تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴ ساعت ۱۱:۳۰
کد مطلب : ۱۴۲۷۳۸
«بهار» موج خودکشی‌هاي زنانه را بررسی مي‌کند؛
آماری که هیچ وقت در دسترس نیست
روزنامه بهار: خودکشی در جامعه ایرانی به شکل عجیبی در حال افزایش است، آمارها در حوزه خودکشی سال‌هاست به درستی در اختیار رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد اما در این بین خودکشی زنان و آماری که هیچ گاه از آن ارائه نمی شود بیش از هر چیز نگران کننده است. این در حالی است که به وفور دیده یا شنیده مي‌شود که زنان در استان‌هاي غربی کشور بدترین نوع خود کشی یعنی خود سوزی را برای پایان بخشیدن به زندگی انتخاب مي‌کنند. علل خودکشی زنان و ویژگی‌هاي زنانی که مرگ را انتخاب مي‌کنند جای تامل دارد چرا که بیش از ۵۰ درصد آن‌ها، یک پیت نفت روی سرشان مي‌ریزند و با یک جرقه آتش به سوی مرگ مي‌روند. اما از یاد نبریم که بیشتر این زنان متاهل، خانه دار، جوان و کم سواد هستند.
***
موج خودکشی‌هاي زنانه
با شروع سال 1395 شاهد موجی از خودکشی زنانه در سراسر کشور بودیم. هنوز چند هفته‌ای از شروع سال نگذشته بود که نخستین خودکشی در ملأعام اتفاق افتاد. این خودکشی مربوط به دختر نوجوان 15 ساله تبریزی بود که از طبقه دهم ساختمانی در خیابان دامپزشکی تبریز خود را به پایین پرت کرد و در دم جان سپرد. چهار روز بعد، دختر 20 ساله در مهاباد اقدام به خودسوزی کرده و فوت کرد. در چهارم اردیبهشت، دختر نوجوان 16 ساله‌ای، خود را از پل هوایی خیابان زند به پایین انداخت. چند روز بعد، دختری 18 ساله از پل ولایت اتوبان نیایش خود را به پایین انداخت و با ماشین تصادف کرد و جان باخت. 23 اردیبهشت، جوان 28 ساله‌ای در میدان رسالت نیز از پل هوایی خود را به پایین پرت کرده و درست روی سقف ماشین آمبولانس سقوط کرد و چند جای بدنش شکست.
27 اردیبهشت، دختر 24 ساله‌ای پس از پریدن از روی پل عابرپیاده در خیابان هنگام با خودرو تصادف و جانش را از دست داد؛ در همین سال و سال جاری نیز شاهد خود کشی‌هاي زنانه ای در مترو تهران بودیم. دختر‌های که خود را جلوی مترو پرت می‌کردند که اکثر آن‌ها متأسفانه منجر به مرگ می‌شد و برخی نیز با کمک به‌موقع مردم و مسئولان مترو از مرگ نجات می‌یافتند یا مجروح می‌شدند. دو دختر نوجوان اصفهانی نیزهمین چند ماه پیش بود که دوربین سلفی موبایل‌شان را روشن کردند، به همه لبخند زدند و دقایقی بعد هم خودشان را از پلی در اصفهان پایین انداختند؛ یکی از دختران جان باخت و دیگری هم صدمات جدی دید. بعد از زلزله کرمانشاه هم گزارشاتی از خودکشی دختران جوان منتشر شد؛ البته خودکشی‌ها محدود به همین موارد نیست و در طول سال، دخترانی در شمال کشور با قرص برنج و دخترانی در جنوب کشور با خودسوزی به زندگی خود پایان می‌دهند.
آمارهای غیررسمی ازخودکشی دختران جوان در ایلام، شمال خوزستان، هرمزگان و خراسان جنوبی هم وضعیت خوبی را گزارش نمی‌کنند. البته با وجود این آمار، امسال شاهد افزایش چندانی در میزان خودکشی‌های نسبت به سال گذشته نبودیم، این را احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی می‌گوید اما تمایلی به ارائه آمار خودکشی امسال هم ندارد، زیرا معتقد است صلاح نیست در این حوزه آماری اعلام شود. شجاعی می‌گوید: تجربه نشان داده ارائه آمار دامن زدن به موضوع، خودکشی را تقویت می‌کند. او به تجربه سال گذشته سازمان پزشکی قانونی در این زمینه اشاره و بیان می‌کند: اریبهشت سال گذشته موجی راه‌انداختیم و آماری ارائه شد و یکباره در آن ماه، خودکشی افزایش پیدا کرد. وقتی که یک اطلاع‌رسانی به آسیب اجتماعی دامن می‌زند، چرا باید اعلام کنیم؟ ضرورتی ندارد. ما آمارها را مقایسه کردیم و خوشبختانه آمار خودکشی در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا خیلی هم پایین‌تر بوده است.
