تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۲۰ ساعت ۱۶:۲۵
کد مطلب : ۱۴۱۸۵۶
بهبود کیفیت یا تبلیغ محصول؟
سیدحمیدرضا شریفی-روزنامه بهار
به طور قطع در سال‌های اخیر واژه‌هايي مانندHSE، ISO 9001 و یا بهبود کیفیت در محل کار یا در تلبیغات رسانه‌ای به گوش همه ما رسیده است. اما نقش این واژه‌ها در روند سازمان ها، شرکت‌ها و در نهایت محصول و خدماتی که به دست مشتری می‌رسانند، چه می‌تواند باشد را احتمالا هیچ کجا برخورد نکرده ایم؛ در این مجال بررسی مختصری پیرامون بحث استانداردسازی محصول و خدمات ارائه شده توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها و همچنین تاثیرات اجرای استاندارد ISO 9001 صورت پذیرفته است. پیش از بررسی موضوع ذکر این نکته حائز اهمیت است که همواره جلب رضایت مشتریان و مصرف کنندگان کالا و خدمات برای تولیدکنندگان و ارائه دهندگان خدمات بسیار مهم و حیاتی می‌باشد. از سویی دیگر واژه ISO مخفف کلمه (International Organization FOR Standardization) و به معنای سازمان استاندارد جهانی می‌باشد. مقر این سازمان شهر ژنو در کشور سوئیس بوده و در سال 1947 تاسیس شده است.
سازمان جهانی استاندارد وظیفه تدوین و توسعه استانداردهای مربوط به علوم و فنون در سطح جهانی را برعهده دارد. در کشور ما هم سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران که یکی از اعضای اصلی سازمان استاندارد جهانی (ISO) است، به عنوان تنها مرجع رسمی کشور وظیفه تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی را برعهده دارد. دیگر اینکه هر کدام از استانداردهای ارائه شده از سوی سازمان استاندارد جهانی و به تبع آن سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مربوط به یک حوزه مشخص و با هدفی خاص استقرار و به اجرا گذاشته می‌شود. برای نمونه استاندارد ISO 50001 جهت مدیریت انرژی و یا ISO 14001 به عنوان استاندارد مدیریت زیست محیطی شناخته می‌شوند. استاندارد ISO 9001 یا به عبارتی سیستم مدیریت کیفیت هم که یکی از استانداردهای تدوین شده توسط سازمان استاندارد جهانی و شاید به عبارتی معروف‌ترین این استانداردها است، نخستین بار در سال 4731 با عنوان سیستم‌های کیفیت و الگو برای تضمین کیفیت در طراحی، توسعه، تولید، نصب وارائه خدمات منتشر گردید. علاوه بر این در سال 1374پس از بررسی پیشنهادهای رسیده در کمیسیون‌های مربوطه مورد تجدیدنظر قرارگرفته و تحت عنوان سیستم‌های مدیریت کیفیت- الزامات انتشار یافت.
این استاندارد جهت بررسی کیفیت محصول تولیدی و همچنین خدمات قابل ارائه در شرکت‌ها و سازمان‌ها قابل اجرا است و به طور کلی پایش مجموعه تولید یک محصول و یا ارائه خدمات را جهت بررسی موضع از منظرکیفیت تحت نظر دارد. شایان ذکر است زمانی که نام مجموعه تولید محصول و یا ارائه خدمات به میان می‌آید مراد تنها واحد تولید یا بخش ارائه خدمات نمی‌باشد بلکه عملکرد کلیه واحدهای سازمان و شرکت اعم از اصلی و پیمانکاران فرعی تحت کنترل و نظارت این استاندارد قرار دارند. کارکرد این استاندارد بدین صورت بوده که پس از استقرار آن در شرکت یا سازمان، یکسری شاخص‌ها جهت بررسی محصول تولیدی و یا خدمات ارائه شده، تعیین گریده و طی بازه‌های زمانی تعریف شده این شاخص‌ها‌اندازه گیری می‌شوند.
این شاخص‌ها محدود به حوزه تولید نبوده و سایر بخش‌ها مانند مدیریت بازرگانی، مدیریت اداری و به طور کلی تمامی واحدهای مرتبط با فرآیند تولید و ارائه خدمات می‌بایست ضمن تدوین دستورالعمل و روش‌های اجرایی مربوطه، فرآیندهای بخش خود را شناسایی و نهایاتا با مکتوب نمودن شاخص‌های قابل‌اندازه گیری، پایش آنها را انجام دهند؛ متعاقبا پایش و‌اندازه گیری شاخص‌ها باعث گردیده هرگاه انحراف از آن مشاهده گردد، گزارش عدم انطباق محصول یا خدمات با آنچه مدنظر بوده ارائه شود؛ که گردش این چرخه باعث بالا رفتن سطح کیفیت محصول تولیدی یا خدمات ارائه شده می‌شود.
خلاصه کلام اینکه، بررسی و ارتقا شاخص‌ها، باعث رشد کیفیت محصول و خدمات از سوی هر سازمان بوده و این دقیقا همان مقصودی است که استاندارد مدیریت کیفیت ISO 9001 از آن انتظار دارد. پس پذیرش سیستم مدیریت و کیفیت یک تصمیم راهبردی سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌باشد و استقرار و اجرای این سیستم در هرسازمان نباید تنها به جهت تبلیغ و تهیه یک گواهینامه تلقی شود. بلکه می‌بایست شرکت‌ها و سازمان‌ها در راستای اجرای صحیح این سیستم‌ها تلاش نموده تا در نهایت محصول یا خدمات ارائه شده را با بالاترین سطح کیفی به مشتریان ارائه نمایند.
