تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۰۱ ساعت ۱۲:۴۶
کد مطلب : ۱۴۱۱۲۱
زلزله بلا نیست، سازه‌ها بلا هستند!
گروه جامعه: زلزله برای مردم کرمان یک واقعه جدید نیست و بارها زمین زیر پای مردم کرمان را با غرش بلند بی‌قرار کرده است؛ زلزله‌های کرمان فقط زمین را نلرزانده است، بلکه دل مردم کرمان را لرزانده و سیاه‌پوش کرده است، مردم کرمان بارها امیدها و آرزوهایشان در چند ثانیه فرو ریخته است و بارها مادران لالایی‌های خود را با صدای بلند در میان ویرانه‌ها خوانده‌اند تا فرزندانشان در زیر آهن‌ها و تل خاک لالایی آنها را بشنوند تا آسوده بخوابند.
زلزله شهر بم در ساعت 5 و 29 دقیقه بامداد جمعه 5 دی‌ماه 1382 و در مدت 12.5 ثانیه در عمق کانونی 7 کیلومتری زمین (متوسط عمق زمین لرزه‌های ایران 15 تا 20 کیلومتر است) با بزرگای 6.5 ریشتر وقوع پیوست.
در اثر این زمین لرزه 33 هزار و 489 نفر کشته و حدود 17 هزار و 500 نفر زخمی شدند. در این زلزله 24 هزار و 283 واحد مسکونی شهری، 10 هزار و 145 واحد مسکونی روستایی و 3 هزار و 326 واحد تجاری تخریب شد. همچنین 976 واحد مسکونی شهری، 12 هزار و 252 واحد مسکونی روستایی، 524 واحد تجاری و 141 واحد صنعتی خسارت دیدند.
گزارش‌های متفاوتی در مورد خسارات مادی ارائه شده است، اما هیات بانک جهانی میزان خسارات این زمین لرزه را یک میلیارد و پانصد میلیون دلار برآورد کرده است و آمارها نشان می‌دهد این زمین زلزله 5 هزار و 204 کودک بی سرپرست (2هزار و 331 نفر فاقد پدر و مادر و 2 هزار و 871 نفر فاقد پدر یا مادر) بر جای گذاشته است.
زمین لرزه‌ای به بزرگای 6.4 ریشتر در ساعت 5 و 55 دقیقه بامداد سه‌شنبه 14 اسفند ماه 1383 در عمق کانونی 14 کیلومتری زمین و در مدت 12 ثانیه به مرکزیت روستای حتکن شهرستان زرند به وقوع پیوست. در این زمین لرزه 657 نفر کشته شدند که 647 نفر آنها از شهرستان زرند، 7 نفر از شهرستان کرمان و 3 نفر از راور بودند.
زلزله 31 شهریور 1302 لاله زار، زلزله 2 مرداد 1322 نگار و بردسیر، زلزله 14 تیر 1327 گلباف، زلزله 12 شهریور ماه 1348 سیرچ، زلزله 29 آذرماه 1356 گسیک زرند، زلزله 21 خرداد ماه 1360 گلباف، زلزله 6 مردادماه 1360 سیرچ، زلزله 29 آبان ماه 1368 جنوب گلباف، زلزله 23 اسفندماه 1376 گلباف، زلزله 28 آبان ماه 1377 شهداد، زمین لرزه 12 دی ماه 1377 گلباف، زمین لرزه 5 دی ماه 1382 بم، زمین لرزه 14 اسفند ماه 1383 حتکن، زمین لرزه 9 مردادماه 1389 نگار، زمین لرزه 29 آذر ماه 1389 محمدآباد ریگان از جمله زلزله‌های یکصد سال اخیر کرمان هستند که بیشتر آنها مردم کرمان را عزادار کرده‌اند.
