جنگ قريب‌الوقوع در سوریه میان ایران و اسرائیل

گروه بين‌الملل: تنش ها در جنوب غربی سوریه و در مرزهای سرزمین های اشغالی به اوج خود رسیده است. همان گونه که در خبرها آمد، در درگیری هوایی که در آسمان سوریه بر فراز ارتفاعات اشغالی جولان اتفاق افتاد، یک هواپیمای F16 اسرائیلی و یک هواپیمای بدون سرنشین ارتش سوریه، آنچنان که مقامات اسرائیلی اعلام کردند، سرنگون شدند.

به گزارش «تابناک»؛ چندی است بسیاری از ناظران و تحلیلگران هشدار داده اند که شاید تنش های جدیدی در جنوب غرب سوریه حادث شود؛ تنش هایی که در یک سر آن، رژیم اسرائیل و در طرف دیگر، ارتش سوریه، حزب الله و ایران قرار دارد. چند روز پیش بود که روزنامه فرامنطقه ای الشرق الاوسط گزارش داد، اواسط هفته گذشته یک هیأت بلندپایه روس به سرپرستی نیکولای پاتروشف، دبیر شورای امنیت روسیه، با سفر به اسرائیل تلاش کرده اند تا مانع حمله این رژیم به کارخانه های ساخت موشک ایران در جنوب لبنان و سوریه شوند. این هیأت روسی که شامل برخی معاونان وزرا، ژنرال های ارتش و مقامات امنیتی بوده است، روز چهارشنبه با میر بن شبات، مشاور امنیت ملی اسرائیل و همچنین رئیس شورای امنیت ملی و مقامات بلندپایه نظامی و اطلاعاتی این رژیم دیدار کرده است.

هفته گذشته نیز بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، از قصد این رژیم برای حمله به اسلحه سازی های ایران و مواضع حزب الله در لبنان و سوریه خبر داده بود.
الشرق الاوسط مدعی شد، پس از دیدار پوتین و نتانیاهو، یک هیأت نمایندگی بلندپایه از روس ها به اسرائیل رفتند تا نگرانی های اسرائیل درباره نقش حزب الله و ایران در سوریه را به ویژه پس از رد درخواست روس ها توسط ایران برای بیرون کشیدن نیروهایش از جنوب سوریه، مورد واکاوی عمیق تر قرار دهند.
این درگیری هوایی بین اسرائیل و سوریه بر فراز ارتفاعات جولان دو روز پس از آن به وقوع پیوست که کارشناسان «گروه بین المللی بحران» (International Crisis Group) نسبت به احتمال وقوع جنگ منطقه ای گسترده در خاک سوریه هشدار داده بودند.

آنها تأکید کردند، هر یک از طرف های درگیر، خطوط قرمز بحران سوریه را ـ که مستقیم یا غیر مستقیم مورد تفاهم قرار گرفته و ترسیم شده ـ زیر پای بگذارد، به وقوع جنگ منطقه ای گسترده در خاک سوریه منجر خواهد شد. پنجشنبه هفتم فوریه، کارشناسان بین المللی وابسته به گروه بین المللی بحران ـ که مقر آن در بروکسل است ـ در گزارشی با هشدار نسبت به احتمال وقوع جنگ منطقه ای گسترده در خاک سوریه نوشتند، روسیه دارای قدرت منحصر به فردی برای ایجاد تفاهم بین تمام طرف های درگیر در بحران سوریه است؛ از دولت سوریه و ایران و حزب الله لبنان گرفته تا اسرائیل همه می توانند به تفاهم رسیده و مانع از وقوع جنگی منطقه ای شوند.

