماندگان ادامه داد: زنان و کودکان بی سرپرست از نظر بهداشت روان نیاز به حمایت بیشتر ارگان ها دارند و باید از هم اکنون پایه های بهداشت روان در آنان تقویت شود تا بتوانند به خانواده باز گردند.

*شناسایی 55 زن زلزله زده سرپرست خانوار برای بهره مندی از خدمات بهزیستی
در همین راستا مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه از وجود 960 زن سرپرست خانوار در مناطق زلزله زده استان تا قبل از وقوع زلزله خبر داد و گفت: از این تعداد، خانه و کاشانه نزدیک به 550 زن سرپرست خانوار در زلزله اخیر تخریب شد. به گفته امید قادری، در حادثه اخیر زلزله 178 زن، همسر و سرپرست خود را از دست داده اند که طبق بررسی های بعمل آمده، 55 زن تحت حمایت ارگانی نبوده و مستمری نمی گیرند و اکنون از شرایط لازم برای حمایت و پوشش از سوی بهزیستی استان برخوردارند.

وی با تاکید براینکه همه زنان سرپرست خانوار دارای شرایط در حادثه زلزله تحت پوشش بهزیستی قرار می گیرند ادامه داد: مستمری این زنان برقرار می شود و برنامه های متعددی برای توانمندسازی آنان در نظر گرفته شده است. قادری از ارائه خدمات توانبخشی، روانشناسی، خدمات مددکاری، برقراری مستمری، رسیدگی به وضعیت مسکن و اشتغال به عنوان نمونه ای از این حمایت ها یاد کرد.

**اعطای 145 کانکس به زنان سرپرست خانوار
وی ادامه داد: زنانی که مسکن و خانه خود را از دست داده اند با کمک خیران دارای کانس می شوند و تا به امروز در حوزه اجتماعی نزدیک به 145 کانکس به زنان سرپرست خانوار اعطا شده است.
مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه از انعقاد تفاهم نامه با بسیج سازندگی در بحث اسکان موقت زنان سرپرست خانوار خبر داد و گفت: 550 خانه تخریب شده زنان سرپرست خانوار در زلزله با همکاری بسیج سازندگی ساخته می شود. به گفته وی، در این مقوله علاوه بر کمک ها و مبالغی که دولت برای بازسازی منازل دیگر افراد زلزله زده مشخص کرده، 10 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض از سوی بهزیستی به افراد واجد شرایط پرداخت می شود و مابقی توسط بسیج سازندگی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تامین می شود.

وی از اعلام فراخوان در رسانه ها برای اطلاع و شناسایی زنان سرپرست خانوار در مناطق زلزله زده خبر داد و افزود: با حمایت رییس سازمان بهزیستی هیچ مشکل و کمبودی برای حمایت از زنان سرپرست خانوار وجود ندارد. زمین لرزه 7.3 ریشتری 21 آبان در 11 کیلومتری بخش ازگله، 32 کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه تاکنون 579 کشته و 12 هزار و 386 مصدوم داشته است. این زلزله به 10 شهرستان و یک هزار و 930 روستای استان کرمانشاه خسارت وارد کرده و براساس ارزیابی های صورت گرفته 77 هزار واحد مسکونی شهری و روستایی نیز آسیب کلی و جزئی دیده است.