خود کشی‌ها در غرب کشور ادامه دارد
این در حالی است که گزارش ملی خودکشی زنان حاکی از آن است که استان‌هاي کردنشین کشور در خودکشی زنان در رتبه‌هاي اول تا سوم قرار دارند، به طوری که استان کرمانشاه در رتبه اول، استان ایلام در رتبه دوم و استان کردستان در رتبه سوم قرار گرفته است. دکتر حسن هاشمی وزیر بهداشت با تاکید بر اینکه آمار خودکشی طی پنج سال گذشته تا امروز شیوع کمتری داشته و کاهش یافته است، می‌گوید: «استان‌های ایلام، خراسان جنوبی و شمالی، آذربایجان شرقی، زنجان، کهگیلویه و بویراحمد، مازندران، گیلان، مرکزی، همدان، کردستان و کرمانشاه در رتبه‌های اول خودکشی قرار دارند.» عواملی هم‌چون بیکاری، تورم، مشکلات اقتصادی و... نیز دلایل غیرمستقیم خودکشی در کشور ما هستند که سبب بالا رفتن آمار خودکشی در جامعه شده‌اند.
چندی پیش سلام امینی نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی در مورد علل خودکشی زنان دراستان‌های غربی گفت: خودکشی درغرب کشور و وبه ویژه استان ایلام بالاست و این استان مقام اول رادر خودکشی زنان و مردان دارد که البته آمار خودکشی زنان بالاتراست. تا چندسال قبل دربین روش‌های خودکشی خودسوزی بیشتر بود ولی چون در حال حاضر اکثر خانه‌ها گازکشی شده‌اند و نفت در منازل پیدا نمی‌شود لذا نوع خودکشی ازخودسوزی به سمت خودکشی با قرص رفته است والبته ازطناب نیز استفاده مي‌کنند. علت خودکشی یک علت خاص نیست بلکه علت‌هاي مختلفی در این زمینه موثر است. مردم ایلام 8سال زیربمباران‌هاي صدام بودند و بیش از2000هزاربار استان ما بمباران شد و قطعا بعد از این همه رنج و آمار قربانیان جنگ در این استان افسردگی شایع شود که همین افسردگی یکی ازعلل‌هاي خودکشی است. باید در کنار افسردگی بیکاری را نیز از دیگر علل خودکشی عنوان کرد، فضای استان‌های غربی و به ویژه استان ایلام فضای مردسالاری است و همین موضوع نیز می‌تواند در علل و عوامل خودکشی موثر باشد. طلاق در روستاهای استان ایلام به عنوان یک تابو است وبه زنانی که طلاق گرفته‌اند به گونه‌ای دیگر نگاه مي‌شود و به همین دلیل زنان ترجیح می‌دهند که بسوزند و بسازند و در همین شرایط دست به خودکشی مي‌زنند. بنده 12 سال قبل جز انجمن پیشگیری از خودکشی بودم و چندجلسه با حضور مسئولان برای پیشگیری از این موضوع داشتیم اما هر کدام از روش‌های که باید برای پیشگیری استفاده شود هزینه بر است البته اخیرا قول‌هایی به ما دادند که تحقیقات میدانی از طرف دانشگاه‌های کشور در این زمینه انجام شود که با آخرین پیگیری‌هاي که داشتم متوجه شدم هنوزاین تحقیقات انجام نشده است.
او در مورد راهکارهای پیشگیری از این موضوع گفت:متاسفانه بحث خودکشی در استان ما جز ادبیات عامه شده است مثلا به من زنگ مي‌زنند که اگر فلان کار انجام نشود خودم را مي‌کشم و خیلی راحت این حرف را بر زبان مي‌آورند.خیلی از جوانان ما چه دختر و چه پسر در ادبیات عامیانه‌شان از کلمه خودکشی استفاده مي‌کنند و از لحاظ روان‌شناسی اگر فردی دو یا سه بار کلمه خودکشی را بر زبان بیاورد به راحتی در رفتار نیز آن را عملیاتی مي‌کند.