در 25 خردادماه 1390 زلزله‌ای به بزرگای 5.3 ریشتر کهنوج را لرزاند، در 6 تیرماه 1390 زمین لرزه‌ای به بزرگای 5.2 ریشتر سیرچ را به لرزه درآورد. همچنین زلزله‌ای به بزرگی 5.4 ریشتر در تاریخ 8 اسفندماه 1390 راور را لرزاند. در 2 بهمن 1391 زمین لرزه‌ای با بزرگای 5.5 ریشتر سیرچ را لرزاند، منوجان در 31 تیر 1393 با زلزله‌ای به بزرگای 5 ریشتر، فاریاب در 2 آبان 1393 با زلزله‌ای به بزرگای 5.3 ریشتر لرزیدند. زلزله 5.2 ریشتری فاریاب در 15 اسفندماه 1393 و زلزله 5.5 ریشتری سیرچ در 9 مرداد 1394 از دیگر زلزله‌های بالای 5 ریشتر تا سال 1394 در استان کرمان هستند.
تاریخچه رخداد زلزله‌های تاریخی در استان کرمان و کشته شدن افراد زیادی در این زلزله‌ها، همچنین اهمیت زلزله‌های اخیر رخ‌داده در پیرامون کرمان همگی نمایانگر ویژگی این ناحیه از نظر لرزه‌خیزی است و نشان از این می‌دهد که زلزله یک عضو جدایی‌ناپذیر استان کرمان است.
وجود 18 گسل فعال و قرارگیری روندهای پنهان لرزه‌زا در گستره استان کرمان و احتمال رخداد زلزله مخرب در هر یک از این روندها نمایانگر اهمیت و توجه ویژه به این پهنه به عنوان پهنه با خطر بالای زمین‌لرزه است.
زلزله‌های اخیر هجدک زلزله‌های مستقل بودند
دکتر سید جلیل الدین فاطمی، مسئول مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: زلزله‌های اخیر هجدک کرمان متعلق به یک قسمت از این گسل نیست، بلکه این زلزله‌ها مختص به دو نقطه از گسل هجدک بوده و زلزله‌هایی مستقل هستند.
وی با بیان اینکه زلزله‌های بزرگ در روز اول به‌طور طبیعی حدود 100 پس‌لرزه دارند و این پس‌لرزه‌ها ادامه دارند، اظهار کرد: زلزله‌های بزرگ بالای 7.5 ریشتر حدود یک سال پس‌لرزه دارند.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان از فعال بودن گسل‌های منطقه خبر داد و عنوان کرد: صفحه عربستان به صفحه ایران فشار وارد می‌کند و این امر باعث می‌شود که هر کجای ایران گسل داشته باشد، دچار لرزش شود (انرژی در سنگ‌ها ذخیره می‌شود و در زمان آزاد شدن این انرژی، سنگ‌ها می‌شکنند).
وی با بیان این مطلب که در منطقه ده‌ها گسل فعال وجود دارد، مطرح کرد: در برخی اوقات فعالیت گسل‌های فعال زیادتر است، به‌طور مثال فعالیت گسل لکرکوه اکنون زیاد شده است و منشا اکثر این زمین لرزه‌ها، گسل لکرکوه است.
زلزله بزرگ دیگری خواهد آمد؟
فاطمی تاکید کرد: اینکه زلزله‌های بزرگ دیگری خواهد آمد یا خیر؟ احتمالات است و به نظرم نباید زلزله بزرگتری بیاید و احتمال ضعیفی است که ممکن است زلزله بزرگتر از زلزله‌های اخیر به‌وقوع بپیوندد، اما معمولا بر اساس یافته‌های مطالعاتی، گسل‌های کرمان زلزله بیشتر از 7.3 ریشتر ایجاد نمی‌کنند، اما اینکه زلزله‌ای با قدرت چند و در کجا رخ دهد، قابل پیش‌بینی نیست.
مسئول مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان در ادامه تاکید کرد: مردم باید احتیاط کرده و ساختمان‌های مقاوم احداث کنند؛ اکنون اگر مردم به سازه‌های مناطق زلزله‌زده هجدک توجه کنند، در می‌یابند که مقاوم‌سازی تنها راه مقابله با زلزله است.
استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان این که زلزله بلا نیست، بلکه سازه‌های غیرایمن بلا هستند، تصریح کرد: مردم باید بدانند که کدام قسمت منزلشان ایمنی بیشتری دارد؛ اگر واحدهای مسکونی شما غیر ایمن است و توانایی ساخت منزل مستحکم ندارید، حداقل یک اتاق ایمن برای خود و خانواده خود بسازید.
وی با اشاره به ضرب‌المثل "ترس بدتر از مرگ است"، بیان کرد: این زلزله‌های اخیر باعث فشارهای روحی و روانی به مردم شده است، باید بدانیم که مشکل از زلزله نیست، بلکه از سازه‌ها است.
فاطمی، طول گسل و بزرگای زلزله را یک رابطه مستقیم می‌داند و اظهار کرد: هر چه طول گسل زیاد باشد، قدرت زلزله آن نیز بیشتر است؛ لذا حداکثر بزرگای زلزله‌های گسل‌های فعال استان کرمان حدود 7 ریشتر است و قابل ذکر است که خطای محاسباتی نیز وجود دارد.
زلزله را باید شناخت تا بتوان با آن کنار آمد
وی با تاکید بر آنکه گسل‌ها باید مطالعه شوند، تصریح کرد: به طور مثال برای گسل کالیفرنیا حدود 500 دستگاه لرزه‌نگار اطراف آن بوده است تا بتوانند به مکانیزم آن دست یابند، اما آیا در استان کرمان این میزان دستگاه لرزه‌نگار وجود دارد؟ مطالعات ما از گسل‌ها بسیار مبهم است.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان تنها راه مقابله با زلزله را احداث بناهای مقاوم اعلام کرد و افزود: پس‌لرزه‌های زلزله‌ها برحسب شدتشان می‌توانند تا یک سال به‌طول بینجامند، اما زلزله 6 ریشتر یک زلزله شدید نیست، بنابراین پس‌لرزه‌های زلزله 6 ریشتری کمتر از این زمان است و به تدریج شدت پس‌لرزه‌ها کاهش می‌یابد.
وی با اشاره به ضرورت آمادگی مردم در مواجهه با زلزله، اظهار کرد: با توجه به اینکه استان کرمان یک استان لرزه‌خیز است و زلزله در آن هر لحظه ممکن است به وقوع بپیوندد و همیشه زلزله خواهد آمد، بنابراین باید آماده باشیم و زلزله را باید بشناسیم تا بتوانیم با آن کنار بیاییم، لذا ارگان‌های مربوطه باید در دادن پروانه ساخت بیشتر دقت کنند، سازمان نظام مهندسی نیز باید با جدیت بیشتری بر ساخت و سازها نظارت داشته باشد تا سازه‌ها با کیفیت بیشتری ساخته شوند.
در اثر این زمین لرزه 33 هزار و 489 نفر کشته و حدود 17 هزار و 500 نفر زخمی شدند. در این زلزله 24 هزار و 283 واحد مسکونی شهری، 10 هزار و 145 واحد مسکونی روستایی و 3 هزار و 326 واحد تجاری تخریب شد. همچنین 976 واحد مسکونی شهری، 12 هزار و 252 واحد مسکونی روستایی، 524 واحد تجاری و 141 واحد صنعتی خسارت دیدند.
گزارش‌های متفاوتی در مورد خسارات مادی ارائه شده است، اما هیات بانک جهانی میزان خسارات این زمین لرزه را یک میلیارد و پانصد میلیون دلار برآورد کرده است و آمارها نشان می‌دهد این زمین زلزله 5 هزار و 204 کودک بی سرپرست (2هزار و 331 نفر فاقد پدر و مادر و 2 هزار و 871 نفر فاقد پدر یا مادر) بر جای گذاشته است.
زمین لرزه‌ای به بزرگای 6.4 ریشتر در ساعت 5 و 55 دقیقه بامداد سه‌شنبه 14 اسفند ماه 1383 در عمق کانونی 14 کیلومتری زمین و در مدت 12 ثانیه به مرکزیت روستای حتکن شهرستان زرند به وقوع پیوست. در این زمین لرزه 657 نفر کشته شدند که 647 نفر آنها از شهرستان زرند، 7 نفر از شهرستان کرمان و 3 نفر از راور بودند.