به طور قطع در سال‌های اخیر واژه‌هايي مانندHSE، ISO 9001 و یا بهبود کیفیت در محل کار یا در تلبیغات رسانه‌ای به گوش همه ما رسیده است. اما نقش این واژه‌ها در روند سازمان ها، شرکت‌ها و در نهایت محصول و خدماتی که به دست مشتری می‌رسانند، چه می‌تواند باشد را احتمالا هیچ کجا برخورد نکرده ایم؛ در این مجال بررسی مختصری پیرامون بحث استانداردسازی محصول و خدمات ارائه شده توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها و همچنین تاثیرات اجرای استاندارد ISO 9001 صورت پذیرفته است. پیش از بررسی موضوع ذکر این نکته حائز اهمیت است که همواره جلب رضایت مشتریان و مصرف کنندگان کالا و خدمات برای تولیدکنندگان و ارائه دهندگان خدمات بسیار مهم و حیاتی می‌باشد. از سویی دیگر واژه ISO مخفف کلمه (International Organization FOR Standardization) و به معنای سازمان استاندارد جهانی می‌باشد. مقر این سازمان شهر ژنو در کشور سوئیس بوده و در سال 1947 تاسیس شده است.
سازمان جهانی استاندارد وظیفه تدوین و توسعه استانداردهای مربوط به علوم و فنون در سطح جهانی را برعهده دارد. در کشور ما هم سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران که یکی از اعضای اصلی سازمان استاندارد جهانی (ISO) است، به عنوان تنها مرجع رسمی کشور وظیفه تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی را برعهده دارد. دیگر اینکه هر کدام از استانداردهای ارائه شده از سوی سازمان استاندارد جهانی و به تبع آن سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مربوط به یک حوزه مشخص و با هدفی خاص استقرار و به اجرا گذاشته می‌شود. برای نمونه استاندارد ISO 50001 جهت مدیریت انرژی و یا ISO 14001 به عنوان استاندارد مدیریت زیست محیطی شناخته می‌شوند. استاندارد ISO 9001 یا به عبارتی سیستم مدیریت کیفیت هم که یکی از استانداردهای تدوین شده توسط سازمان استاندارد جهانی و شاید به عبارتی معروف‌ترین این استانداردها است، نخستین بار در سال 4731 با عنوان سیستم‌های کیفیت و الگو برای تضمین کیفیت در طراحی، توسعه، تولید، نصب وارائه خدمات منتشر گردید. علاوه بر این در سال 1374پس از بررسی پیشنهادهای رسیده در کمیسیون‌های مربوطه مورد تجدیدنظر قرارگرفته و تحت عنوان سیستم‌های مدیریت کیفیت- الزامات انتشار یافت.
این استاندارد جهت بررسی کیفیت محصول تولیدی و همچنین خدمات قابل ارائه در شرکت‌ها و سازمان‌ها قابل اجرا است و به طور کلی پایش مجموعه تولید یک محصول و یا ارائه خدمات را جهت بررسی موضع از منظرکیفیت تحت نظر دارد. شایان ذکر است زمانی که نام مجموعه تولید محصول و یا ارائه خدمات به میان می‌آید مراد تنها واحد تولید یا بخش ارائه خدمات نمی‌باشد بلکه عملکرد کلیه واحدهای سازمان و شرکت اعم از اصلی و پیمانکاران فرعی تحت کنترل و نظارت این استاندارد قرار دارند. کارکرد این استاندارد بدین صورت بوده که پس از استقرار آن در شرکت یا سازمان، یکسری شاخص‌ها جهت بررسی محصول تولیدی و یا خدمات ارائه شده، تعیین گریده و طی بازه‌های زمانی تعریف شده این شاخص‌ها‌اندازه گیری می‌شوند.
این شاخص‌ها محدود به حوزه تولید نبوده و سایر بخش‌ها مانند مدیریت بازرگانی، مدیریت اداری و به طور کلی تمامی واحدهای مرتبط با فرآیند تولید و ارائه خدمات می‌بایست ضمن تدوین دستورالعمل و روش‌های اجرایی مربوطه، فرآیندهای بخش خود را شناسایی و نهایاتا با مکتوب نمودن شاخص‌های قابل‌اندازه گیری، پایش آنها را انجام دهند؛ متعاقبا پایش و‌اندازه گیری شاخص‌ها باعث گردیده هرگاه انحراف از آن مشاهده گردد، گزارش عدم انطباق محصول یا خدمات با آنچه مدنظر بوده ارائه شود؛ که گردش این چرخه باعث بالا رفتن سطح کیفیت محصول تولیدی یا خدمات ارائه شده می‌شود.
خلاصه کلام اینکه، بررسی و ارتقا شاخص‌ها، باعث رشد کیفیت محصول و خدمات از سوی هر سازمان بوده و این دقیقا همان مقصودی است که استاندارد مدیریت کیفیت ISO 9001 از آن انتظار دارد. پس پذیرش سیستم مدیریت و کیفیت یک تصمیم راهبردی سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌باشد و استقرار و اجرای این سیستم در هرسازمان نباید تنها به جهت تبلیغ و تهیه یک گواهینامه تلقی شود. بلکه می‌بایست شرکت‌ها و سازمان‌ها در راستای اجرای صحیح این سیستم‌ها تلاش نموده تا در نهایت محصول یا خدمات ارائه شده را با بالاترین سطح کیفی به مشتریان ارائه نمایند.