آماری از خودکشی دختران نداریم
معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در این باره می‌گوید:« یکی از مشکلات حوزه آسیب‌های اجتماعی نبود آمار دقیق و اطلاعات به روز است در حالی که باید آمار آسیب‌های اجتماعی از سوی یکی از نهادهای مرجع اعلام و مورد تائید قرار گیرد زیرا در غیر این صورت سبب می‌شود که در سیاست‌‌گذاری‌ها و رویکردها دچار خطا شویم. آمار دقیقی از تعداد دختران جوانی که اقدام به خودکشی کردند در دسترس نیست، با دستگاه‌های مرتبط به آسیب‌های اجتماعی همکاری می‌کنیم زیرا این موضوع برای ما از اهمیت بسیاری برخوردار است. در لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت از ابعاد مختلف به موضوع خشونت علیه زنان پرداخته شده است و در صورت تصویب و قانونی شدن می‌توان با توانمندسازی زنان از بروز آسیب‌های اجتماعی نظیر خودکشی جلوگیری کنیم.»
وی یکی از راهبردهای کلان معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری را مقابله با خشونت علیه زنان می‌داند و می‌گوید: «معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز برای جلوگیری از این موضوع، لایحه تامین امنیت اجتماعی زنان را تهیه و با قوت به پیش می‌برد. هم‌اکنون نیز این لایحه آخرین مراحل خود را طی می‌کند که امیدواریم به زودی به دولت برسد. او در ادامه به تشریح آخرین وضعیت لایحه خشونت علیه زنان پرداخته و می‌افزاید: این لایحه آخرین مراحل خود را در قوه قضائیه طی می‌کند. همچنین آموزش‌های حقوقی و مهارت‌های ارتباطی از دیگر استراتژی‌های کاهش خشونت با همکاری آموزش و پرروش است. برای آموزش مباحث حقوقی و مهارت‌های ارتباطی برای کاهش خشونت کار می‌کنیم و همچنین اورژانس اجتماعی به عنوان یک ابزار موثر می‌تواند مانع تشدید خشونت در جامعه و مداخله به موقع در زمان بحران باشد، البته این در صورتی است که فوریت‌های اورژانس اجتماعی به عنوان یک مرجع قابل رجوع در نظر گرفته شود ولی باید توجه داشته باشیم که تعداد این مراکز در کشور کافی نیست و باید به میزان لازم گسترش یابد و کیفیت خدمات را ارتقا دهیم. دولت دوازدهم به طور جدی پیگیر برنامه مقابله با خشونت است و در این زمینه باید مرکز فوریت‌های اجتماعی را تقویت کنیم زیرا اورژانس اجتماعی یکی از ابزارهای موثر در بروز خشونت‌ها و مرجعی برای جلوگیری از تشدید آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌آید.»
سال‌ها است که لایحه منع خشونت علیه زنان در پیچ و تاب‌هاي مجلس و دولت گیر کرده است و با کارشناسان مختلف با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند؛ لایحه ای که شاید بتواند قبل از اقدامی مثل خودکشی دردی از زنان آسیب دیده جامعه که بدترین خشونت‌ها به آن‌ها اعمال مي‌شود، دوا کند.
***
موج خودکشی‌هاي زنانه
با شروع سال 1395 شاهد موجی از خودکشی زنانه در سراسر کشور بودیم. هنوز چند هفته‌ای از شروع سال نگذشته بود که نخستین خودکشی در ملأعام اتفاق افتاد. این خودکشی مربوط به دختر نوجوان 15 ساله تبریزی بود که از طبقه دهم ساختمانی در خیابان دامپزشکی تبریز خود را به پایین پرت کرد و در دم جان سپرد. چهار روز بعد، دختر 20 ساله در مهاباد اقدام به خودسوزی کرده و فوت کرد. در چهارم اردیبهشت، دختر نوجوان 16 ساله‌ای، خود را از پل هوایی خیابان زند به پایین انداخت. چند روز بعد، دختری 18 ساله از پل ولایت اتوبان نیایش خود را به پایین انداخت و با ماشین تصادف کرد و جان باخت. 23 اردیبهشت، جوان 28 ساله‌ای در میدان رسالت نیز از پل هوایی خود را به پایین پرت کرده و درست روی سقف ماشین آمبولانس سقوط کرد و چند جای بدنش شکست.
