مشکل پیام‌رسان‌های داخلی چیست؟

حمایت و تقویت پیام‌رسان‌ها یا شبکه‌های اجتماعی داخلی برای رقابت با انواع مشابه خارجی از جمله موضوعاتی است که علاوه بر مجموعه وزارت ارتباطات در جلسات مرکز ملی فضای مجازی هم مورد تاکید رئیس دولت تدبیر و امید قرار گرفته است و شکی نیست که اگر وزارت ارتباطات و متولیان امر در اجرای وظایف خود، موانع موجود بر سر راه پیام‌رسان‌های داخلی را بر دارند، آن‌ها به زودی قله‌های موفقیت را فتح می‌کنند.

بدون شک طراحی اپلیکیشن‌های ایرانی بدون ایراد نیست. البته این موضوع تنها به نمونه‌های بومی مختص نیست و همه اپلیکیشن ها در نسخه‌های اولیه خود با مشکلاتی مواجهند اما در راستای فرهنگ‌سازی کاربران برای استفاده از پیام رسان‌های داخلی باید به نکات مختلفی توجه شود؛ از جمله اینکه کاربران ما با سیستمی مثل تلگرام آشنا شدند که از ۱۰ سال پیش کارش را آغاز کرده، درحالی که داخلی‌ها مدت زیادی از فعالیتشان نمی‌گذرد.

طی مدت کوتاهی که تلگرام فیلتر بود، بعضا اعلام شد که پیام رسان‌های اجتماعی بومی مشابه آن مانند "سروش"، "بله"، "آی‌گپ" و، "گپ"  رشد  کمی و کیفی فوق العاده‌ای داشته‌اند. اما طی مصاحبه با مسولان پیام‌رسان داخلی، آنها موانع و موضوعاتی را مطرح می‌کنند که قابل بررسی است.
به گفته کارشناسان، منهای ایرادهای فنی برخی اپلیکیشن‌های داخلی که اغلب سورس کد خود را از تلگرام کپی‌برداری کرده‌اند و بعضا به دلیل فیلتر تلگرام و یکی بودن کدها، شاهد هنگ کردن اپ های ایرانی بودیم، موضوع حمایت از این پیام‌رسان‌ها جای تامل و توجه دارد.

به عنوان نمونه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در راستای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی موظف شده تسهیلات موثر کم بهره و همچنین امکان عرضه خدمات الکترونیک عمومی همچون دولت الکترونیک و خدمات بانکی و شهری را ارائه و در جهت تامین زیرساخت‌های شبکه‌ای و ذخیره سازی به داخلی‌ها کمک کند اما ظاهرا در جریان حمایت پنج میلیاردی از پیام‌رسان‌های داخلی که از چند ماه پیش مطرح شده، تا مدت‌ها خبری از سوی بانک واسط که قرار بود حمایت کند، نبوده است.

از طرفی آنچه در رسانه‌ها منتشر می‌شود با این حمایت کاملا متفاوت است؛ حمایت اصلا بدون بهره و بدون سفته و وثیقه بانکی نیست؛ مثلا در این باره، برخی بانکها اعلام کردند برای گرفتن پنج میلیارد تومان وام، باید شش میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان وثیقه در رهن بانک بگذارند. دولتی‌ها شاید بتوانند وثیقه را تامین کنند، اما شرکت خصوصی نمی‌تواند به تنهایی وثیقه بگذارد و با آن بازپرداخت‌های سنگین هم اصلا منطقی نیست که به سمتش بروند.

از سوی دیگر این سوال هم وجود دارد که آیا بزرگ‌ترین مشکل پیام‌رسان‌های داخلی صرفا موضوع مالی است؟ پاسخ قطعا منفی است زیرا حمایت مالی شاید بتواند تنها پنج درصد از مشکلات آنها را حل کند، اما ۹۵ درصد مشکلات دیگری است که ربطی به مسائل مالی ندارد. برای مثال طبق اعلام پیام رسان‌ها، در بخش انتقال پیام‌ پیام‌رسان‌های داخلی با اپراتورها مشکل وجود دارد، در نتیجه تسهیل این موارد خیلی اهمیت دارد.
موضوع بی‌اعتمادی کاربران به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی و بی‌اعتمادی نسبت به حریم خصوصی و امنیت پیام‌رسان‌ها که با توجه به سخنان وزیر ارتباطات هم بزرگترین دلیل بی اعتمادی‌ها، نقض حریم شخصی، عنوان شده، موضوعی است که بعضا توسط مسئولان و در درازمدت ایجاد شده‌ است. البته شنیده شده برخی پیام رسان‌های داخلی سعی کردند با موضوع رمزنگاری و تماس P۲P (کاربر به کاربر) و بدون دخالت سرور، این اطمینان را برای کاربر به ارمغان بیاورند که امنیتش تامین است.

در این زمینه مشاهده می‌کنیم که پیام رسان خارجی مثل تلگرام در این مدت مولتی‌اکانت ارائه داده و کاربر اکنون از داخلی‌ها همین انتظار را دارد، چون این کاربر نیازهایش را به‌روز کرده و باید برای آن فکری کرد. این هم مشکلی است که برای همه پیام‌رسان‌های داخلی مطرح شده است.
در نتیجه پیام‌رسان‌های ما باید به‌روز باشند و امکانات‌شان رفاه و آسودگی را برای کاربر به همراه داشته باشد؛ کاربری که راحت کارهایش را انجام می‌داده دیگر نباید برای انجام همان کارها دچار سختی شود. بنابراین داخلی‌های ما با الگو گرفتن از سرویس‌های خارجی باید آن نیازها را برطرف کنند و آن مدلی برخورد کنند که کاربران دوست دارند.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، متاسفانه ۹۰ درصد اپلیکیشن‌های تولید داخل وارد باز طراحی نمی‌شوند و نسخه دومی از آنها ساخته نمی‌شود که باگهای موجود در نسخه قبلی را حل کند و دلیل آن هم ناموفق بودن و عدم استقبال کاربران از نسخه اولیه است.

از سوی دیگر ما برنامه‌نویسان و اپلیکیشن‌سازان خبره‌ای در ایران داریم که بعضا برای شرکت‌های بزرگ دنیا کدنویسی می‌کنند اما متاسفانه از آنها در تولیدات داخلی استفاده نمی‌شود و همین امر باعث شده که شاهد کیفیت پایین برنامه‌های بومی باشیم.
در هر حال با وجود موارد ذکر شده شاید برخی پیام‌رسان‌های ایرانی از طراحی و امکانات منحصربه فردی برخوردار باشند اما این سوال وجود دارد که چرا از آنها هم استقبال نشده است؟
در پاسخ پاید به این موضوع برسیم که در راستای فرهنگ‌سازی استفاده از داخلی‌ها، مشکلاتی دیگر هم وجود دارد؛ بعضا نمایندگان و یا برخی مسوولان برای رفع فیلتر تلگرام نامه می‌زنند، اما کدام یک از آنها در یک پیام‌رسان داخلی عضو فعال هستند که انتظار دارند مردم بیایند؟ پس ابتدا باید از خود شروع کنیم و بعد از مردم انتظار داشته باشیم. در این راستا شاید یک راهکار بلندمدت برای فرهنگ‌سازی استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی، برعهده وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا حتی آموزش و پرورش باشد تا برنامه استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی در مدارس به طور جدی پیگیری شود.