نگاهی آماری به پناهندگان ایرانی در آلمان

 بر طبق آخرین آمارهای اداره آمار فدرال آلمان در پایان ماه ژوئن سال ۲۰۱۳ جمعیت این کشور ۸۰ میلیون و ۳۹۹ هزار نفر بوده است. شمار زنان در این کشور با ۴۱ میلیون نفر بیشتر از شمار مردان با بیش از ۳۹ میلیون نفر است. در همین تاریخ شمار شهروندان خارجی‌ آلمان حدود ۵/ ۶ میلیون نفر اعلام شد. در عین حال شمار شهروندانی که اصلیت خارجی دارند اما در آمار این کشور به عنوان خارجی مطرح نمی‌شوند، حدود ۱۶ میلیون نفر اعلام شده است که ۵/ ۱۹ درصد جمعیت آلمان را تشکیل می‌دهد.

پناهندگان در آلمان

قرارداد دوبلین و مشکل شدن شرایط پناهجویان
با افزایش شمار پناهجویان در آلمان قوانین پناهندگی در این کشور به تدریج با ایجاد مقررات جدید تشدید شد و شمار پناهجویان به این کشور طی ۲۰ سال اخیر به شدت کاهش یافت. در پانزدهم ژوئن سال ۱۹۹۰ در شهر دوبلین قراردادی در باره شرایط پناهندگی در ۱۲ کشور عضو اتحادیه اروپا به تصویب رسید که از اول سپتامبر ۱۹۹۷ اجرایی شد.

برمبنای این قرارداد پناهجویان باید تقاضای پناهندگی خود را در اولین کشور اتحادیه اروپا که به آن وارد می‌شوند تحویل دهند. این افراد حق ندارند از آن کشور عبور کرده و تقاضای پناهندگی خود را در کشوری دیگر تحویل دهند. با تصویب این قرارداد احتمال تقاضای پناهندگی در چند کشور اروپایی نیز به شدت کاهش یافت. به این ترتیب در حالیکه تعداد پناهجویان به آلمان در سال ۱۹۹۱ بیش از ۲۵۶ هزار نفر بود، این رقم در سال ۲۰۱۱ به حدود ۴۶ هزار نفر رسید.

شمار ایرانیان در آلمان
شمار ایرانیان در آلمان چندان مشخص نیست، زیرا بسیاری از ایرانیان تابعیت آلمانی گرفته‌اند و به همین دلیل در آمارهای رسمی این کشور دیگر به عنوان ایرانی مطرح نمی‌شوند. بر مبنای آمارهای موجود حدود ۷۰ هزار ایرانی در آلمان زندگی می‌کنند. این افراد کسانی هستند که یا پاسپورت ایرانی دارند یا پاسپورت پناهندگی که در آن کشور خود را ایران معرفی کرده‌اند. گفته می‌شود تاکنون ۸۰ تا ۹۰ هزار نفر ایرانی تابعیت آلمان را پذیرفته‌اند.

پناهجویان ایرانی در آلمان
در ماه مه سال ۲۰۱۳ پناهجویان ایرانی از نظر تعداد در رتبه پنجم در کشور آلمان قرار داشتند. شمار پناهجویان روسیه، سوریه، افغانستان و صربستان در جدول اداره فدرال آلمان در امر مهاجرت و پناهندگی بیش از ایران و شمار پناهجویان عراق، پاکستان، مقدونیه، سومالی و گرجستان کم‌تر از ایران بود. پناهجویان ایرانی در سال ۲۰۱۳ تا پایان ماه مه در مجموع بیش از دوهزار تقاضای پناهندگی تحویل مقامات آلمان داده بودند. با تقاضای پناهندگی ِ تنها ۱۰۲ نفر از این تعداد (۸/ ۴ ٪) تا کنون موافقت شده است.

اما برطبق روال کنونی در آلمان در رابطه با ایران، پناهجویان ایرانی‌ای که با تقاضای پناهندگی‌شان مخالفت شده، تنها در شرایط استثنایی به کشورشان بازگردانده می‌شوند. به همین دلیل است که ۶۲۳ نفر از متقاضیان پناهندگی در سال ۲۰۱۳ که با تقاضای پناهندگی‌‌شان مخالفت شده، به خاطر شرایط ناهنجار سیاسی در ایران امکان زندگی در آلمان را یافته‌اند.