27 اردیبهشت، دختر 24 ساله‌ای پس از پریدن از روی پل عابرپیاده در خیابان هنگام با خودرو تصادف و جانش را از دست داد؛ در همین سال و سال جاری نیز شاهد خود کشی‌هاي زنانه ای در مترو تهران بودیم. دختر‌های که خود را جلوی مترو پرت می‌کردند که اکثر آن‌ها متأسفانه منجر به مرگ می‌شد و برخی نیز با کمک به‌موقع مردم و مسئولان مترو از مرگ نجات می‌یافتند یا مجروح می‌شدند. دو دختر نوجوان اصفهانی نیزهمین چند ماه پیش بود که دوربین سلفی موبایل‌شان را روشن کردند، به همه لبخند زدند و دقایقی بعد هم خودشان را از پلی در اصفهان پایین انداختند؛ یکی از دختران جان باخت و دیگری هم صدمات جدی دید. بعد از زلزله کرمانشاه هم گزارشاتی از خودکشی دختران جوان منتشر شد؛ البته خودکشی‌ها محدود به همین موارد نیست و در طول سال، دخترانی در شمال کشور با قرص برنج و دخترانی در جنوب کشور با خودسوزی به زندگی خود پایان می‌دهند.
آمارهای غیررسمی ازخودکشی دختران جوان در ایلام، شمال خوزستان، هرمزگان و خراسان جنوبی هم وضعیت خوبی را گزارش نمی‌کنند. البته با وجود این آمار، امسال شاهد افزایش چندانی در میزان خودکشی‌های نسبت به سال گذشته نبودیم، این را احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی می‌گوید اما تمایلی به ارائه آمار خودکشی امسال هم ندارد، زیرا معتقد است صلاح نیست در این حوزه آماری اعلام شود. شجاعی می‌گوید: تجربه نشان داده ارائه آمار دامن زدن به موضوع، خودکشی را تقویت می‌کند. او به تجربه سال گذشته سازمان پزشکی قانونی در این زمینه اشاره و بیان می‌کند: اریبهشت سال گذشته موجی راه‌انداختیم و آماری ارائه شد و یکباره در آن ماه، خودکشی افزایش پیدا کرد. وقتی که یک اطلاع‌رسانی به آسیب اجتماعی دامن می‌زند، چرا باید اعلام کنیم؟ ضرورتی ندارد. ما آمارها را مقایسه کردیم و خوشبختانه آمار خودکشی در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا خیلی هم پایین‌تر بوده است.
خود کشی‌ها در غرب کشور ادامه دارد
این در حالی است که گزارش ملی خودکشی زنان حاکی از آن است که استان‌هاي کردنشین کشور در خودکشی زنان در رتبه‌هاي اول تا سوم قرار دارند، به طوری که استان کرمانشاه در رتبه اول، استان ایلام در رتبه دوم و استان کردستان در رتبه سوم قرار گرفته است. دکتر حسن هاشمی وزیر بهداشت با تاکید بر اینکه آمار خودکشی طی پنج سال گذشته تا امروز شیوع کمتری داشته و کاهش یافته است، می‌گوید: «استان‌های ایلام، خراسان جنوبی و شمالی، آذربایجان شرقی، زنجان، کهگیلویه و بویراحمد، مازندران، گیلان، مرکزی، همدان، کردستان و کرمانشاه در رتبه‌های اول خودکشی قرار دارند.» عواملی هم‌چون بیکاری، تورم، مشکلات اقتصادی و... نیز دلایل غیرمستقیم خودکشی در کشور ما هستند که سبب بالا رفتن آمار خودکشی در جامعه شده‌اند.
چندی پیش سلام امینی نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی در مورد علل خودکشی زنان دراستان‌های غربی گفت: خودکشی درغرب کشور و وبه ویژه استان ایلام بالاست و این استان مقام اول رادر خودکشی زنان و مردان دارد که البته آمار خودکشی زنان بالاتراست. تا چندسال قبل دربین روش‌های خودکشی خودسوزی بیشتر بود ولی چون در حال حاضر اکثر خانه‌ها گازکشی شده‌اند و نفت در منازل پیدا نمی‌شود لذا نوع خودکشی ازخودسوزی به سمت خودکشی با قرص رفته است والبته ازطناب نیز استفاده مي‌کنند. علت خودکشی یک علت خاص نیست بلکه علت‌هاي مختلفی در این زمینه موثر است. مردم ایلام 8سال زیربمباران‌هاي صدام بودند و بیش از2000هزاربار استان ما بمباران شد و قطعا بعد از این همه رنج و آمار قربانیان جنگ در این استان افسردگی شایع شود که همین افسردگی یکی ازعلل‌هاي خودکشی است. باید در کنار افسردگی بیکاری را نیز از دیگر علل خودکشی عنوان کرد، فضای استان‌های غربی و به ویژه استان ایلام فضای مردسالاری است و همین موضوع نیز می‌تواند در علل و عوامل خودکشی موثر باشد. طلاق در روستاهای استان ایلام به عنوان یک تابو است وبه زنانی که طلاق گرفته‌اند به گونه‌ای دیگر نگاه مي‌شود و به همین دلیل زنان ترجیح می‌دهند که بسوزند و بسازند و در همین شرایط دست به خودکشی مي‌زنند. بنده 12 سال قبل جز انجمن پیشگیری از خودکشی بودم و چندجلسه با حضور مسئولان برای پیشگیری از این موضوع داشتیم اما هر کدام از روش‌های که باید برای پیشگیری استفاده شود هزینه بر است البته اخیرا قول‌هایی به ما دادند که تحقیقات میدانی از طرف دانشگاه‌های کشور در این زمینه انجام شود که با آخرین پیگیری‌هاي که داشتم متوجه شدم هنوزاین تحقیقات انجام نشده است.