زلزله 31 شهریور 1302 لاله زار، زلزله 2 مرداد 1322 نگار و بردسیر، زلزله 14 تیر 1327 گلباف، زلزله 12 شهریور ماه 1348 سیرچ، زلزله 29 آذرماه 1356 گسیک زرند، زلزله 21 خرداد ماه 1360 گلباف، زلزله 6 مردادماه 1360 سیرچ، زلزله 29 آبان ماه 1368 جنوب گلباف، زلزله 23 اسفندماه 1376 گلباف، زلزله 28 آبان ماه 1377 شهداد، زمین لرزه 12 دی ماه 1377 گلباف، زمین لرزه 5 دی ماه 1382 بم، زمین لرزه 14 اسفند ماه 1383 حتکن، زمین لرزه 9 مردادماه 1389 نگار، زمین لرزه 29 آذر ماه 1389 محمدآباد ریگان از جمله زلزله‌های یکصد سال اخیر کرمان هستند که بیشتر آنها مردم کرمان را عزادار کرده‌اند.
در 25 خردادماه 1390 زلزله‌ای به بزرگای 5.3 ریشتر کهنوج را لرزاند، در 6 تیرماه 1390 زمین لرزه‌ای به بزرگای 5.2 ریشتر سیرچ را به لرزه درآورد. همچنین زلزله‌ای به بزرگی 5.4 ریشتر در تاریخ 8 اسفندماه 1390 راور را لرزاند. در 2 بهمن 1391 زمین لرزه‌ای با بزرگای 5.5 ریشتر سیرچ را لرزاند، منوجان در 31 تیر 1393 با زلزله‌ای به بزرگای 5 ریشتر، فاریاب در 2 آبان 1393 با زلزله‌ای به بزرگای 5.3 ریشتر لرزیدند. زلزله 5.2 ریشتری فاریاب در 15 اسفندماه 1393 و زلزله 5.5 ریشتری سیرچ در 9 مرداد 1394 از دیگر زلزله‌های بالای 5 ریشتر تا سال 1394 در استان کرمان هستند.
تاریخچه رخداد زلزله‌های تاریخی در استان کرمان و کشته شدن افراد زیادی در این زلزله‌ها، همچنین اهمیت زلزله‌های اخیر رخ‌داده در پیرامون کرمان همگی نمایانگر ویژگی این ناحیه از نظر لرزه‌خیزی است و نشان از این می‌دهد که زلزله یک عضو جدایی‌ناپذیر استان کرمان است.
وجود 18 گسل فعال و قرارگیری روندهای پنهان لرزه‌زا در گستره استان کرمان و احتمال رخداد زلزله مخرب در هر یک از این روندها نمایانگر اهمیت و توجه ویژه به این پهنه به عنوان پهنه با خطر بالای زمین‌لرزه است.
زلزله‌های اخیر هجدک زلزله‌های مستقل بودند
دکتر سید جلیل الدین فاطمی، مسئول مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: زلزله‌های اخیر هجدک کرمان متعلق به یک قسمت از این گسل نیست، بلکه این زلزله‌ها مختص به دو نقطه از گسل هجدک بوده و زلزله‌هایی مستقل هستند.
وی با بیان اینکه زلزله‌های بزرگ در روز اول به‌طور طبیعی حدود 100 پس‌لرزه دارند و این پس‌لرزه‌ها ادامه دارند، اظهار کرد: زلزله‌های بزرگ بالای 7.5 ریشتر حدود یک سال پس‌لرزه دارند.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان از فعال بودن گسل‌های منطقه خبر داد و عنوان کرد: صفحه عربستان به صفحه ایران فشار وارد می‌کند و این امر باعث می‌شود که هر کجای ایران گسل داشته باشد، دچار لرزش شود (انرژی در سنگ‌ها ذخیره می‌شود و در زمان آزاد شدن این انرژی، سنگ‌ها می‌شکنند).