افزایش تقاضای پناهندگی پس از انتخاب احمدی‌نژاد
شمار پناهجویان ایرانی در آلمان در چند سال اخیر همه‌ساله حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است. برمبنای آمار ارائه شده از طرف اداره فدرال آلمان در امور مهاجرت و پناهندگی روند حرکت پناهجویان ایرانی به آلمان پس از انتخابات بحث‌انگیز ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) در ایران به شدت افزایش یافت. در حالیکه در آن سال ۱۱۷۰ پناهجوی ایرانی در آلمان بودند در سال ۲۰۱۰ شمار پناهجویان ایرانی در آلمان بیش از ۱۱۱درصد افزایش یافت و به ۲۴۷۵ نفر رسید. در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ نیز همواره حدود ۳۰ درصد بر شمار پناهجویان ایرانی در آلمان افزوده شد.

بیشتر پناهجویان ایرانی را مردان تشکیل می‌دهند. در سال ۲۰۱۲ در مجموع ۴۳۴۸ نفر ایرانی تقاضای پناهندگی خود را به مقامات دولت آلمان تحویل دادند. از این تعداد ۲۵۶۹ نفر (حدود ۵۹٪) مرد و ۱۷۷۹ نفر (حدود ۴۱٪) زن بودند. از سال ۱۹۸۴ انتشار آمار پناهجویان در آلمان آغاز شد. از این تاریخ تا پایان سال ۲۰۱۲ میلادی بیش از ۱۲۶ هزار تقاضای پناهندگی از طرف ایرانیان به مقامات دولتی آلمان تحویل داده شده است. این در حالی است که جمعیت ایرانیان موجود در آلمان را حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار نفر ارزیابی می‌کنند. شمار پناهندگان ایرانی در آلمان در چند سال اخیر پیوسته افزایش یافته است. از سال ۱۹۸۴ که انتشار آمار پناهجویان در آلمان آغاز شد تا پایان سال ۲۰۱۲ بیش از ۱۲۶ هزار پناهجوی ایرانی از آلمان تقاضای پناهندگی کرده‌اند.

برمبنای آمار اداره فدرال آلمان برای امور مربوط به مهاجرت و پناهندگی در سال ۲۰۱۲ میلادی حدود ۴۹ درصد پناهجویان ایرانی مسلمان و حدود ۲۸ درصد آنها مسیحی بودند. این امر نشاندهنده آن است که خروج اعضای اقلیت‌های دینی و بخصوص مسیحیان از ایران به شدت افزایش یافته است. البته گفته می‌شود بعضی پناهجویان ایرانی موضوع گرویدن به دین مسیحیت را تنها به این خاطر عنوان می‌کنند که بتوانند راحت‌تر نظر موافق مسئولان دولتی در آلمان را برای تایید پناهندگی‌شان جلب کنند.

مسئول کانون پناهندگان ایرانی در برلین، در مصاحبه با دویچه وله در باره دلایل متفاوت پناهندگی پناهجویان ایرانی در آلمان پس از شرح چندین دلیل به یکی از تجربه‌های خود در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: با خانم پناهجویی آشنا شده که آرایشگر بوده و موی سر آقایان را در خانه خود کوتاه می‌کرده و به همین دلیل تحت پیگرد قانونی قرار گرفته است.

جایگاه اجتماعی پناهندگان ایرانی
در آلمان بیشترین شمار خارجی‌ها را ترک‌های ترکیه تشکیل می‌دهند. بیشتر ترک‌های آلمان از قشرهای کم‌درآمد و محروم این کشور هستند. آنها در دهه ۱۹۶۰ از روستاهای دورافتاده ترکیه برای کار به آلمان مهاجرت کرده‌اند. ایرانیان پناهنده به آلمان اما از قشرهایی با درآمد متوسط یا بالای این کشور هستند. به نظر مسئول کانون پناهندگان ایرانی در برلین، ایرانیان ِ پناهجو "نخبگان ایرانی" هستند که به آلمان پناهنده شده‌اند. او می‌گوید بیشتر پناهندگان ایرانی دست‌کم دیپلم خود را گرفته‌اند یا تحصیلات دانشگاهی دارند و در تهران یا شهرهای بزرگ ایران زندگی می‌کرده‌اند.