او در مورد راهکارهای پیشگیری از این موضوع گفت:متاسفانه بحث خودکشی در استان ما جز ادبیات عامه شده است مثلا به من زنگ مي‌زنند که اگر فلان کار انجام نشود خودم را مي‌کشم و خیلی راحت این حرف را بر زبان مي‌آورند.خیلی از جوانان ما چه دختر و چه پسر در ادبیات عامیانه‌شان از کلمه خودکشی استفاده مي‌کنند و از لحاظ روان‌شناسی اگر فردی دو یا سه بار کلمه خودکشی را بر زبان بیاورد به راحتی در رفتار نیز آن را عملیاتی مي‌کند.
آماری از خودکشی دختران نداریم
معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در این باره می‌گوید:« یکی از مشکلات حوزه آسیب‌های اجتماعی نبود آمار دقیق و اطلاعات به روز است در حالی که باید آمار آسیب‌های اجتماعی از سوی یکی از نهادهای مرجع اعلام و مورد تائید قرار گیرد زیرا در غیر این صورت سبب می‌شود که در سیاست‌‌گذاری‌ها و رویکردها دچار خطا شویم. آمار دقیقی از تعداد دختران جوانی که اقدام به خودکشی کردند در دسترس نیست، با دستگاه‌های مرتبط به آسیب‌های اجتماعی همکاری می‌کنیم زیرا این موضوع برای ما از اهمیت بسیاری برخوردار است. در لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت از ابعاد مختلف به موضوع خشونت علیه زنان پرداخته شده است و در صورت تصویب و قانونی شدن می‌توان با توانمندسازی زنان از بروز آسیب‌های اجتماعی نظیر خودکشی جلوگیری کنیم.»
وی یکی از راهبردهای کلان معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری را مقابله با خشونت علیه زنان می‌داند و می‌گوید: «معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز برای جلوگیری از این موضوع، لایحه تامین امنیت اجتماعی زنان را تهیه و با قوت به پیش می‌برد. هم‌اکنون نیز این لایحه آخرین مراحل خود را طی می‌کند که امیدواریم به زودی به دولت برسد. او در ادامه به تشریح آخرین وضعیت لایحه خشونت علیه زنان پرداخته و می‌افزاید: این لایحه آخرین مراحل خود را در قوه قضائیه طی می‌کند. همچنین آموزش‌های حقوقی و مهارت‌های ارتباطی از دیگر استراتژی‌های کاهش خشونت با همکاری آموزش و پرروش است. برای آموزش مباحث حقوقی و مهارت‌های ارتباطی برای کاهش خشونت کار می‌کنیم و همچنین اورژانس اجتماعی به عنوان یک ابزار موثر می‌تواند مانع تشدید خشونت در جامعه و مداخله به موقع در زمان بحران باشد، البته این در صورتی است که فوریت‌های اورژانس اجتماعی به عنوان یک مرجع قابل رجوع در نظر گرفته شود ولی باید توجه داشته باشیم که تعداد این مراکز در کشور کافی نیست و باید به میزان لازم گسترش یابد و کیفیت خدمات را ارتقا دهیم. دولت دوازدهم به طور جدی پیگیر برنامه مقابله با خشونت است و در این زمینه باید مرکز فوریت‌های اجتماعی را تقویت کنیم زیرا اورژانس اجتماعی یکی از ابزارهای موثر در بروز خشونت‌ها و مرجعی برای جلوگیری از تشدید آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌آید.»
سال‌ها است که لایحه منع خشونت علیه زنان در پیچ و تاب‌هاي مجلس و دولت گیر کرده است و با کارشناسان مختلف با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند؛ لایحه ای که شاید بتواند قبل از اقدامی مثل خودکشی دردی از زنان آسیب دیده جامعه که بدترین خشونت‌ها به آن‌ها اعمال مي‌شود، دوا کند.