وی با بیان این مطلب که در منطقه ده‌ها گسل فعال وجود دارد، مطرح کرد: در برخی اوقات فعالیت گسل‌های فعال زیادتر است، به‌طور مثال فعالیت گسل لکرکوه اکنون زیاد شده است و منشا اکثر این زمین لرزه‌ها، گسل لکرکوه است.
زلزله بزرگ دیگری خواهد آمد؟
فاطمی تاکید کرد: اینکه زلزله‌های بزرگ دیگری خواهد آمد یا خیر؟ احتمالات است و به نظرم نباید زلزله بزرگتری بیاید و احتمال ضعیفی است که ممکن است زلزله بزرگتر از زلزله‌های اخیر به‌وقوع بپیوندد، اما معمولا بر اساس یافته‌های مطالعاتی، گسل‌های کرمان زلزله بیشتر از 7.3 ریشتر ایجاد نمی‌کنند، اما اینکه زلزله‌ای با قدرت چند و در کجا رخ دهد، قابل پیش‌بینی نیست.
مسئول مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان در ادامه تاکید کرد: مردم باید احتیاط کرده و ساختمان‌های مقاوم احداث کنند؛ اکنون اگر مردم به سازه‌های مناطق زلزله‌زده هجدک توجه کنند، در می‌یابند که مقاوم‌سازی تنها راه مقابله با زلزله است.
استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان این که زلزله بلا نیست، بلکه سازه‌های غیرایمن بلا هستند، تصریح کرد: مردم باید بدانند که کدام قسمت منزلشان ایمنی بیشتری دارد؛ اگر واحدهای مسکونی شما غیر ایمن است و توانایی ساخت منزل مستحکم ندارید، حداقل یک اتاق ایمن برای خود و خانواده خود بسازید.
وی با اشاره به ضرب‌المثل "ترس بدتر از مرگ است"، بیان کرد: این زلزله‌های اخیر باعث فشارهای روحی و روانی به مردم شده است، باید بدانیم که مشکل از زلزله نیست، بلکه از سازه‌ها است.
فاطمی، طول گسل و بزرگای زلزله را یک رابطه مستقیم می‌داند و اظهار کرد: هر چه طول گسل زیاد باشد، قدرت زلزله آن نیز بیشتر است؛ لذا حداکثر بزرگای زلزله‌های گسل‌های فعال استان کرمان حدود 7 ریشتر است و قابل ذکر است که خطای محاسباتی نیز وجود دارد.
زلزله را باید شناخت تا بتوان با آن کنار آمد
وی با تاکید بر آنکه گسل‌ها باید مطالعه شوند، تصریح کرد: به طور مثال برای گسل کالیفرنیا حدود 500 دستگاه لرزه‌نگار اطراف آن بوده است تا بتوانند به مکانیزم آن دست یابند، اما آیا در استان کرمان این میزان دستگاه لرزه‌نگار وجود دارد؟ مطالعات ما از گسل‌ها بسیار مبهم است.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان تنها راه مقابله با زلزله را احداث بناهای مقاوم اعلام کرد و افزود: پس‌لرزه‌های زلزله‌ها برحسب شدتشان می‌توانند تا یک سال به‌طول بینجامند، اما زلزله 6 ریشتر یک زلزله شدید نیست، بنابراین پس‌لرزه‌های زلزله 6 ریشتری کمتر از این زمان است و به تدریج شدت پس‌لرزه‌ها کاهش می‌یابد.
وی با اشاره به ضرورت آمادگی مردم در مواجهه با زلزله، اظهار کرد: با توجه به اینکه استان کرمان یک استان لرزه‌خیز است و زلزله در آن هر لحظه ممکن است به وقوع بپیوندد و همیشه زلزله خواهد آمد، بنابراین باید آماده باشیم و زلزله را باید بشناسیم تا بتوانیم با آن کنار بیاییم، لذا ارگان‌های مربوطه باید در دادن پروانه ساخت بیشتر دقت کنند، سازمان نظام مهندسی نیز باید با جدیت بیشتری بر ساخت و سازها نظارت داشته باشد تا سازه‌ها با کیفیت بیشتری ساخته شوند.