بنا بر این گزارش، خطوط قرمز از نظر اسرائیل این است که نیروهای شیعه مورد حمایت ایران به مرزهای اسرائیل در بلندی‌های اشغالی جولان نزدیک نشوند و از طرف دیگر، منوط به تلاش روسیه برای قانع کردن ایران است تا از ایجاد هرگونه پایگاه‌های نظامی و راه‌اندازی دستگاه‌های حساسیت‌زا در خاک سوریه دست بردارد. کارشناسان بر این باورند که بحران سوریه وارد فاز جدیدی شده که در آن ارتش سوریه با حمایت هم‌پیمانان خود روسیه و ایران، پس از به کنترل درآوردن بخش‌های وسیعی از کشور هم اکنون دست بالا را در اداره این بحران دارد. این وضعیت جدید موجب نارضایتی اسرائیل شده است، زیرا این کشور تمایل ندارد نقش نظاره‌گر را در این بحران بازی کند، چون عواقب تحولات جدید در بحران سوریه ممکن است توازن قدرت در منطقه را به ضرر اسرائیل تغییر دهد.

همچنین در این گزارش ادعا شده، هم اکنون اسرائیل با چراغ سبز روسیه سعی دارد منافع نظامی ایران در سوریه را مهار کند. از طرفی، مسکو نیز در تلاش است تا «نوعی از توازن قدرت را در بحران سوریه حفظ کند» و مایل نیست که بشار اسد تمام خاک سوریه را در کنترل بگیرد. برخی کارشناسان بر این باورند که تحولات موجود به سمت یک بحران و جنگ فراگیر منطقه ای میان ایران و اسرائیل در خاک سوریه پیش می رود. در همین زمینه، سفیر رژیم صهیونیستی در روسیه گفت: آماده هستیم از آنچه تبدیل شدن لبنان و سوریه به پل نظامی ایران خوانده شده، جلوگیری کنیم.

کارشناسان گروه بحران بین المللی به روسیه توصیه کردند، اگر خواهان کاهش شمار نیروهایش در سوریه باشد، باید با نیروهای درگیر در بحران سوریه تفاهم‌هایی داشته باشد. روسیه نیز در این خصوص اشاره‌هایی کرده، ولی اگر روسیه نتواند به چنین تفاهم‌هایی با طرف‌های درگیر در بحران سوریه دست یابد، در این صورت رویارویی بین اسرائیل و ایران در میدان جنگ سوریه، منجر به از بین رفتن دستاوردهای روسیه و اهداف آن از دخالت در بحران سوریه خواهد شد که همانا حفظ نظام کنونی در سوریه است. در ادامه این گزارش آمده است: می‌توان با رسیدن به تفاهم‌هایی به کاهش تنش در بحران سوریه کمک کرده و مانع از بروز جنگ منطقه‌ای شد؛ اما با پیشرفت زمان و کاهش تنش در بعضی جبهه‌ها بر تنش در جبهه‌های دیگر افزوده می‌شود.

آیا بشار اسد از دستاوردهای جنگ استفاده خواهد کرد؟ آیا کنترل تمام خاک سوریه از جمله مناطق جنوب غرب این کشور را به دست خواهد گرفت؟ بنیامین ناتنیاهو، نخست وزیر اسرائیل اما بر این باور است، «اگر نظام بشار اسد تلاش کند تا به اهداف خود برسد، این بار نوبت نیروهای نظامی خارجی خواهد بود که به حساب آن برسند». این گزارش افزود: بهترین راهکار برای مرحله کنونی این است که یک توافق حاصل شود تا به موجب آن ایران از اقدام به هرگونه زیرساختی برای احداث تأسیسات نظامی نه تنها در جنوب غربی سوریه بلکه در تمام آن کشور دست برداشته در ازای آن نفوذ ملموسی برای تهران اما به شکلی دیگر و در جایی دیگر لحاظ شود.

در نهایت گروه بین المللی بحران اشاره کرد: تمام طرف‌های درگیر در بحران سوریه از افزایش تنش‌ها ضرر خواهند دید، از مردم سوریه گرفته تا حزب الله لبنان که اگر در خاک سوریه به دنبال رویارویی با اسرائیل باشد، در این صورت جبهه جنگ بین اسرائیل و لبنان گشوده خواهد شد. به همین منظور، تلاش برای ایجاد راه‌کاری سیاسی برای برون رفت از بحران کنونی سوریه و برقراری تدریجی امنیت و صلح در این کشور می‌تواند رویکردی مثبت و حکیمانه تلقی شود.