منازعه نرخ دلار در اقتصاد ایران

نوسان نرخ ارز در شش ماه گذشته موانع تازه ای را در بخش های مولد اقتصاد ایجاد کرده و زمینه گسترش بازارهای غیرمولد را در کشور ما فراهم کرده است. آنچه باعث می شود بازار ارز مورد هجوم دلالان قرار گیرد، نقدینگی سرگردانی است که به دلیل ناامن و پرخطر بودن بخش مولد اقتصاد در پی کسب سود بالا و سریع به بازار دلالی روی آورده است.همانطور که دربرهه های زمانی که ارز نوسان یافت،دلیل جذاب بودن بازار ارز کمتر به نرخ ارز مربوط بوده و بیشتر به ناامن و پرخطر شدن سرمایه گذار ی در بخش تولید ربط داشته است.که تجارب سه دهه گذشته نشان می دهد با وجود موانع متعدد و فراوان در بخش واقعی تولید، بازارهایی مانند ارز، مسکن، خودرو و موبایل به تناوب مورد هجوم دلالان قرار داشته اند.نکته دیگر بازار نفت است.این روزها در بازارهای جهانی اوپک با تهدید نفت شیل روبروست که قیمت نفت را در بازار جهانی تهدید می کند.البته پیش بینی ها هنوز بر مدار نفت 55 تا 60 دلاری در سال جاری میلادی می چرخد اما اگر قیمت کاهش یابد، تأثیر مستقیم و فوری بر قیمت ارز داشته و دارد. از آنجا که هنوز بخش قابل توجهی از دریافت های ارزی کشـور از فروش نفت حاصل می شود بدیهی است که کاهش شدید قیمت نفت و افزایش تحریم‌ها باعث کاهش ذخایر ارزی و عرضه آن و در نتیجه افزایش قیمت ارز می شود.

نقش دولت در کنترل بازار ارز

بنا به گفته اغلب کارشناسان عملکرد دولت یازدهم در کنترل بازار نرخ ارز مطلوب بوده اما در دولت دوازدهم فنر قیمت به دلیل فاصله تورم داخلی و خارجی در رفت و همین عامل بازار ارز را مجددا چند نرخی کرد. احمد حاتمی‌یزد می‌گوید:« مانع عمده بانک مرکزی برای اجرای یکسان سازی نرخ ارز، فقدان روابط کارگزاری و عدم امکان نقل و انتقال ارز توسط شبکه بانکی است، ضمن اینکه هنوز سیستم بانکی، امکان تسویه دلاری ندارد، بنابراین چنانچه این شرایط فراهم شود با توجه به تجربه خوب بانک مرکزی در سال 81 در زمینه یکسان سازی نرخ ارز، به لحاظ فنی کار چندان سخت نخواهد بود.» او می گوید: «باید بپذیریم که تورم در نرخ ارز و نرخ بهره تاثیر دارد و ربطی هم به دولت های مختلف ندارد. در حقیقت نمی توانیم تورم داشته باشیم و وضعیت درآمد ارزی مان هم چندان خوب نباشد و با وجود این، ریال هم تقویت شود؛ مگر آنکه بانک مرکزی دخالتی در کنترل نرخ بازار نداشته باشد و خود بازار به یک ثبات نسبی رسیده باشد که این هم بعید به نظر می رسد. »در حال حاضر مهمترین عاملی که باعث کاهش سفته بازی در بازار ارز شود،استفاده از ابزارهایی مثل کاهش نرخ بهره است و و این مسئله در کنترل بازار هم به دولت کمک کرده است. کارشناسان می‌گویند، در شرایطی که دلار نسبت به همه ارزهای بین المللی تقویت شده، تورم و افزایش نقدینگی داریم و اتفاق چشمگیری هم در تولید و اقتصاد کشور رخ نداده است، شاهد کاهش ارزش ریال ایران نسبت به دلار هستیم که این موضوع جای سوال دارد.