صلح در سوریه؛ شاید وقتی دیگر!

ابوالحسن شاکری رحیمی
دور جدید مذاکرات صلح سوریه به رهبری سازمان ملل متحد از اواخر هفته گذشته در ژنو سوییس آغاز شده بود عملا بدون كمترین پیشرفتی، به پایان رسید. نماینده سازمان ملل در امور سوریه اعلام کرد که فرصت طلایی در مذاکرات اخیر ژنو به دليل اينكه نمايندگان حكومت بشار اسد زيربار مذاكره نمي‌روند، از دست رفت.
 استفان دی‌میستورا، گفت: مذاکرات صلحی که روز پنجشنبه پایان یافت فرصت بزرگی بود که به هدر رفت اما اگر به ایده‌های جدیدی دست یافته شود که دولت سوریه را برای مشارکت در مذاکرات ترغیب کند، ممکن است دور دیگری از مذاکرات در ماه آتی برگزار شود.

 دی‌میستورا گفت: به احتمال زیاد به این امر نیاز خواهیم داشت که به ایده‌های جدیدی درباره چگونگی ادامه مذاکرات به ویژه درخصوص قانون اساسی و انتخابات دست یابیم. این مذاکرات در حالی برگزار شده بود که از سال گذشته تاکنون هفت بار به شکل متناوب برگزار شده و هیچ حاصلی در پی نداشت. اما با این حال وضعیت و انتظارات این بار متفاوت از گذشته است. قدرت داعش کاهش یافته است. روسیه و آمریکا که در پاکسازی گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) همکاری دارند، تایید کردند که هدف این بار آنان حل و فصل جنگ داخلی سوریه است.

 این فرصت را نباید از دست داد. آمریکا و روسیه برای اینکه بتوانند مسیری برای پایان خونریزی و بازسازی سوریه دست یابند، باید به کشورهای مختلف خاورمیانه و همچنین کشورهای اتحادیه اروپا توجه خاص و کامل نشان دهند. هر چند رویکرد روسیه که از دولت اسد حمایت می‌کند و رویکرد آمریکا که از جناح مخالف نظام سوریه پشتیبانی می‌کند، تغییر نکرده، ولی با این حال، دولت‌ ترامپ که رویکردی مبنی بر «‌نخست منافع آمریکا» را اعلام کرده است، دیگر با شدت و حدت خواستار کنارگیری فوری بشار اسد از قدرت نیست.

مخالفان نظام سوریه هم توضیح‌های متقاعد کننده عربستان سعودی (کشور پر نفوذ حامی جناح مخالف نظام سوریه) را پذیرفت و هیات نمایندگی متشکل از جناح‌های مختلف به مذاکره صلح سوریه اعزام کرده است. ایران و‌ترکیه هم تحرکاتی در جهت کنترل گروه‌های مختلف انجام دادند و علائم مثبت در این راستا دیده شده است.گمان می‌رود روسیه که ابتکار عمل در سوریه را در دست دارد، در صدد است که قدرت نفوذش را پس از این هم در سوریه گسترش دهد. روسیه در همین راستا اعلام کرده است، گذشته از مذاکره صلح سوریه به رهبری سازمان ملل متحد، «کنفرانس گفتگوی ملی سوریه» را با حضور دولت اسد و جناح مخالف نظام سوریه برگزار خواهد کرد.

البته نباید فراموش کرد، آنچه که هم اکنون بیش از هر امر دیگری در اولویت قرار دارد، پایان جنگ داخلی و نجات مردم سوریه است. مذاکره به رهبری سازمان ملل متحد باید به عنوان مذاکره اصلی در نظر گرفته شود و همه مذاکره‌ها در واقع باید نقش مکمل مذاکره سازمان ملل متحد را ایفاء کنند. نیازی به گفتن نیست که نقش اصلی در ایجاد یک نظام جدید را مردم سوریه بازی می‌کنند. دولت اسد برای جذب مردم سوریه علاوه بر متوقف کردن سرکوب جناح مخالف نظام سوریه، باید بتواند در مذاکره صلح هم موفق شود و به همین جهت مسوولیت سنگینی بر عهده دارد. اکنون هم شمار کثیری از مردم سوریه در نقاط مختلف سوریه بی صبرانه در انتظار مواد غذایی، محصولات دارویی و موارد مشابه آن بسر می‌برند. باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مردم سوریه کمک‌های اضطراری از جمله کمک‌های سازمان‌های بین المللی و سازمان‌های غیر دولتی و کمک‌های دیگر سازمان‌ها ارائه شود.

بالغ بر سیصد هزار نفر کشته و پنج میلیون نفر آواره شدند. بر اساس گزارش گروه حقوق بشر بین المللی، اکنون هم هر روز حول و حوش صد نفر در سوریه جان خود را از دست می‌دهند. جنگ داخلی سوریه که به مدت شش سال طول کشیده است، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پایان برسد. در مرحله جدید که با پایان جنگ داخلی پدید خواهد آمد، وجدان و استدلال‌های جامعه بین المللی به بوته آزمایش گذاشته خواهد شد.